فرق ضد آفتاب شیمیایی با ضد آفتاب فیزیکی چیست؟

محافظت از پوست در برابر اشعه های مضر فرابنفش (UV) خورشید یک گام حیاتی در روتین مراقبت از پوست است. اما وقتی برای خرید ضد آفتاب اقدام می کنید با دو دسته اصلی مواجه می شوید: ضد آفتاب های فیزیکی و شیمیایی. انتخاب بین این دو می تواند گیج کننده باشد چرا که هر کدام روش محافظت و ترکیبات متفاوتی دارند.

درک تفاوت های کلیدی این دو نوع ضد آفتاب به شما کمک می کند تا محصولی را انتخاب کنید که بهترین سازگاری را با نوع پوست و نیازهای شما داشته باشد و حداکثر محافظت را در برابر پیری زودرس لک های پوستی و سرطان پوست فراهم کند.

ضد آفتاب فیزیکی که به آن ضد آفتاب مینرال نیز گفته می شود نوعی محافظت از پوست است که با ایجاد یک لایه فیزیکی روی سطح پوست عمل می کند. این لایه مانند یک سپر عمل کرده و اشعه های فرابنفش خورشید را قبل از نفوذ به پوست منعکس یا پراکنده می کند. این نوع ضد آفتاب بلافاصله پس از استفاده شروع به محافظت می کند.

مکانیسم عملکرد ضد آفتاب فیزیکی بر پایه فیلترهای معدنی استوار است. این فیلترها روی سطح پوست می نشینند و با پراکنده کردن (Scattering) و منعکس کردن (Reflecting) اشعه های UVB و UVA از رسیدن آن ها به سلول های پوستی جلوگیری می کنند. این عملکرد شبیه به یک آینه مینیاتوری روی پوست است.

ترکیبات اصلی و فعال در ضد آفتاب های فیزیکی شامل دو ماده معدنی اکسید روی (Zinc Oxide) و دی اکسید تیتانیوم (Titanium Dioxide) هستند. این دو ماده به طور طبیعی از زمین استخراج می شوند و به دلیل پایداری و توانایی در مسدود کردن طیف وسیعی از اشعه های UV شناخته شده اند. فرمولاسیون های جدیدتر اغلب از ذرات نانو یا غیرنانو این مواد استفاده می کنند تا ظاهر سفیدک کمتری داشته باشند.

مزایای استفاده از ضد آفتاب فیزیکی شامل سازگاری بالا با پوست های حساس احتمال کمتر ایجاد واکنش های آلرژیک محافظت فوری پس از استفاده و پوشش دهی طیف وسیعی از اشعه های UVA و UVB است. این نوع ضد آفتاب اغلب برای کودکان و افرادی که پوست مستعد جوش یا اگزما دارند توصیه می شود.

معایب ضد آفتاب فیزیکی می تواند شامل ایجاد یک لایه سفید رنگ (White Cast) روی پوست به خصوص در فرمولاسیون های قدیمی تر یا حاوی ذرات درشت تر بافت غلیظ تر که پخش کردن آن روی پوست را کمی دشوارتر می کند و نیاز به استفاده مقدار کافی برای اطمینان از پوشش کامل و یکنواخت باشد.

ضد آفتاب شیمیایی نوع دیگری از محافظت کننده های پوست در برابر آفتاب است که بر پایه فیلترهای شیمیایی سنتز شده عمل می کند. این فیلترها به جای منعکس کردن اشعه های فرابنفش را جذب کرده و با تبدیل انرژی آن ها به گرما آن را از پوست خارج می کنند. این فرآیند در لایه های بالایی پوست اتفاق می افتد.

مکانیسم عملکرد ضد آفتاب شیمیایی به این صورت است که ترکیبات فعال آن به داخل لایه شاخی پوست نفوذ کرده و در آنجا با اشعه های UV واکنش نشان می دهند. این واکنش باعث جذب انرژی اشعه UV شده و آن را به انرژی گرمایی تبدیل می کند که سپس از سطح پوست آزاد می شود. این فرآیند مانع از آسیب رسیدن اشعه به لایه های عمیق تر پوست می شود.

ترکیبات اصلی و فعال در ضد آفتاب های شیمیایی متنوع هستند و شامل موادی مانند اکسی بنزون (Oxybenzone) آووبنزون (Avobenzone) اکتینوکسات (Octinoxate) اکتی سالات (Octisalate) هوموسالات (Homosalate) و اکتوکریلن (Octocrylene) می شوند. هر یک از این فیلترها معمولاً بخش خاصی از طیف UV را پوشش می دهند و به همین دلیل اغلب در ترکیب با هم استفاده می شوند تا محافظت وسیع الطیف ایجاد کنند.

مزایای استفاده از ضد آفتاب شیمیایی شامل بافت سبک تر و جذب راحت تر روی پوست عدم ایجاد رد سفیدی و سازگاری بهتر با فرمولاسیون های آرایشی است. این ویژگی ها باعث می شوند که استفاده از ضد آفتاب شیمیایی برای مصرف روزانه و زیر آرایش راحت تر باشد.

معایب ضد آفتاب شیمیایی می تواند شامل احتمال ایجاد حساسیت یا واکنش های آلرژیک در برخی افراد نیاز به حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زمان برای شروع اثرگذاری کامل پس از استفاده و پایداری کمتر برخی فیلترها در برابر نور خورشید (نیاز به تمدید مکرر) باشد. همچنین برخی نگرانی ها در مورد جذب سیستمیک بعضی از این فیلترها و اثرات احتمالی آن ها بر سلامت و محیط زیست مطرح شده است.

انتخاب بین ضد آفتاب فیزیکی و شیمیایی به درک تفاوت های بنیادین آن ها بستگی دارد. این تفاوت ها در نحوه عملکرد ترکیبات و سازگاری با انواع پوست نمود پیدا می کند. مقایسه دقیق این دو نوع ضد آفتاب به شما کمک می کند تا تصمیمی آگاهانه تر بگیرید.

ویژگی	ضد آفتاب فیزیکی	ضد آفتاب شیمیایی
نحوه حفاظت	انعکاس و پراکندگی اشعه UV	جذب اشعه UV و تبدیل به گرما
مواد اصلی	اکسید روی دی اکسید تیتانیوم	اکسی بنزون آووبنزون اکتینوکسات و غیره
سازگاری با پوست حساس	اغلب مناسب تر	احتمال ایجاد حساسیت بیشتر
بافت و احساس روی پوست	غالباً غلیظ تر احتمال ایجاد رد سفیدی	غالباً سبک تر بی رنگ
زمان شروع اثرگذاری	بلافاصله پس از استفاده	حدود ۱۵-۲۰ دقیقه پس از استفاده
پایداری و تمدید	پایدارتر روی پوست نیاز به تمدید به دلیل پاک شدن فیزیکی	برخی فیلترها ناپایدارتر نیاز به تمدید مکرر به دلیل تجزیه نوری
احتمال ایجاد حساسیت	کمتر	بیشتر در برخی افراد
نگرانی های محیط زیستی	معمولاً کمتر (بسته به اندازه ذرات)	برخی فیلترها (مانند اکسی بنزون) نگران کننده برای محیط زیست دریایی

تفاوت در نحوه حفاظت از پوست اصلی ترین تمایز است؛ فیزیکی ها یک سپر فیزیکی می سازند در حالی که شیمیایی ها با جذب اشعه در پوست واکنش نشان می دهند. این تفاوت بر سرعت اثرگذاری نیز تأثیر می گذارد.

تفاوت در مواد اولیه و فرمولاسیون نیز چشمگیر است. فیلترهای معدنی (فیزیکی) در مقابل فیلترهای سنتز شده (شیمیایی) قرار می گیرند که هر کدام ویژگی های فیزیکی و شیمیایی متفاوتی دارند و بر بافت و احساس محصول نهایی تأثیر می گذارند.

تفاوت در سازگاری با انواع پوست به ویژه پوست حساس نکته مهمی است. فیلترهای معدنی به دلیل خنثی بودن کمتر باعث تحریک می شوند در حالی که برخی فیلترهای شیمیایی می توانند در افراد مستعد واکنش های آلرژیک ایجاد کنند.

تفاوت در بافت و احساس روی پوست یکی از مشهودترین تفاوت ها برای مصرف کننده است. ضد آفتاب های فیزیکی ممکن است سنگین تر و سفید کننده باشند در حالی که شیمیایی ها معمولاً سبک و نامرئی هستند.

تفاوت در زمان شروع اثرگذاری نیز مهم است. ضد آفتاب فیزیکی به محض استفاده مؤثر است اما ضد آفتاب شیمیایی نیاز به زمان دارد تا جذب شود و واکنش های شیمیایی آغاز شوند.

تفاوت در پایداری و نیاز به تمدید به ماهیت فیلترها مربوط می شود. فیلترهای فیزیکی تا زمانی که روی پوست هستند محافظت می کنند در حالی که برخی فیلترهای شیمیایی ممکن است در اثر نور تجزیه شده و نیاز به تمدید مکررتری داشته باشند.

تفاوت در احتمال ایجاد حساسیت به ماهیت شیمیایی فیلترها بازمی گردد. برخی فیلترهای شیمیایی می توانند برای افراد با پوست بسیار حساس یا مستعد آلرژی مشکل ساز باشند.

انتخاب ضد آفتاب مناسب برای شما به عوامل مختلفی بستگی دارد که باید آن ها را در نظر بگیرید تا بهترین محافظت را برای پوست خود فراهم کنید.

فاکتورهای کلیدی در انتخاب ضد آفتاب شامل نوع پوست شما (چرب خشک مختلط حساس) وجود هرگونه بیماری پوستی (مانند اگزما روزاسه) میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب (روزمره فعالیت های ورزشی شنا) ترجیحات شخصی در مورد بافت و ظاهر ضد آفتاب و نگرانی های احتمالی در مورد ترکیبات آن (حساسیت مسائل محیط زیستی) هستند.

ضد آفتاب فیزیکی برای چه کسانی مناسب تر است؟ این نوع ضد آفتاب معمولاً برای افراد با پوست حساس مستعد آلرژی کودکان زنان باردار و افرادی که بلافاصله پس از استفاده نیاز به محافظت دارند (مانند قبل از خروج فوری از منزل) توصیه می شود. همچنین برای افرادی که نگرانی در مورد جذب شیمیایی فیلترها دارند گزینه بهتری است.

ضد آفتاب شیمیایی برای چه کسانی مناسب تر است؟ این ضد آفتاب ها اغلب برای افرادی که به دنبال بافت سبک جذب سریع و عدم ایجاد رد سفیدی هستند مناسب ترند. برای استفاده روزمره زیر آرایش یا برای فعالیت های ورزشی که تعریق زیاد است (به دلیل پایداری بهتر برخی فرمولاسیون ها) و برای افرادی که پوست حساسی ندارند می توانند گزینه خوبی باشند.

آیا ضد آفتاب شیمیایی جاذب اشعه خورشید است؟

بله ضد آفتاب های شیمیایی با جذب اشعه فرابنفش در لایه های بالایی پوست و تبدیل انرژی آن به گرما از آسیب رسیدن به پوست جلوگیری می کنند.

مدت زمان اثرگذاری ضد آفتاب فیزیکی چقدر است؟

ضد آفتاب فیزیکی بلافاصله پس از استفاده شروع به محافظت می کند. مدت زمان محافظت آن به میزان باقی ماندن روی پوست بستگی دارد و باید هر دو ساعت یا پس از تعریق و تماس با آب تمدید شود.

آیا ضد آفتاب فیزیکی برای دور چشم مناسب تر است؟

اغلب بله. فیلترهای معدنی در ضد آفتاب های فیزیکی کمتر باعث سوزش چشم می شوند و به همین دلیل گزینه مناسب تری برای استفاده در ناحیه حساس دور چشم هستند.

چگونه می توان از ضد آفتاب فیزیکی بدون رد سفیدی استفاده کرد؟

استفاده از فرمولاسیون های جدیدتر با ذرات ریزتر (نانو یا غیرنانو) ضد آفتاب های فیزیکی رنگی (Tinted) و پخش کردن کامل و لایه لایه محصول روی پوست می تواند به کاهش رد سفیدی کمک کند.

آیا ترکیبات ضد آفتاب شیمیایی برای محیط زیست مضر هستند؟

برخی فیلترهای شیمیایی مانند اکسی بنزون و اکتینوکسات با آسیب رساندن به مرجان ها مرتبط دانسته شده اند. در مناطق حساس محیط زیستی استفاده از ضد آفتاب های دوستدار مرجان (Reef-Safe) توصیه می شود که معمولاً حاوی فیلترهای فیزیکی هستند.

چه علائمی نشان دهنده حساسیت به ضد آفتاب شیمیایی است؟

علائم حساسیت می تواند شامل قرمزی خارش سوزش تورم یا ایجاد بثورات پوستی (راش) در ناحیه استفاده شده باشد. در صورت بروز چنین علائمی مصرف را متوقف کرده و به دنبال ضد آفتاب جایگزین باشید.

آیا SPF یکسان در هر دو نوع ضد آفتاب محافظت یکسانی ایجاد می کند؟

بله SPF (فاکتور محافظت در برابر خورشید) میزان محافظت در برابر اشعه UVB را نشان می دهد و این عدد مستقل از نوع فیلتر (فیزیکی یا شیمیایی) است. SPF 30 در هر دو نوع به معنای محافظت یکسان در برابر UVB است.

آیا ضد آفتاب های طیف وسیع شامل هر دو نوع فیلتر می شوند؟

بله بسیاری از ضد آفتاب های طیف وسیع (Broad Spectrum) برای پوشش کامل اشعه های UVA و UVB از ترکیبی از فیلترهای فیزیکی و شیمیایی در کنار هم استفاده می کنند.