رفتار مجرمانه در جرم خیانت در امانت عبارت است از
عناصر و شرایط جرم خیانت در امانت، تمامی جرایم به جز جرایم مادی صرف ، اساسا از سه عنصر قانونی ، عنصر مادی ومعنوی تشکیل می شوند . عنصر قانونی را نباید به عنوان یک عنصر مجزا در بحث از عناصر متشکله ی جرم ذکر کرد ، بلکه باید این عنصر را ، که لازمه ی اصل قانونی بودن جرم و مجازات است ، زیر بنای دو عنصر مادی و روانی دانست . با این حال اگر بخواهیم به تبعیت از شیوه ی معمول حقوقدانان ایرانی از عنصر قانونی جرم خیانت در امانت در بحث از عناصر متشکله ی این جرم سخن بگوییم باید اظهار داریم که عنصر قانونی این جرم ماده ی 674 (( قانون تعزیرات )) مصوب سال 1375 و عنصر قانونی برخی از انواع خیانت در امانت که مورد اشاره ی خاص قانونگذار قرار گرفته اند مواد و قوانین متفرقه ای هستند که به ان اشاره خواهیم کرد . عنصر مادی این جرم از سه بخش رفتار مادی فیزیکی ، شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم و نتیجه ی حاصله تشکیل می شود .
رفتار مادی فیزیکی به وسیله ی انجام یکی از چهار فعل مثبت استعمال ، تصاحب ، تلف یا مفقود نمودن مال مورد امانت تحقق می پذیرد.
استعمال :
منظور از استعمال ، مصرف کردن یا مورد استفاده قرار دادن مال مورد امانت می باشد.
در واقع هرگونه استعمال ناروای مال مورد امانت ، در صورتی که با سوء نیت همراه باشد، موجب تحقق جرم خیانت در امانت می گردد . استعمال ملازمه با از رفتن عین ندارد و با بقای عین نیز ممکن می باشد .
تصاحب :
منظور از تصاحب برخورد مالکانه با مال می باشد ، یعنی این که کسی مال دیگری را از آن خود پندارد و با آن مال برخوردی کند که معمولا مالک حق چنان برخوردی را با مال دارد .
تصاحب را در صورتی می توان به عنوان یکی از مصادیق رفتار مادی فیزیکی مورد بررسی قرار داد که امانت دار با سوء نیت با قصد ضرر رساندن به صاحب مال ، اقدام به تصاحب یا تصرف مال و عدم استرداد آن بنماید .
اتلاف :
یکی دیگر از مصادیق اعمال خائنانه عبارت است از تلف کردن مورد امانت به مباشرت یا به تسبیب می باشد . به علاوه این اتلاف اعم است از اتلاف کل مال ، اتلاف جزئی از مال و یا اتلاف وصف همچنین تلف کردن مال ممکن است به وسیله ی ترک فعل نیز صورت پذیرد ، مثل اینکه امین عمدا و از روی سوء نیت از آب دادن به گلدان امانتی خودداری کرده و موجب پژمرده شدن گل و تلف شدن ان گردد .
مفقود کردن :
امین ممکن است بدون اینکه مالی را تلف کند موجب شود که دستیابی ان برای مالک غیر ممکن گردد . برای تحقق این شق از ماده ، ضروری است مفقود نمودن مال امانتی با قصد و سوء نیت مرتکب در خارج کردن مال از دسترس مالک همراه باشد .
جرم خیانت در امانت یک جرم انی است نه مستعمر ، یعنی در همان لحظه ای که یکی از چهار فعل مصرح در قانون ( استعمال ، تصاحب ، اتلاف ، مفقود کردن ) بر روی مال مورد امانت انجام می شود این جرم ارتکاب می یابد و تحقق این جرم نیاز به استمرار ندارد . این نکته از نظر تعیین محل ارتکاب جرم و مرجع صالح برای رسیدگی به آن مهم است .
قانونگذار وجود شرایط مختلفی را برای جرم شناختن عملی که امین در مورد مال امانتی مرتکب می شود لازم دانسته است : یکی از شروط اولیه و اساسی اینست که موضوع جرم باید عین مال یا وسیله ی تحصیل مال باشد .
وقوع این جرم نسبت به اسرار زندگی ، اسرار راجع به اختراع خود ، فرزند و به طور کلی امور غیر مالی قابل تصور نخواهد بود . شرط بعدی اینست که مال موضوع امانت به یکی از طرق قانونی با شرط استرداد یا به مصرف معینی رسانیدن به امین سپرده شده باشد . یا بنده اشیاء یا حیوانات گمشده را ، در صورتی که به تفکیک قانونی خود در مورد استرداد آنها عمل نکند ، نمی توان مرتکب خیانت در امانت دانست ، چرا که عنصر ضروری سپرده شدن مال به امین ، در این مثال وجود ندارد .
از سوی دیگر ، برای این که مالی را سپرده شده به امین مصوب کنیم ، لازم نیست که عین آن مال به وی سپرده شده باشد . بنابراین وجه حاصل از فروش مالی که به امین سپرده شده است یا وجه حاصل از نقد کردن چک سپرده شده و یا عواید و منافع حاصل از مال سپرده شده نیز ، به تبع خود مال ، سپرده شده به امین محسوب می گردند .
برای مثال اگر کسی اتومبیل خود را به دیگری بدهد تا آن را بفروشد و وجه حاصل از فروش را مسترد داشته یا به مصرف معینی برساند ، تصاحب وجه حاصل از فروش موجب تحقق خیانت در امانت خواهد شد .
همچنین سپرده شدن عین اموال به طور مستقیم ضرورتی ندارد ، بلکه اموال ممکن است ، به اعتبار سپرده شدن کلید محلی که آن اموال در آن قرار دارند ، به شخص امین ، سپرده شده به وی محسوب شوند .
مال موضوع امانت باید توسط متصرفی که تصرف وی مورد حمایت قانون قرار دارد به امین سپرده شده باشد تا سپردن وی نیز مورد حمایت قرار گیرد . به عبارت دیگر اگر مالی توسط سارق یا غاصب به امین سپرده شود و امین به جای استرداد آن به سارق یا غاصب ، آن را به مالک اصلی یا به مقامات صلاحیت دار بدهد نه تنها مرتکب جرم خیانت در امانت نشده بلکه به وظیفه ی قانونی خود عمل کرده است .
ارتکاب جرم خیانت در امانت توسط قرض گیرنده قابل تصور نمی باشد ، زیرا هر گونه تصرف وی در مالی که قرض کرده است ، تصرف در مال خودش می باشد ، چرا که قرض عقدی است که در آن تملیک عین در مقابل متعهد به رد مثل صورت می گیرد . در صورتی که امین ، مالک عین مالی که به وی سپرده می شود باشد ، تصاحب مال توسط وی را نمی توان خیانت در امانت دانست . جرم خیانت در امانت از زمره جرایم مقید می باشد ، یعنی در واقع ورود ضرر به مالک یا متصرف بر اثر فعل مرتکب لازمه ی تحقق جرم خیانت در امانت می باشد ، اعم از آن که این ضرر مشتمل بر منفعتی برای شخص خائن باشد یا خیر .
عنصر روانی جرم خیانت در امانت نیز مانند عنصر روانی جرم کلاهبرداری از دو بخش سوء نیت عام وسوء نیت خاص تشکیل می شود .
سوء نیت عام : همان عمد و ارتکاب عمل فیزیکی است ، یعنی اینکه متهم باید یکی از چهار فعل تصاحب ، تلف ، مفقود یا استعمال کردن مال مورد امانت را عمدا و از روی قصد و اراده ، نه مثلا تحت تاثیر مستی یا در حال خواب طبیعی یا از روی سهل انگاری و بی توجهی انجام داده باشد .
منظور از سوء نیت خاص :آن است که مرتکب این اعمال را به قصد فعل به جز سوم عنصر مادی ، که همان عنصر نتیجه است ، انجام داده باشد . یعنی اینکه قصد متهم از ارتکاب فعل مجرمانه ، ایراد ضرر به مالک یا متصرف مال باشد .
برای دریافت مشاوره حقوقی کیفری توسط وکیل کیفری به صفحه فوق مراجعه نمایید یا با کارشناسان مشاوره حقوقی ما در ارتباط باشید.
رفتار مادی فیزیکی به وسیله ی انجام یکی از چهار فعل مثبت استعمال ، تصاحب ، تلف یا مفقود نمودن مال مورد امانت تحقق می پذیرد.
استعمال :
منظور از استعمال ، مصرف کردن یا مورد استفاده قرار دادن مال مورد امانت می باشد.
در واقع هرگونه استعمال ناروای مال مورد امانت ، در صورتی که با سوء نیت همراه باشد، موجب تحقق جرم خیانت در امانت می گردد . استعمال ملازمه با از رفتن عین ندارد و با بقای عین نیز ممکن می باشد .
تصاحب :
منظور از تصاحب برخورد مالکانه با مال می باشد ، یعنی این که کسی مال دیگری را از آن خود پندارد و با آن مال برخوردی کند که معمولا مالک حق چنان برخوردی را با مال دارد .
تصاحب را در صورتی می توان به عنوان یکی از مصادیق رفتار مادی فیزیکی مورد بررسی قرار داد که امانت دار با سوء نیت با قصد ضرر رساندن به صاحب مال ، اقدام به تصاحب یا تصرف مال و عدم استرداد آن بنماید .
اتلاف :
یکی دیگر از مصادیق اعمال خائنانه عبارت است از تلف کردن مورد امانت به مباشرت یا به تسبیب می باشد . به علاوه این اتلاف اعم است از اتلاف کل مال ، اتلاف جزئی از مال و یا اتلاف وصف همچنین تلف کردن مال ممکن است به وسیله ی ترک فعل نیز صورت پذیرد ، مثل اینکه امین عمدا و از روی سوء نیت از آب دادن به گلدان امانتی خودداری کرده و موجب پژمرده شدن گل و تلف شدن ان گردد .
مفقود کردن :
امین ممکن است بدون اینکه مالی را تلف کند موجب شود که دستیابی ان برای مالک غیر ممکن گردد . برای تحقق این شق از ماده ، ضروری است مفقود نمودن مال امانتی با قصد و سوء نیت مرتکب در خارج کردن مال از دسترس مالک همراه باشد .
جرم خیانت در امانت یک جرم انی است نه مستعمر ، یعنی در همان لحظه ای که یکی از چهار فعل مصرح در قانون ( استعمال ، تصاحب ، اتلاف ، مفقود کردن ) بر روی مال مورد امانت انجام می شود این جرم ارتکاب می یابد و تحقق این جرم نیاز به استمرار ندارد . این نکته از نظر تعیین محل ارتکاب جرم و مرجع صالح برای رسیدگی به آن مهم است .
قانونگذار وجود شرایط مختلفی را برای جرم شناختن عملی که امین در مورد مال امانتی مرتکب می شود لازم دانسته است : یکی از شروط اولیه و اساسی اینست که موضوع جرم باید عین مال یا وسیله ی تحصیل مال باشد .
وقوع این جرم نسبت به اسرار زندگی ، اسرار راجع به اختراع خود ، فرزند و به طور کلی امور غیر مالی قابل تصور نخواهد بود . شرط بعدی اینست که مال موضوع امانت به یکی از طرق قانونی با شرط استرداد یا به مصرف معینی رسانیدن به امین سپرده شده باشد . یا بنده اشیاء یا حیوانات گمشده را ، در صورتی که به تفکیک قانونی خود در مورد استرداد آنها عمل نکند ، نمی توان مرتکب خیانت در امانت دانست ، چرا که عنصر ضروری سپرده شدن مال به امین ، در این مثال وجود ندارد .
از سوی دیگر ، برای این که مالی را سپرده شده به امین مصوب کنیم ، لازم نیست که عین آن مال به وی سپرده شده باشد . بنابراین وجه حاصل از فروش مالی که به امین سپرده شده است یا وجه حاصل از نقد کردن چک سپرده شده و یا عواید و منافع حاصل از مال سپرده شده نیز ، به تبع خود مال ، سپرده شده به امین محسوب می گردند .
برای مثال اگر کسی اتومبیل خود را به دیگری بدهد تا آن را بفروشد و وجه حاصل از فروش را مسترد داشته یا به مصرف معینی برساند ، تصاحب وجه حاصل از فروش موجب تحقق خیانت در امانت خواهد شد .
همچنین سپرده شدن عین اموال به طور مستقیم ضرورتی ندارد ، بلکه اموال ممکن است ، به اعتبار سپرده شدن کلید محلی که آن اموال در آن قرار دارند ، به شخص امین ، سپرده شده به وی محسوب شوند .
مال موضوع امانت باید توسط متصرفی که تصرف وی مورد حمایت قانون قرار دارد به امین سپرده شده باشد تا سپردن وی نیز مورد حمایت قرار گیرد . به عبارت دیگر اگر مالی توسط سارق یا غاصب به امین سپرده شود و امین به جای استرداد آن به سارق یا غاصب ، آن را به مالک اصلی یا به مقامات صلاحیت دار بدهد نه تنها مرتکب جرم خیانت در امانت نشده بلکه به وظیفه ی قانونی خود عمل کرده است .
ارتکاب جرم خیانت در امانت توسط قرض گیرنده قابل تصور نمی باشد ، زیرا هر گونه تصرف وی در مالی که قرض کرده است ، تصرف در مال خودش می باشد ، چرا که قرض عقدی است که در آن تملیک عین در مقابل متعهد به رد مثل صورت می گیرد . در صورتی که امین ، مالک عین مالی که به وی سپرده می شود باشد ، تصاحب مال توسط وی را نمی توان خیانت در امانت دانست . جرم خیانت در امانت از زمره جرایم مقید می باشد ، یعنی در واقع ورود ضرر به مالک یا متصرف بر اثر فعل مرتکب لازمه ی تحقق جرم خیانت در امانت می باشد ، اعم از آن که این ضرر مشتمل بر منفعتی برای شخص خائن باشد یا خیر .
عنصر روانی جرم خیانت در امانت نیز مانند عنصر روانی جرم کلاهبرداری از دو بخش سوء نیت عام وسوء نیت خاص تشکیل می شود .
سوء نیت عام : همان عمد و ارتکاب عمل فیزیکی است ، یعنی اینکه متهم باید یکی از چهار فعل تصاحب ، تلف ، مفقود یا استعمال کردن مال مورد امانت را عمدا و از روی قصد و اراده ، نه مثلا تحت تاثیر مستی یا در حال خواب طبیعی یا از روی سهل انگاری و بی توجهی انجام داده باشد .
منظور از سوء نیت خاص :آن است که مرتکب این اعمال را به قصد فعل به جز سوم عنصر مادی ، که همان عنصر نتیجه است ، انجام داده باشد . یعنی اینکه قصد متهم از ارتکاب فعل مجرمانه ، ایراد ضرر به مالک یا متصرف مال باشد .
برای دریافت مشاوره حقوقی کیفری توسط وکیل کیفری به صفحه فوق مراجعه نمایید یا با کارشناسان مشاوره حقوقی ما در ارتباط باشید.
مطالب مرتبط
اعاده دادرسی طاری اسناد جعلی
مشاوره حقوقی کیفری
698 views
درخواست تشکیل پرونده در واحد س…
مشاوره حقوقی
861 views
انواع ویزا و اقامت در کشور عما…
پرسش و پاسخ حقوقی
675 views
اعاده دادرسی طاری به جهت وجود …
مشاوره حقوقی
365 views
امضا دو نفر در شکایت دادگاه
پرسش و پاسخ حقوقی
706 views
اختلاف بین زن و شوهر در تقسیم …
مشاوره حقوقی خانواده
155 views
اذن مالک در احداث بنا و رجوع ا…
مشاوره حقوقی ملکی
681 views
دعاوی کمیسیون ماده 100 شهرداری…
دیوان عدالت اداری
84 views
جرم خیانت در امانت
به گفته وکیل کیفری خیانت در لغت به معنی نقض تعهد یا شکستن پیمان و رعایت نکردن امانتداری است. جرم خیانت در امانت عبارت است از اینکه شخصی با سوء نیت مالی را که به او سپرده شده است تلف، استعمال، مفقود یا تصاحب نماید.
جرم خیانت در امانت از زمره جرایم علیه اموال و مالکیت محسوب می شود. خیانت در امانت زمانی مطرح می شود که مالک مال، اموالش را به فردی به امانت می سپارد که نگهداری کند و یا برای کار معینی به مصرف برساند، ولی امین از انجام وظایفی که به او سپرده شده است امتناع نماید و در آن اموال تصاحب، تلف، استعمال و یا مفقود نماید.
موضوع جرم خیانت در مال امانت شامل اموال منقول و غیر منقول می باشد. این جرم از جرائم مقید به نتیجه محسوب می شود. جرم خیانت در امانت از زمره جرایم غیر قابل گذشت می باشد و قابل تعویق و تعلیق اجرای مجازات نمی باشد.
بیشتر بخوانید: کلاهبرداری
چه زمانی جرم خیانت در امانت به وقوع می پیوندد؟
در صورتی مالک ملک، نسبت به مطالبه اموال امانی از امین اقدام نماید و امين با سوء نیت نسبت و با قصد ضرر رساندن نسبت به استرداد اموال امانی اقدامی نکند، جرم محقق خواهد شد.
عناصر و شرایط تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت
عنصر قانونی جرم خیانت در امانت : عنصر قانونی این جرم در ماده 674 قانون تعزیرات مصوب 1375 جرم انگاری گردیده است.
مطابق ماده فوق « در صورتی که اموالی اعم از منقول یا غیرمنقول یا اسنادی مانند چک و سفته و امثال آن به عنوان امانت، اجاره یا رهن به کسی سپرده شود و قرار بر این بوده که اموال مذکور پس داده شود یا به مصرف معینی برسد و کسی که اموال نزد او بوده آن ها را به ضرر مالک ملک تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود نماید به حبس از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد».
عنصر مادی جرم خیانت در امانت : عنصر مادی این جرم عبارت است از تصاحب، استعمال، اتلاف و یا مفقود کردن مال مورد امانت می باشد و عنصر مادی جرم خیانت در امانت هم به صورت فعل و هم به صورت ترک فعل امکانپذیر است.
تصاحب : منظور از تصاحب، برخورد مالکانه با مال و صاحب شدن می باشد. یعنی اینکه امین مال دیگری را که به صورت امانت در دست دارد، مال خود بداند و با آن برخورد مالکانه کند که معمولا مالک حق چنان برخوردی را دارد. به عنوان مثال امین نسبت به فروش مال امانی اقدام نماید یا آن را گرو بگذارد.
اتلاف : یکی دیگر از گونه های خیانت در امانت تلف کردن یا نابود کردن مال مورد امانت است. تلف مال مورد امانت به اشکال مختلف امکانپذیر است. به عنوان مثال امین مال امانی را تخریب کند به نحوی که دیگر قابل استفاده نشود.
مفقود کردن : امین ممکن است بدون اینکه مال امانتی را تلف کند، موجب شود که دست یابی به آن برای مالک غیر ممکن گردد و لازم است این فعل را با قصد و سوء نیت مرتکب گردد، به عنوان مثال امین انگشتری مورد امانت را به داخل دریا پرتاب کند.
بنابراین، هر گاه مفقود شدن مال امانی بر اثر اهمال یا سهل انگاری وی باشد، به عنوان مثال انگشتر امانی از سوراخ جیبش بیفتد، در این صورت، امین تنها از نظر حقوقی ضامن می باشد ولی از لحاظ کیفری خیانت در امانت محسوب نمی شود.
بیشتر بخوانید: انتقال مال غیر و مجازات آن
شرایط و اوضاع و احوال جرم خیانت در امانت
1. در خیانت در امانت موضوع جرم باید مال یا وسیله تحصیل مال باشد.
2. مال مورد امانت باید توسط مالک یا متصرف قانونی به امین سپرده شود.
3. مال به امین به یکی از طرق قانونی و با شرط استرداد یا به مصرف معین رسانیدن سپرده شده باشد.
4. توجه داشته باشید که باید بین رفتار مجرمانه مرتکب و ضرر مالک رابطه علیت وجود داشته باشد.
نتیجه حاصله : خیانت در امانت از جرایم مقید محسوب می شود، یعنی اینکه تحقق این جرم تحقق منوط بر این می باشد که رفتار مجرمانه مرتکب منتج به نتیجه خاصی شود. بنابراین، در این جرم ورود ضرر به مالک یا متصرف بر اثر فعل مرتکب لازمه تحقق جرم خیانت می باشد.
عنصر معنوی جرم خیانت در امانت
عنصر معنوی جرم خیانت از دو بخش سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل می شود.
سوء نیت عام : عبارت است از اینکه امین به صورت عمدی مرتکب جرم شود، یعنی اینکه مرتکب جرم باید عمدا و از روی قصد و اراده نسبت به تصاحب، تلف، مفقود یا استعمال مال مورد امانت اقدام نماید.
سوء نیت خاص : منظور از سوء نیت خاص آن است که امین این افعال را به قصد رسیدن به نتیجه ( قصد ضرر ) انجام داده باشد. یعنی اینکه امین با ارتکاب جرم قصد ایراد ضرر به مالک ملک داشته باشد.
مجازات جرم خیانت در امانت
مطابق ماده 674 قانون مجازات اسلامی مجازات خیانت در امانت حبس از 6 ماه تا 3 سال می باشد.
راهها ی اثبات جرم خیانت در امانت
عناصر تشکیل دهنده خیانت در امانت شامل عنصر مادی، عنصر معنوی، عنصر قانونی جرم می باشد برای اینکه خیانت در امانت به وقوع بپیوندد باید هر 3 عنصر وجود داشته باشد.
جرم خیانت و اثبات جرم خیانت در امانت یکی از موضوعات مهم و تخصصی در حیطه کیفری می باشد.
در جرم خیانت در امانت باید عنصر سپردن اموال توسط شاکی به اثبات برسد و همچنین خیانت مرتکب جرم مانند تصاحب ، استعمال ، تلف و غیره به اثبات برسد.
همچنین شاکی باید ثابت کند که مرتکب جرم خیانت در امانت از روی قصد و با سوء نیت اقدام به تصاحب و یا استعمال نموده است.
بیشتر بخوانید: قاچاق مشروبات الکلی و مجازات آن چیست ؟
مراحل شکایت از جرم خیانت در امانت
شاکی برای شکایت خیانت در امانت باید به همراه مستندات خود مانند شهادت شهود، گزارش پلیس و سند مالکیت اموال که حاوی مدارک اثباتی ، به امانت گذاشتن اموال نزد امین و همچنین خیانت مرتکب جرم به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نماید.
پس از ثبت شکایت کیفری خیانت در امانت، پرونده به دادسرای محل وقوع جرم ارسال و تحقیقات لازم در خصوص جرم صورت می گیرد. در صورتی که شکایت منجر به به صدور کیفرخواست شود پرونده جهت صدور حکم به دادگاه کیفری ارسال می شود.
نمونه شکوائیه جرم خیانت در امانت
با سلام و احترام، احتراماً به استحضار عالی می رساند؛ مشتکی عنه مورخ …….. جمعا 500 گرم طلا با مشخصات تفصیلی در رسیدی امانی که فتوکپی آن ضمیمه شکوائیه ارائه گردیده است و صراحتا در رسید وصف امانی قید گردیده است به شرط استرداد از اینجانب دریافت کرده است.
به موجب رسیدی که فتوکپی مصدق آن ضمیمه است مقرر گردیده بود که ظرف مهلت 3 ماه به اینجانب برگرداند متاسفانه پس از گذشت چندین ماه و با مراجعات مکرر و علی رغم ارسال و ابلاغ اظهارنامه شماره … مورخ … از استرداد آن خودداری می نماید.
بنا به مراتب فوق و با عنایت به مطالب معنونه و با استناد به ماده 674 قانون مجازات اسلامی تقاضای رسیدگی و تعقیب کیفری نامبرده و صدور حکم شاسیته را از محضر عالی مستدعی می باشد.
دعاوی مربوط به جرم خیانت در امانت و دفاع از آن در محاکم، نیازمند وکیلی می باشد که دارای تخصص و تجربه باشد، زیرا از جمله موضوعات و دعاوی تخصصی در حقوق کیفری محسوب می شوند. گروه وکلای یعقوبی با دارا بودن وکلا و قضات بازنشسته دادگستری، همواره آماده ارئه خدمات به شما عزیزان می باشد.
جهت مشاوره حقوقی با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.