قهوه اسپرسو یا قهوه عربیکا؟ راهنمای خرید قهوه مناسب شما

برای بسیاری از مردم قهوه تنها یک نوشیدنی نیست؛ بلکه بخشی از روتین روزانه و یک تجربه حسی بی نظیر است. در این میان انتخاب نوع قهوه و روش دم آوری می تواند تأثیر زیادی بر طعم عطر و لذت نهایی داشته باشد. در دنیای وسیع قهوه دو اصطلاح قهوه اسپرسو و قهوه عربیکا اغلب شنیده می شوند و گاهی اوقات ممکن است باعث سردرگمی شوند چرا که یکی به روش دم آوری و دیگری به نوع دانه اشاره دارد. این دو نوع قهوه نه تنها از لحاظ طعم و خواص متفاوتند بلکه نحوه دم آوری آن ها نیز می تواند متفاوت باشد. اما چطور باید بین این دو انتخاب کنیم و کدام یک برای شما مناسب تر است؟ این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا تفاوت های اصلی این دو مفهوم را بشناسید و در نهایت یک راهنمای خرید قهوه مناسب سلیقه و نیاز خود داشته باشید.

قهوه اسپرسو: روشی برای استخراج طعمی غلیظ و قوی

قهوه اسپرسو (Espresso) در واقع یک روش دم آوری قهوه است که در اوایل قرن بیستم در ایتالیا ابداع شد. این روش بر پایه عبور آب داغ (تقریباً ۹۰ تا ۹۵ درجه سانتی گراد) با فشار بسیار بالا (حدود ۹ بار یا بیشتر) و در مدت زمان کوتاه (معمولاً ۲۰ تا ۳۰ ثانیه) از میان پودر قهوه بسیار ریز آسیاب شده استوار است. نتیجه این فرآیند نوشیدنی غلیظ معطر و با لایه ای از کرم (Crema) در بالای آن است که پایه بسیاری از نوشیدنی های محبوب قهوه مانند لاته کاپوچینو و موکا را تشکیل می دهد.

ویژگی های کلیدی قهوه اسپرسو (به عنوان روش دم آوری)

• غلظت بالا: اسپرسو به دلیل نسبت کم آب به قهوه و استخراج سریع تحت فشار بالا بسیار غلیظ تر از قهوه های فیلتری است.
• کرما (Crema): لایه ای از فوم قهوه ای مایل به قرمز در بالای اسپرسو که از امولسیون روغن های قهوه و دی اکسید کربن تشکیل شده و نشان دهنده کیفیت دم آوری است.
• طعم قوی و تلخ: طعم اسپرسو معمولاً شدید تلخ و با بادی (Body) سنگین است. این طعم قوی به دلیل استخراج سریع و کامل مواد محلول در قهوه تحت فشار بالا حاصل می شود.
• کافئین بالا در حجم کم: اگرچه حجم یک شات اسپرسو کم است (حدود ۳۰ میلی لیتر) اما غلظت کافئین در آن بسیار بالاست. یک شات اسپرسو می تواند حدود ۶۰ تا ۱۰۰ میلی گرم کافئین داشته باشد.
• زمان دم آوری کوتاه: فرآیند دم آوری اسپرسو بسیار سریع است که آن را برای آماده سازی سریع قهوه در کافه ها و خانه مناسب می سازد.

دانه های مناسب برای تهیه اسپرسو

برای تهیه اسپرسو می توان از انواع مختلف دانه قهوه استفاده کرد اما معمولاً از ترکیبی از دانه های عربیکا و روبوستا یا ۱۰۰% عربیکا استفاده می شود. دانه های روبوستا به دلیل داشتن کافئین بیشتر و تولید کرمای غلیظ تر اغلب در ترکیب با عربیکا برای تهیه بلِندهای اسپرسو استفاده می شوند. رست مناسب برای اسپرسو معمولاً متوسط تا تیره است تا طعم های قوی و بادی سنگین مورد نیاز برای این روش دم آوری به دست آید.

قهوه عربیکا: دانه ای با طعم های پیچیده و معطر

قهوه عربیکا (Arabica) در واقع نام یک گونه از درخت قهوه است که بومی ارتفاعات جنوب غربی اتیوپی است. این گونه محبوب ترین و پرکشت ترین گونه قهوه در جهان است و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد تولید جهانی قهوه را تشکیل می دهد. دانه های عربیکا به دلیل کیفیت بالا و طعم های پیچیده و متنوع خود در بازار قهوه تخصصی بسیار ارزشمند هستند.

ویژگی های کلیدی دانه قهوه عربیکا

• طعم و عطر پیچیده: دانه های عربیکا طیف وسیعی از طعم ها را ارائه می دهند که می تواند شامل نت های میوه ای (مانند توت مرکبات) گلی شکلاتی کاراملی آجیلی و ادویه ای باشد. عطر آن نیز معمولاً بسیار دلپذیر و متنوع است.
• اسیدیته بالا: عربیکا به طور طبیعی اسیدیته بالاتری نسبت به روبوستا دارد که به طعم آن شفافیت و روشنایی می بخشد. این اسیدیته می تواند یادآور میوه های ترش یا شیرین باشد.
• کافئین کمتر: میزان کافئین در دانه های عربیکا کمتر از روبوستا است (تقریباً ۱.۵% در مقایسه با ۲.۵% در روبوستا). این باعث می شود طعم آن ملایم تر و کمتر تلخ باشد.
• نیاز به شرایط رشد خاص: درختان عربیکا به شرایط آب و هوایی خاص ارتفاع بالا و خاک غنی نیاز دارند و حساس تر از درختان روبوستا هستند. این موضوع باعث می شود کشت آن دشوارتر و پرهزینه تر باشد.
• شکل دانه: دانه های عربیکا معمولاً بیضی شکل و بزرگتر از دانه های روبوستا هستند و شیار وسط دانه معمولاً به شکل حرف S است.

کاربرد دانه های عربیکا

دانه های عربیکا به دلیل کیفیت بالای طعم برای انواع روش های دم آوری قهوه مناسب هستند. از آن ها می توان برای تهیه قهوه فیلتری (مانند کمکس وی۶۰ فرنچ پرس) قهوه دمی و همچنین به صورت تنها یا در ترکیب با روبوستا برای تهیه اسپرسو استفاده کرد. رست مناسب برای عربیکا بسته به روش دم آوری و سلیقه می تواند از روشن تا تیره متغیر باشد اما برای نمایان شدن طعم های پیچیده معمولاً از رست روشن یا متوسط استفاده می شود.

تفاوت های کلیدی: اسپرسو (روش) در مقابل عربیکا (دانه)

بزرگترین تفاوت این است که اسپرسو یک روش دم آوری است در حالی که عربیکا یک گونه از گیاه قهوه است. این بدان معناست که شما می توانید اسپرسو را با استفاده از دانه های عربیکا (۱۰۰% عربیکا) یا با ترکیبی از عربیکا و روبوستا تهیه کنید. با این حال روش دم آوری اسپرسو ویژگی های خاصی به قهوه می بخشد که آن را از سایر روش ها متمایز می کند. بیایید تفاوت های اصلی بین ویژگی های نوشیدنی اسپرسو و ویژگی های دانه عربیکا را مرور کنیم:

مقایسه بر اساس ویژگی ها

• طعم: نوشیدنی اسپرسو معمولاً طعمی قوی متمرکز و تلخ با بادی سنگین دارد. قهوه تهیه شده از دانه عربیکا (با روش های مختلف) معمولاً طعمی پیچیده تر معطرتر با اسیدیته دلپذیر و نت های متنوع میوه ای گلی یا شکلاتی دارد.
• کافئین: نوشیدنی اسپرسو (به دلیل غلظت) کافئین بالایی در حجم کم دارد. دانه عربیکا (به عنوان گونه) کافئین کمتری نسبت به دانه روبوستا دارد. بنابراین یک فنجان قهوه فیلتری تهیه شده از ۱۰۰% عربیکا ممکن است کافئین کمتری نسبت به یک شات اسپرسو (که ممکن است حاوی روبوستا باشد) داشته باشد.
• بادی (Body): اسپرسو به دلیل روش دم آوری تحت فشار بالا بادی بسیار سنگین و روغنی دارد. قهوه تهیه شده از عربیکا (به خصوص با روش های فیلتری) معمولاً بادی سبک تر و تمیزتری دارد اگرچه اسپرسو ۱۰۰% عربیکا نیز بادی قابل توجهی خواهد داشت.
• کرما (Crema): کرما یکی از مشخصه های اصلی اسپرسو است و در روش های دیگر دم آوری به این شکل تشکیل نمی شود. میزان و کیفیت کرما به فشار دما تازگی قهوه و نوع دانه (روبوستا کرمای بیشتری تولید می کند) بستگی دارد.
• روش دم آوری: اسپرسو فقط با دستگاه اسپرسوساز و تحت فشار بالا تهیه می شود. دانه عربیکا را می توان با انواع روش ها از جمله اسپرسو فیلتری فرنچ پرس و … دم آوری کرد.

راهنمای خرید قهوه مناسب شما: انتخاب بین طعم و روش

انتخاب قهوه مناسب به سلیقه شخصی شما و نحوه ای که می خواهید از قهوه لذت ببرید بستگی دارد. آیا به دنبال یک نوشیدنی سریع و پرانرژی هستید یا می خواهید از طعم های پیچیده و ظریف لذت ببرید؟

چه زمانی قهوه اسپرسو (به عنوان نوشیدنی) مناسب است؟

• اگر به طعم های قوی تلخ و غلیظ علاقه دارید.
• اگر نیاز به یک شوک کافئینی سریع دارید.
• اگر قصد دارید نوشیدنی های ترکیبی بر پایه قهوه مانند لاته کاپوچینو موکا یا ماکیاتو تهیه کنید. غلظت اسپرسو باعث می شود طعم قهوه در ترکیب با شیر یا طعم دهنده ها غالب باقی بماند.
• اگر دستگاه اسپرسوساز دارید و از فرآیند تهیه آن لذت می برید.

چه زمانی قهوه عربیکا (به عنوان دانه) مناسب است؟

• اگر به طعم های نرم تر شیرین تر میوه ای یا گلی علاقه دارید.
• اگر از نوشیدن قهوه سیاه بدون افزودنی لذت می برید و می خواهید طعم های پیچیده دانه را تجربه کنید.
• اگر به دنبال قهوه ای با کافئین کمتر هستید.
• اگر از روش های دم آوری دستی مانند وی۶۰ کمکس فرنچ پرس یا قهوه ساز فیلتری استفاده می کنید. دانه های ۱۰۰% عربیکا با رست روشن یا متوسط معمولاً برای این روش ها ایده آل هستند.
• اگر به خاستگاه قهوه و تفاوت طعم بر اساس منطقه رشد علاقه مند هستید (Single Origin).

نکاتی برای انتخاب دانه قهوه برای اسپرسو

اگر تصمیم دارید اسپرسو تهیه کنید می توانید از دانه های ۱۰۰% عربیکا با رست متوسط تا تیره برای طعم های میوه ای و اسیدیته ای دلپذیر یا از بلِندهای عربیکا و روبوستا (با نسبت های متفاوت) برای بادی قوی تر کرمای بیشتر و طعم تلخ تر استفاده کنید. برای راهنمای خرید قهوه مناسب دستگاه اسپرسوساز خود به میزان رست تازگی دانه و توصیه های تولیدکننده توجه کنید.

سایر عوامل تاثیرگذار بر طعم قهوه

فراتر از گونه دانه (عربیکا یا روبوستا) و روش دم آوری (اسپرسو یا فیلتری) عوامل متعددی بر طعم نهایی قهوه در فنجان شما تأثیر می گذارند. شناخت این عوامل به شما کمک می کند تا انتخاب آگاهانه تری هنگام خرید قهوه داشته باشید و تجربه بهتری از نوشیدن آن کسب کنید.

خاستگاه (Origin)

منطقه ای که قهوه در آن رشد می کند (کشور منطقه حتی مزرعه خاص) تأثیر عمیقی بر طعم آن دارد. عواملی مانند ارتفاع نوع خاک آب و هوا و میزان بارندگی باعث می شوند قهوه های مناطق مختلف طعم های متفاوتی داشته باشند. به عنوان مثال قهوه های اتیوپی معمولاً نت های گلی و میوه ای دارند در حالی که قهوه های برزیل اغلب شکلاتی و آجیلی هستند.

فرآوری (Processing)

نحوه جداسازی دانه قهوه از میوه آن (چری قهوه) به روش های مختلفی انجام می شود که متداول ترین آن ها فرآوری خشک (Natural) فرآوری شسته (Washed) و فرآوری عسلی (Honey) هستند. هر روش فرآوری تأثیر متفاوتی بر طعم دانه می گذارد. فرآوری خشک معمولاً باعث ایجاد طعم های شیرین تر و میوه ای تر می شود در حالی که فرآوری شسته طعم های تمیزتر و اسیدیته روشن تری ایجاد می کند.

سطح رست (Roast Level)

میزان حرارتی که دانه قهوه در فرآیند رست دریافت می کند تأثیر چشمگیری بر طعم نهایی دارد. رست روشن (Light Roast) طعم های طبیعی اسیدیته بالا و پیچیدگی دانه را حفظ می کند. رست متوسط (Medium Roast) طعم های متعادل تر و شیرینی بیشتری ایجاد می کند. رست تیره (Dark Roast) طعم های دانه اصلی را کاهش داده و طعم های دودی تلخ و بادی سنگین تری ایجاد می کند که برای اسپرسو و قهوه های ترکیبی مناسب است.

تازگی قهوه (Freshness)

قهوه تازه رست شده و تازه آسیاب شده بهترین طعم را دارد. با گذشت زمان قهوه عطر و طعم خود را از دست می دهد. بنابراین هنگام خرید قهوه به تاریخ رست آن توجه کنید و سعی کنید قهوه را به صورت دانه خریداری کرده و درست قبل از دم آوری آسیاب کنید.

سوالات متداول (FAQ)

آیا می توان با دانه ۱۰۰% عربیکا اسپرسو تهیه کرد؟

بله کاملاً. بسیاری از باریستاها و قهوه دوستان ترجیح می دهند اسپرسو را با دانه ۱۰۰% عربیکا تهیه کنند تا طعم های پیچیده و اسیدیته دلپذیر این گونه را تجربه کنند. البته برای اسپرسو معمولاً از دانه های عربیکا با رست متوسط تا تیره استفاده می شود.

کدام یک برای قهوه فیلتری بهتر است عربیکا یا اسپرسو؟

اسپرسو یک روش دم آوری است نه نوع دانه. برای قهوه فیلتری معمولاً از دانه های قهوه استفاده می شود و دانه عربیکا به دلیل طعم های پیچیده عطر دلپذیر و اسیدیته روشن انتخاب بسیار محبوبی برای روش های فیلتری مانند وی۶۰ کمکس و فرنچ پرس است. دانه های عربیکا با رست روشن یا متوسط معمولاً بهترین نتیجه را در قهوه فیلتری می دهند.

تفاوت قیمت بین قهوه اسپرسو و قهوه عربیکا چیست؟

همانطور که گفتیم اسپرسو روش است و عربیکا دانه. قیمت قهوه بیشتر به نوع دانه (عربیکا معمولاً گران تر از روبوستا است) خاستگاه کیفیت فرآوری و برند بستگی دارد. بنابراین قیمت دانه ای که برای تهیه اسپرسو استفاده می کنید (چه ۱۰۰% عربیکا باشد چه بلِند) متفاوت خواهد بود.

کدام یک کافئین بیشتری دارد قهوه اسپرسو یا قهوه تهیه شده از دانه عربیکا؟

نوشیدنی اسپرسو به دلیل غلظت بالا در حجم کم کافئین بسیار زیادی دارد. دانه عربیکا به خودی خود کافئین کمتری نسبت به دانه روبوستا دارد. بنابراین یک شات اسپرسو (که ممکن است حاوی روبوستا باشد) احتمالاً کافئین بیشتری نسبت به یک فنجان بزرگ قهوه فیلتری تهیه شده از ۱۰۰% عربیکا دارد. اگر یک شات اسپرسو ۱۰۰% عربیکا را با یک شات اسپرسو حاوی روبوستا مقایسه کنید نوع حاوی روبوستا کافئین بیشتری خواهد داشت.

نتیجه گیری: انتخاب قهوه مناسب یک سفر شخصی است

همانطور که دیدیم مقایسه قهوه اسپرسو و قهوه عربیکا در واقع مقایسه یک روش دم آوری با یک نوع دانه قهوه است. قهوه اسپرسو نوشیدنی غلیظ و قوی حاصل از یک فرآیند خاص است در حالی که قهوه عربیکا به گونه ای از دانه اشاره دارد که به دلیل طعم های پیچیده و متنوعش محبوبیت جهانی دارد. برای انتخاب قهوه مناسب خود ابتدا باید به سلیقه شخصی خود در طعم (قوی و تلخ یا ملایم و میوه ای) و نیاز خود به کافئین توجه کنید. سپس با در نظر گرفتن روش دم آوری که استفاده می کنید و عواملی مانند خاستگاه فرآوری و رست دانه ای را انتخاب کنید که بهترین تجربه را برای شما فراهم کند. امتحان کردن انواع مختلف قهوه و روش های دم آوری بخشی از لذت این سفر در دنیای قهوه است. امیدواریم این راهنمای خرید قهوه به شما در این مسیر کمک کند.