5 علت آب دادن فن کویل و رفع مشکل آن

5 دلیل آب دادن فن کویل و رفع مشکل آن

آب دادن فن کویل یکی از مشکلات رایج در سیستم های تهویه مطبوع است که می تواند باعث خسارت به ساختمان و اختلال در عملکرد دستگاه شود. بسیاری از کاربران ممکن است در ابتدا این نشتی را نادیده بگیرند اما تشخیص و رفع سریع علت آبریزی فن کویل برای جلوگیری از مشکلات جدی تر ضروری است. در این مقاله به بررسی 5 علت اصلی این مشکل و راهکارهای عملی برای رفع آن ها می پردازیم. با شناخت این دلایل می توانید در بسیاری از موارد خودتان مشکل را برطرف کنید یا حداقل بدانید برای حل آن به کمک چه متخصصی نیاز دارید.

تجربه آب دادن فن کویل می تواند نگران کننده باشد. صدای چکه آب یا مشاهده رطوبت در اطراف دستگاه نشانه ای است که نباید آن را نادیده گرفت. این مشکل می تواند ناشی از مسائل ساده ای مانند گرفتگی باشد یا به دلایل پیچیده تری مربوط شود که نیاز به بررسی دقیق تری دارند. در ادامه به طور کامل به این دلایل می پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی بیشتری نسبت به رفع مشکل آب دادن فن کویل اقدام کنید.

هدف این مقاله ارائه راهنمایی جامع برای شناسایی و حل مشکل آبریزی فن کویل است. چه یک کاربر خانگی باشید و چه مسئول نگهداری یک ساختمان این اطلاعات به شما کمک می کند تا با اطمینان بیشتری با این چالش روبرو شوید. با ما همراه باشید تا 5 علت اصلی و راهکارهای رفع آن ها را بررسی کنیم.

1. گرفتگی یا شیب نامناسب لوله درین (مسیر تخلیه آب کندانس)

یکی از شایع ترین دلایل آب دادن فن کویل مربوط به سیستم تخلیه آب کندانس است. در طول فرآیند سرمایش رطوبت موجود در هوا روی کویل سرد فن کویل تقطیر شده و به صورت قطرات آب در می آید. این آب در سینی مخصوصی به نام سینی درین (Drain Pan) جمع آوری شده و سپس از طریق یک لوله به بیرون یا به فاضلاب هدایت می شود.

اگر لوله درین به دلایل مختلفی مانند تجمع گرد و غبار لجن جلبک یا سایر ذرات مسدود شود آب کندانس نمی تواند به درستی تخلیه شود و در سینی درین سرریز می کند. این سرریز شدن باعث چکه کردن آب از دستگاه می شود. علاوه بر گرفتگی اگر سینی درین یا لوله تخلیه شیب مناسبی نداشته باشند آب به راحتی تخلیه نمی شود و ممکن است در سینی باقی بماند و باعث رشد باکتری و جلبک شود که در نهایت منجر به گرفتگی و سرریز می گردد. بررسی و تمیز کردن منظم سینی و لوله درین بخش مهمی از نگهداری فن کویل است.

برای رفع این مشکل ابتدا دستگاه را خاموش کنید. سینی درین را بررسی کنید و هرگونه آلودگی قابل مشاهده را تمیز کنید. سپس لوله درین را از نظر گرفتگی بررسی کنید. می توانید از یک سیم نازک و انعطاف پذیر یا فشار ملایم هوا برای رفع گرفتگی احتمالی استفاده کنید. همچنین می توانید از محلول های پاک کننده مخصوص سیستم های تهویه یا محلول رقیق شده سرکه سفید برای از بین بردن آلودگی ها و جلبک ها استفاده کنید. محلول را داخل سینی درین بریزید و اجازه دهید از طریق لوله درین عبور کند. اطمینان حاصل کنید که لوله درین دارای شیب کافی به سمت نقطه تخلیه است تا آب به راحتی جریان یابد. در صورت نیاز شیب دستگاه یا سینی درین را تنظیم کنید.

2. فشار آب زیاد در سیستم

یکی دیگر از دلایل آب دادن فن کویل می تواند ناشی از فشار بیش از حد آب در مدار لوله کشی ساختمان باشد. فن کویل ها برای کار در محدوده فشار مشخصی طراحی شده اند. وقتی فشار آب ورودی به کویل فن کویل از حد استاندارد (که معمولاً بین 1 تا 3 بار است) بالاتر می رود ممکن است باعث ایجاد نشتی در نقاط ضعف سیستم شود.

این نقاط ضعف می توانند شامل اتصالات لوله ها شیرآلات یا حتی خود کویل در صورت فرسودگی باشند. فشار بالای آب به این اتصالات و قطعات فشار وارد کرده و در صورت وجود کوچکترین ضعفی باعث نشتی و آبریزی می گردد. این مشکل بیشتر در سیستم های گرمایشی یا سرمایشی مرکزی که از پمپ های قوی استفاده می کنند یا در ساختمان هایی با ارتفاع زیاد و بدون تجهیزات کنترل فشار مناسب مشاهده می شود.

برای حل این مشکل اولین گام بررسی فشار آب ورودی به سیستم است. می توانید با نصب یک فشارسنج در نزدیکی شیر ورودی فن کویل فشار را اندازه گیری کنید. اگر فشار از محدوده استاندارد بالاتر بود باید نسبت به کنترل و کاهش آن اقدام کنید. این کار معمولاً از طریق نصب یا تنظیم شیر تنظیم فشار (Pressure Reducing Valve) در مسیر اصلی لوله کشی ساختمان یا در ورودی هر واحد انجام می شود. در برخی موارد نصب یک شیر اطمینان (Safety Valve) نیز می تواند در مواقع افزایش ناگهانی فشار از آسیب به سیستم جلوگیری کند و فشار اضافی را تخلیه کند هرچند تخلیه از شیر اطمینان نیز خود نوعی نشتی محسوب می شود که نشان دهنده مشکل اصلی فشار بالاست.

3. مسدود شدن کویل فن کویل یا فیلتر هوا

کویل فن کویل چه در حالت سرمایش و چه گرمایش محل عبور آب (یا مخلوط آب و ضد یخ) است. روی این کویل پره های نازکی وجود دارد که سطح تبادل حرارت را افزایش می دهند. به مرور زمان گرد و غبار و آلودگی های موجود در هوا از فیلتر عبور کرده و روی این پره ها و داخل کویل تجمع می یابند. این تجمع باعث مسدود شدن مسیر عبور هوا از روی کویل و همچنین کاهش راندمان تبادل حرارت می شود.

وقتی جریان هوا به دلیل کثیفی فیلتر یا گرفتگی کویل کاهش می یابد در حالت سرمایش دمای کویل بیش از حد کاهش یافته و ممکن است سطح آن به زیر نقطه انجماد برسد. در این صورت رطوبت هوا روی کویل یخ می زند. پس از خاموش شدن دستگاه یا افزایش دما این لایه یخ ذوب شده و حجم زیادی آب به سرعت در سینی درین جمع می شود که ممکن است باعث سرریز و آب دادن فن کویل گردد. در حالت گرمایش نیز گرفتگی کویل می تواند باعث افزایش فشار آب داخل کویل و ایجاد نشتی در نقاط ضعیف شود.

برای رفع این مشکل اولین و مهم ترین اقدام تمیز کردن یا تعویض منظم فیلتر هوای فن کویل است. فیلتر کثیف بزرگترین عامل کاهش جریان هوا و تجمع آلودگی روی کویل است. سپس کویل فن کویل را به دقت بررسی کنید. اگر روی پره ها گرد و غبار یا پرز جمع شده است می توانید با استفاده از یک برس نرم جاروبرقی با سری مناسب یا اسپری هوای فشرده آن را تمیز کنید. برای تمیز کردن عمیق تر کویل می توانید از محلول های پاک کننده مخصوص کویل های تهویه مطبوع استفاده کنید که آلودگی ها و رسوبات را حل می کنند. این محلول ها معمولاً نیاز به آبکشی دارند و باید با احتیاط و طبق دستورالعمل سازنده استفاده شوند. اطمینان از تمیزی فیلتر و کویل نه تنها مشکل آبریزی ناشی از یخ زدگی یا فشار را حل می کند بلکه راندمان دستگاه را نیز به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

4. خرابی شیر کنترلی (شیر برقی یا شیر موتوری)

در بسیاری از سیستم های فن کویل از شیرهای کنترلی (مانند شیر برقی یا شیر موتوری) برای تنظیم جریان آب گرم یا سرد ورودی به کویل فن کویل استفاده می شود. این شیرها بر اساس فرمان ترموستات باز و بسته می شوند تا دمای محیط کنترل شود. خرابی این شیرها می تواند به روش های مختلف باعث آب دادن فن کویل شود.

اگر شیر کنترلی در وضعیت نیمه باز یا کاملاً باز گیر کند حتی زمانی که ترموستات فرمان قطع می دهد جریان آب به داخل کویل ادامه می یابد. در حالت سرمایش این جریان مداوم آب سرد در زمانی که فن خاموش است یا با سرعت پایین کار می کند می تواند باعث کاهش بیش از حد دما و یخ زدن کویل شود که نتیجه آن همانطور که پیشتر توضیح داده شد آبریزی هنگام ذوب شدن یخ است. همچنین اگر شیر دچار نشتی داخلی شود و آب از اطراف محور یا بدنه آن به بیرون نشت کند این نشتی می تواند در سینی درین جمع شده و در نهایت سرریز کند.

برای تشخیص خرابی شیر کنترلی می توانید عملکرد آن را بررسی کنید. با تنظیم دمای ترموستات ببینید آیا شیر به درستی باز و بسته می شود یا خیر. در شیرهای برقی می توانید با استفاده از مولتی متر ولتاژ ورودی به شیر را در وضعیت های مختلف ترموستات بررسی کنید. اگر ولتاژ می رسد اما شیر عمل نمی کند یا اگر از بدنه شیر نشتی مشاهده می شود احتمالاً شیر خراب است و نیاز به تعویض دارد. تعویض شیر کنترلی معمولاً نیاز به قطع جریان آب سیستم و دانش فنی دارد و بهتر است توسط تکنسین انجام شود.

5. نشت از اتصالات لوله کشی

فن کویل از طریق لوله های رفت و برگشت به سیستم گرمایش و سرمایش مرکزی متصل می شود. این اتصالات شامل محل اتصال لوله ها به کویل فن کویل محل نصب شیرهای قطع و وصل شیرهای هواگیری و سایر نقاط اتصال در نزدیکی دستگاه است. به مرور زمان این اتصالات ممکن است به دلایل مختلفی مانند انبساط و انقباض لوله ها لرزش دستگاه فرسودگی نوار تفلون یا واشرها یا نصب نامناسب دچار نشتی شوند.

نشتی از اتصالات معمولاً به صورت قطره ای یا جریان کم آب در اطراف محل اتصال مشاهده می شود. این آب نشتی در سینی درین جمع شده و اگر حجم آن زیاد باشد یا سینی درین نتواند آن را به سرعت تخلیه کند سرریز کرده و باعث آب دادن فن کویل به بیرون می شود. تشخیص دقیق محل نشتی در اتصالات بسیار مهم است.

برای رفع نشت از اتصالات ابتدا محل دقیق نشتی را پیدا کنید. ممکن است لازم باشد عایق کاری لوله ها را بردارید تا اتصالات زیر آن قابل مشاهده باشند. پس از شناسایی نقطه نشتی معمولاً با سفت کردن اتصال (در صورت شل بودن) تعویض نوار تفلون (در اتصالات رزوه دار) یا تعویض واشر (در اتصالات فلنجی یا مهره ماسوره) می توان مشکل را برطرف کرد. در مواردی که اتصال دچار خوردگی یا آسیب جدی شده باشد ممکن است نیاز به تعویض کامل قطعه معیوب باشد. در صورت عدم تجربه کافی در کار با لوله کشی بهتر است از یک لوله کش یا تکنسین تهویه مطبوع کمک بگیرید.

6. خرابی پمپ در سیستم های خاص (مانند پمپ درین یا پمپ سیرکولاتور)

اگرچه در اکثر فن کویل های معمولی پمپ مجزایی وجود ندارد و آب توسط پمپ مرکزی ساختمان به گردش در می آید اما در برخی سیستم های خاص ممکن است پمپ های کوچکی مرتبط با فن کویل وجود داشته باشند که خرابی آن ها می تواند منجر به آبریزی شود.

یکی از این موارد استفاده از پمپ درین (Condensate Pump) است. این پمپ ها زمانی استفاده می شوند که سینی درین فن کویل پایین تر از سطح نقطه تخلیه فاضلاب قرار دارد و آب کندانس نمی تواند با نیروی ثقل تخلیه شود. پمپ درین آب جمع شده در سینی را مکش کرده و به سمت بالا یا به نقطه تخلیه مناسب پمپ می کند. اگر پمپ درین خراب شود (مثلاً موتور آن بسوزد یا سنسور سطح آب آن عمل نکند) آب در سینی درین جمع شده و سرریز می کند. نشانه خرابی پمپ درین معمولاً جمع شدن آب در سینی و عدم شنیدن صدای کارکرد پمپ است.

نوع دیگر پمپ که ممکن است در سیستم های خاص (مانند فن کویل های سقفی یا کاستی) وجود داشته باشد پمپ سیرکولاتور کوچک برای بهبود گردش آب در کویل است. خرابی این پمپ ها کمتر باعث آبریزی مستقیم می شود مگر اینکه از محل خود پمپ نشتی داشته باشند یا باعث اختلال در جریان آب و افزایش فشار موضعی شوند. تشخیص خرابی پمپ درین معمولاً با بررسی سینی و عدم تخلیه آب در حالی که دستگاه در حال سرمایش است و آب کندانس تولید می کند انجام می شود. برای پمپ های سیرکولاتور کاهش راندمان گرمایش/سرمایش و صداهای غیرعادی می تواند نشانه خرابی باشد. در هر دو حالت پمپ معیوب معمولاً باید تعویض شود.

نتیجه گیری

آب دادن فن کویل مشکلی است که می تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ از گرفتگی ساده در مسیر تخلیه آب کندانس گرفته تا مشکلات پیچیده تر در سیستم لوله کشی یا قطعات داخلی دستگاه. 5 علت اصلی که در این مقاله بررسی شد شامل گرفتگی لوله درین فشار آب زیاد مسدود شدن کویل/فیلتر خرابی شیر کنترلی و نشت از اتصالات لوله کشی هستند. اضافه بر این خرابی پمپ درین نیز می تواند عامل مهمی باشد.

با بررسی دقیق علائم و محل آبریزی می توانید علت اصلی را تشخیص دهید. در بسیاری از موارد مانند تمیز کردن فیلتر و لوله درین می توانید خودتان اقدام کنید. اما در مواردی که مشکل مربوط به فشار سیستم شیرآلات اتصالات پیچیده یا قطعات داخلی است توصیه می شود برای جلوگیری از آسیب بیشتر از یک متخصص تهویه مطبوع کمک بگیرید. اقدام به موقع برای رفع مشکل آبریزی فن کویل نه تنها از خسارات احتمالی جلوگیری می کند بلکه عمر مفید دستگاه شما را نیز افزایش می دهد و عملکرد بهینه آن را تضمین می کند.

پرسش و پاسخ متداول در مورد آب دادن فن کویل

1. چرا فن کویل در حالت سرمایش بیشتر آب می دهد؟

پاسخ: آب دادن فن کویل در حالت سرمایش بسیار شایع تر است زیرا در این حالت کویل دستگاه سرد شده و رطوبت هوای محیط روی آن تقطیر می شود (مانند بخار آب روی سطح یک لیوان آب سرد). این آب کندانس باید از طریق سینی و لوله درین تخلیه شود. اگر سیستم تخلیه دچار مشکل باشد آب سرریز می کند. در حالت گرمایش تقطیر به این شکل رخ نمی دهد مگر اینکه دمای محیط بسیار بالا و مرطوب باشد و آب سرد در کویل جریان داشته باشد (که معمولاً در زمستان رخ نمی دهد).

2. چگونه می توان از گرفتگی لوله درین فن کویل جلوگیری کرد؟

پاسخ: بهترین راه برای جلوگیری از گرفتگی لوله درین تمیز کردن منظم فیلتر هوا و سینی درین است. گرد و غبار و آلودگی هایی که از فیلتر عبور می کنند در سینی درین جمع شده و باعث رشد جلبک و لجن می شوند. می توانید هر چند ماه یکبار سینی درین را تمیز کرده و مقدار کمی محلول ضد جلبک مخصوص سیستم های تهویه یا محلول رقیق شده سفیدکننده (با احتیاط و تهویه مناسب) در سینی بریزید تا از رشد میکروارگانیسم ها جلوگیری شود. اطمینان از شیب مناسب لوله درین نیز حیاتی است.

3. آیا می توانم خودم نشتی از اتصالات لوله کشی را برطرف کنم؟

پاسخ: اگر نشتی کم و از یک اتصال ساده و قابل دسترس مانند مهره ماسوره باشد و با سفت کردن یا تعویض نوار تفلون قابل حل باشد با رعایت نکات ایمنی (مانند قطع جریان آب) و داشتن ابزار مناسب ممکن است بتوانید خودتان آن را برطرف کنید. اما اگر نشتی از اتصالات پیچیده داخل دیوار یا سقف یا مربوط به شیرآلات اصلی باشد بهتر است از یک لوله کش یا تکنسین متخصص کمک بگیرید تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.

4. چه زمانی باید به دلیل آب دادن فن کویل با تکنسین تماس بگیرم؟

پاسخ: اگر با بررسی های اولیه (مانند تمیز کردن فیلتر و بررسی سینی درین) مشکل حل نشد یا اگر علت آبریزی به نظر می رسد مربوط به فشار سیستم خرابی قطعات داخلی (مانند شیر برقی یا پمپ) یا نشتی های پیچیده در لوله کشی است که نیاز به ابزار و دانش تخصصی دارد باید فوراً با یک تکنسین تهویه مطبوع تماس بگیرید. نادیده گرفتن مشکل می تواند منجر به آسیب به دستگاه سقف دیوارها و سایر وسایل شود.

5. آیا آب دادن فن کویل خطرناک است؟

پاسخ: بله آب دادن فن کویل می تواند خطرناک باشد. رطوبت مداوم می تواند باعث آسیب به ساختار ساختمان (مانند گچ رنگ سقف کاذب) رشد قارچ و کپک (که برای سلامتی مضر هستند) و حتی ایجاد اتصال کوتاه در سیم کشی برق دستگاه یا محیط اطراف شود که خطر برق گرفتگی و آتش سوزی را به همراه دارد. به محض مشاهده آبریزی دستگاه را خاموش کرده و جریان برق آن را قطع کنید و برای رفع مشکل اقدام نمایید.

6. برای تمیز کردن لوله های فن کویل چه مواد شوینده ای مناسب است؟

پاسخ: برای تمیز کردن لوله های تخلیه (درین) فن کویل که معمولاً دچار گرفتگی می شوند می توانید از محلول های خانگی مانند سرکه سفید رقیق شده یا آب گرم و مایع ظرفشویی استفاده کنید. محلول های مخصوص پاک کننده مسیر درین سیستم های تهویه مطبوع نیز در بازار موجود هستند. از استفاده از مواد شیمیایی قوی مانند اسیدهای غلیظ یا بازکننده لوله های فاضلاب خانگی که ممکن است به لوله ها یا سینی درین آسیب برسانند خودداری کنید.

7. چگونه می توانم فشار آب را در سیستم تنظیم کنم؟

پاسخ: تنظیم فشار آب در سیستم معمولاً توسط شیر تنظیم فشار (PRV) که در ورودی اصلی آب به ساختمان یا سیستم گرمایش/سرمایش نصب شده است انجام می شود. این کار نیاز به دانش فنی و ابزار مناسب دارد. اگر فشار آب سیستم شما بالاست و PRV ندارید یا نحوه تنظیم آن را نمی دانید باید از یک لوله کش یا تکنسین تاسیسات کمک بگیرید. دستکاری نادرست شیرهای تنظیم فشار می تواند باعث آسیب به سیستم شود.