روش های کنترل لهجه + راهکارهای عملی
گرچه تفاوت در لهجه و لحن صحبت کردن می تواند زیبا و قابل احترام باشد اما برای افراد زیادی صحبت کردن بدون لهجه اهمیت زیادی دارد. ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که حین صحبت کردن در یک موقیعت اجتماعی متوجه لهجه خود شده باشید. در این موقعیت هاگاهی صحبت کردن بدون لهجه و ایجاد ارتباطی موثر با سایر افراد برای شما یک ایده آل است. این موضوع می‌تواند بر اعتماد به نفس شما در محیط‌های مختلف از جمله محل کار یا جمع دوستان تأثیرگذار باشد.
کنترل لهجه یکی از تکنیک های تقویت فن بیان است که برای تبدیل شدن به یک سخنران حرفه ای لازم است با این روش ها و تکنیک ها آشنا شوید. تسلط بر کنترل لهجه می‌تواند به شما کمک کند تا پیام خود را واضح‌تر و بدون ابهام به مخاطبانتان منتقل کنید.
لهجه چیست؟
در کشور ما لهجه‌ها و گویش‌های زیادی وجود دارد که هر کدام از آنها در نوع خود منحصربفرد و غنی هستند. براساس تعریف زبان شناسان اجتماعی لهجه عبارت است از شیوه‌ای از تلفظ مخصوص یک فرد مکان یا ملت خاص. به‌طور کلی لهجه به‌صورت خاصی به نحوه تلفظ کلمات توسط مردم اشاره دارد. همچنین اگر زبان در یک منطقه با تلفظ دستور زبان یا واژگان متمایز از سایر مناطق شود با مفهوم گویش روبه‌رو خواهیم بود. تفاوت اصلی میان لهجه و گویش در این است که لهجه بیشتر به تفاوت‌های آوایی و تلفظی اشاره دارد در حالی که گویش شامل تفاوت‌های گرامری و واژگانی نیز می‌شود.
به‌طور کلی کنترل لهجه یکی از اصول تقویت فن بیان و صحبت کردن در جمع‌ها است. در ادامه سعی بر این است که با روشهای کنترل لهجه بیشتر آشنا شویم. دستیابی به یک لهجه معیار یا نزدیک به آن می‌تواند ارتباطات شما را در سطح وسیع‌تری تسهیل کند.
راهکارها و روشهای کنترل لهجه
برای اینکه روشهای کنترل لهجه برای شما موثر باشد باید بدانید که این فرآیند زمان بر است و به تمرین زیاد و تلاش شما بستگی دارد و نمی توانید تنها با صرف چند ساعت زمان به نتیجه مطلوب برسید. صبر و پایداری در انجام تمرینات کلید موفقیت در این مسیر است.
گوش دهید ضبط کنید سپس مقایسه کنید
پیشنهاد ما به شما گوش کردن به کتاب ها و فایل های صوتی و سپس تقلید نحوه ادای کلمات از آن ها است. در این شرایط بعد از این که فایل صوتی را گوش کردید کلمات و جمله های آن را عیناً تکرار کنید و صدای خود را ضبط کنید. این تمرین به شما کمک می‌کند تا تفاوت‌های ظریف در تلفظ را تشخیص دهید.
سپس این دو صدا را با هم مقایسه کنید ودر نتیحه در این حالت متوجه تفاوت در تلفظ کلمات می شوید. ببینید در ادای چه کلماتی شما دارای لهجه هستید. پیدا کردن حروفی که در آن ها بیشترین اشتباه را داریم اهمیت زیادی دارد. موارد اختلاف را یادداشت کرده نسبت به تصحیح آن ها تلاش کنید. بعد از این که کلمات متفاوت را پیدا کردید کلمات جدید را در قالب گفتاری خود قرار دهید. به خود زمان بدهید؛ به مرور تفاوت‌ها کمتر و ظریف‌تر خواهد شد. تمرکز بر روی صداهای خاصی که در لهجه شما متفاوت تلفظ می‌شوند می‌تواند روند پیشرفت را تسریع کند.
گوش دادن به پادکست و موسیقی
برای اینکه بتوانید به شنیدن تلفظ بدون لهجه کلمات فارسی عادت کنید و تلفظ آن ها در ذهن شما ثبت شوند؛ به موسیقی و پادکستهای بدون لهجه گوش دهید. البته نه گوش دادن بدون تمرکز یا به اصطلاح شنیدن بلکه باید از مهارت گوش دادن استفاده کنید و تمرکز خود را به کار بگیرید. سعی کنید به نحوه ادای کلمات توسط گویندگان یا خوانندگان توجه کنید و الگوهای تلفظی آنها را شناسایی نمایید.
آرامش و تمرکز خود را حفظ کنید
بدون شک زمانی که تمرکز کافی ندارید امکان یادآوری نکاتی که برای مدیریت لهجه و کلمات مختلف یاد گرفته اید را نخواهید داشت. به همین علت هنگام صحبت کردن باید آرامش خود را حفظ کنید تا بالطبع تمرکز شما نیز افزایش یابد. در کنار رعایت تمامی این موارد باید شمرده صحبت کنید. برای حرف زدن عجله نداشته باشید و عجله داشتن باعث می شود که نتوانید کلمات را بدون لهجه بیان کنید. تنفس عمیق و منظم قبل از شروع صحبت می‌تواند به حفظ آرامش شما کمک کند.
آموزش بهترین تکنیک های احوالپرسی + (جملات کاربردی)
تمرکز بر روی ریتم صحبت کردن
باید بر روی ریتم صحبت کردن خود تمرین کنید. ریتم در مورد زمان بندی رعایت شده در بیان یک عبارت یا جمله است. این تعریف عمدتاً برابر است با مکانی که هنگام صحبت کردن استرس قوی یا ضعیف را در یک جمله قرار می دهیم. توجه به مکث‌ها و تکیه‌ها در کلمات و جملات معیار بخش مهمی از این تمرین است.
هنگام یادگیری یک لهجه جدید همچنین مهم است که بدانید استرس در کجا قرار می گیرد. به سخنرانان بومی زبان مورد نظرتان گوش دهید تا در مورد ریتم لهجه ای که می خواهید به آن صورت صحبت کند ایده ای داشته باشید. تقلید ریتم و آهنگ کلام می‌تواند به طبیعی‌تر شدن لهجه شما کمک شایانی کند.
کنترل و مدیریت لهجه با شنیدن شروع می‌شود
همه‌چیز برمی‌گردد به گوش‌های شما! اگر گوش قوی داشته باشید امکان اینکه زمان کمتری طول بکشد تا لهجه‌ی یک شهر را یاد بگیرید بیشتر و سریع‌تر است. اگر دقت کرده باشید خانم‌ها کمتر از آقایان لهجه‌دارند! دلیل آن‌هم قدرت شنیداری و گوش‌های قوی خانم‌هاست! مسئله سادست! شما چیزی را بیان می‌کنید که قبلاً شنیده باشید! بنابراین تقویت مهارت شنیداری اولین و اساسی‌ترین قدم در مسیر کنترل لهجه است.
راهکارهای عملی برای کنترل لهجه
علاوه بر روشهای کلی که ذکر شد راهکارهای عملی و تمرینات مشخصی وجود دارند که می‌توانند به شما در مسیر کنترل لهجه کمک کنند. این تمرینات نیازمند تکرار و مداومت هستند.
تمرین با استفاده از آینه
یکی از راهکارهای عملی مؤثر تمرین صحبت کردن جلوی آینه است. این روش به شما امکان می‌دهد تا حرکات دهان لب‌ها و زبان خود را هنگام تلفظ کلمات مشاهده کنید. با دیدن نحوه شکل‌گیری صداها می‌توانید اشکالات تلفظی خود را بهتر شناسایی کرده و اصلاح کنید. سعی کنید همزمان با گوش دادن به صدای خود حرکات صورت را نیز زیر نظر بگیرید.
استفاده از تمرینات آوازی و زبانی
تمرینات آوازی مانند گرم کردن تار صوتی و تمرینات زبانی مانند زبان کوچک به سقف دهان یا حرکت دادن زبان به اطراف می‌توانند عضلات درگیر در صحبت کردن را تقویت کنند. این تمرینات به شما کمک می‌کنند تا کنترل بیشتری بر روی اندام‌های گفتاری خود داشته باشید و صداها را دقیق‌تر تولید کنید. تمرینات تنفسی نیز در این زمینه بسیار مفید هستند.
خواندن متون با صدای بلند
خواندن کتاب‌ها مقالات یا حتی روزنامه با صدای بلند و با دقت در تلفظ هر کلمه یک تمرین عالی برای بهبود لهجه است. سعی کنید متونی را انتخاب کنید که با زبان معیار نوشته شده‌اند. هنگام خواندن به نحوه ادا کردن حروف و کلمات توجه کنید و تلاش کنید تا شمرده و واضح صحبت کنید. می‌توانید صدای خود را هنگام خواندن ضبط کرده و سپس گوش دهید تا نقاط ضعف خود را پیدا کنید.
تمرین با جملات و عبارات کلیدی
برخی صداها یا ترکیب حروف در لهجه‌های مختلف چالش‌برانگیزتر هستند. فهرستی از کلمات یا جملاتی که در تلفظ آن ها مشکل دارید تهیه کنید. سپس این کلمات و جملات را بارها و بارها تمرین کنید تا تلفظ صحیح آن ها برایتان عادی شود. استفاده از منابع صوتی برای شنیدن تلفظ صحیح این کلمات قبل از تمرین بسیار توصیه می‌شود.
شرکت در گروه‌های تمرین فن بیان یا لهجه
تمرین در کنار افراد دیگر که هدفی مشابه شما دارند می‌تواند بسیار انگیزه‌بخش و مفید باشد. در این گروه‌ها می‌توانید از بازخورد دیگران استفاده کنید و همچنین از تمرینات گروهی بهره‌مند شوید. تعامل با دیگران در یک محیط حمایتی ترس از اشتباه کردن را کاهش می‌دهد.
توجه به تفاوت‌های آوایی خاص
هر لهجه‌ای ویژگی‌های آوایی خاص خود را دارد. برای کنترل لهجه لازم است این تفاوت‌ها را بشناسید. به عنوان مثال تفاوت در تلفظ حروف ق و غ ک و گ یا نحوه ادای مصوت‌ها ممکن است در لهجه شما با زبان معیار تفاوت داشته باشد. با تمرکز بر روی این صداهای خاص و تمرین هدفمند می‌توانید آن ها را اصلاح کنید.
چالش‌های رایج در کنترل لهجه و غلبه بر آنها
مسیر کنترل لهجه ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد. آگاهی از این چالش‌ها و یادگیری نحوه غلبه بر آنها موفقیت شما را در این فرآیند تضمین می‌کند.
ناامیدی و از دست دادن انگیزه
تغییر یک عادت ریشه‌دار مانند لهجه زمان‌بر است و ممکن است در طول مسیر احساس ناامیدی کنید. برای غلبه بر این چالش پیشرفت‌های کوچک خود را جشن بگیرید تمرینات را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید و به یاد داشته باشید که هر قدم کوچکی شما را به هدفتان نزدیک‌تر می‌کند. صحبت با افرادی که این مسیر را طی کرده‌اند نیز می‌تواند الهام‌بخش باشد.
ترس از قضاوت شدن
بسیاری از افراد به دلیل ترس از اینکه دیگران متوجه لهجه‌شان شوند یا آن ها را قضاوت کنند از صحبت کردن یا تمرین کردن خودداری می‌کنند. به یاد داشته باشید که تمرکز شما بر بهبود خودتان است و بیشتر افراد به تلاش شما برای بهتر شدن احترام می‌گذارند. با افزایش اعتماد به نفس این ترس به تدریج کاهش می‌یابد. تمرین در محیط‌های امن و حمایتی مانند کلاس‌ها یا گروه‌های تمرین می‌تواند در کاهش این ترس مؤثر باشد.
عدم آگاهی از اشکالات دقیق
گاهی اوقات خود فرد متوجه تمام جزئیات لهجه خود و صداهایی که نیاز به اصلاح دارند نیست. استفاده از ابزارهای ضبط صدا دریافت بازخورد از دوستان یا متخصصین فن بیان و مقایسه دقیق صدای خود با نمونه‌های معیار برای شناسایی دقیق اشکالات ضروری است. یک مربی فن بیان می‌تواند در این زمینه کمک شایانی کند.
نیاز به تمرین مداوم
کنترل لهجه یک فرآیند یکباره نیست و نیاز به تمرین مداوم دارد. اختصاص دادن زمان مشخصی در هر روز یا هفته برای تمرین حتی برای مدت کوتاه بسیار مؤثرتر از تمرینات فشرده اما نامنظم است. برنامه‌ریزی منظم برای تمرینات آن را به بخشی از روتین روزانه شما تبدیل می‌کند.
نقش اعتماد به نفس در کنترل لهجه
اعتماد به نفس نقش حیاتی در فرآیند کنترل لهجه ایفا می‌کند. هرچه اعتماد به نفس شما در صحبت کردن بیشتر باشد کمتر نگران لهجه خود خواهید بود و با آرامش بیشتری می‌توانید روی تلفظ صحیح تمرکز کنید. افزایش مهارت‌های فن بیان به طور کلی به تقویت اعتماد به نفس شما کمک می‌کند.
تمرینات موفقیت‌آمیز هرچند کوچک می‌توانند به تدریج اعتماد به نفس شما را افزایش دهند. به خودتان بابت تلاش‌هایتان پاداش دهید و از مسیر یادگیری لذت ببرید. به یاد داشته باشید که هدف بهبود ارتباطات است نه رسیدن به کمال مطلق. پذیرش خود و تلاش مستمر پایه‌های اصلی افزایش اعتماد به نفس در این مسیر هستند.
سوالات متداول درباره کنترل لهجه
آیا می‌توان لهجه را به طور کامل از بین برد؟
از بین بردن کامل لهجه برای همه افراد ممکن نیست و گاهی هدف اصلی نیز نیست. هدف اصلی معمولاً کاهش لهجه تا حدی است که ارتباطات شما را تحت تاثیر قرار ندهد و وضوح گفتار شما را افزایش دهد. تمرین مداوم می‌تواند لهجه را تا حد زیادی کاهش دهد.
مدت زمان لازم برای کنترل لهجه چقدر است؟
مدت زمان لازم برای کنترل لهجه از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به عواملی مانند شدت لهجه اولیه میزان تمرین کیفیت منابع آموزشی و استعداد فرد بستگی دارد. این فرآیند می‌تواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد.
آیا کنترل لهجه به معنای فراموش کردن لهجه بومی است؟
خیر کنترل لهجه به معنای تسلط بر یک شیوه تلفظ دیگر (معمولاً لهجه معیار) است و به معنای فراموش کردن یا نادیده گرفتن لهجه بومی شما نیست. شما همچنان می‌توانید در محیط‌های مناسب با لهجه بومی خود صحبت کنید.
آیا برای کنترل لهجه حتماً باید در کلاس شرکت کرد؟
شرکت در کلاس‌ها یا کارگاه‌های تخصصی می‌تواند فرآیند کنترل لهجه را تسریع کند و راهنمایی‌های تخصصی ارائه دهد اما این تنها راه نیست. با استفاده از منابع آموزشی آنلاین کتاب‌ها پادکست‌ها و تمرینات منظم خودتان نیز می‌توانید پیشرفت قابل توجهی داشته باشید.
کدام یک از روشهای کنترل لهجه مؤثرتر است؟
مؤثرترین روش معمولاً ترکیبی از چندین راهکار عملی است. گوش دادن فعال ضبط صدا و مقایسه تمرینات فیزیکی دهان و زبان و تمرین مداوم با متون و جملات همگی مکمل یکدیگر هستند و توصیه می‌شود از مجموعه‌ای از این روش‌ها استفاده کنید.
سخن پایانی
بهترین راهکار برای از بین بردن لهجه شرکت در دوره کنترل لهجه و انجام تمرینات دوره ای آن است. این دوره‌ها ساختار منظم و بازخورد تخصصی ارائه می‌دهند که می‌تواند بسیار مفید باشد.
شرکت در این دوره به شما انگیزه می دهد. ممکن است در طی این مسیر خسته شده یا دچار بی حوصلگی شوید و ادامه دادن برایتان سخت شود. در این دوره ها توسط استادان حرفه ای به شما مشورت داده و برای ادامه مسیر کمکتان می کنند. با این حال به یاد داشته باشید که موفقیت نهایی در کنترل لهجه به تلاش و پشتکار خود شما بستگی دارد. از همین امروز تمرینات عملی را شروع کنید و شاهد پیشرفت خود باشید.