رای وحدت رویه شهادت کذب | تحلیل کامل و نکات حقوقی
رای وحدت رویه در مورد شهادت کذب
شاهد دروغگو همیشه یک چالش بزرگ برای عدالت بوده، مخصوصاً وقتی پای تحقیقات دادسرا وسط میومد. اما با رای وحدت رویه ۸۳۵، دیگه هیچ ابهامی نیست و شهادت کذب در دادسرا هم مجازات داره. این رای یه گام مهم برای محکم کردن پایه های عدالت و اعتماد عمومی به دستگاه قضاست.
همه مون می دونیم که توی هر پرونده ای، چه کیفری باشه چه حقوقی، شهادت یه نفر می تونه ورق رو برگردونه. یعنی چی؟ یعنی یه نفر با دیده ها و شنیده هاش، می تونه کمک کنه حق به حق دار برسه یا برعکس، یه نفر رو الکی پای چوبه دار بفرسته یا از مال و اموالش محروم کنه. در واقع، شهادت مثل ستون فقرات عدالته؛ اگه کج باشه، کل بنای عدالت می لرزه و می ریزه.
برای همین هم هست که قانون گذار ما، از قدیم الایام تا همین الان، روی راستگویی شاهد تاکید خیلی زیادی داشته. اصلا یکی از مهم ترین راه های رسیدن به عدالت همینه که شاهد، هرچیزی رو که می بینه و می دونه، عین واقعیت بگه. حالا فکر کنید یکی عمداً و با قصد و غرض، میاد و یه حرف دروغی رو می زنه که می دونه راست نیست. اینجا دیگه پای شهادت کذب میاد وسط، که جرم بزرگیه و می تونه خیلی چیزها رو خراب کنه.
تا همین اواخر، یه ابهام کوچیک ولی مهم تو این زمینه وجود داشت: اینکه آیا شهادت دروغ توی مرحله تحقیقات دادسرا هم همون مجازات شهادت دروغ توی دادگاه رو داره یا نه. خب، اینجاست که «رای وحدت رویه شماره ۸۳۵ هیأت عمومی دیوان عالی کشور» مثل یه چراغ راه، اومد و تکلیف رو روشن کرد. این رای، دیگه جا برای هیچ شک و شبهه ای نذاشته و ثابت کرده که فرقی نمی کنه کجا باشه، هر جا شهادت کذب بدی، باید منتظر عواقبش باشی.
شهادت دروغ چیه و از کجا می شه فهمید یه شهادت دروغه؟
قبل از اینکه بریم سراغ رای وحدت رویه در مورد شهادت کذب و ریزه کاری هاش، اول باید ببینیم اصلا شهادت دروغ یعنی چی. این کلمه خیلی ساده به نظر می رسه، اما از نظر حقوقی کلی نکته داره که باید بهشون دقت کنیم.
تعریف حقوقی شهادت و شهادت کذب
شهادت توی لغت یعنی «دیدن» و «آگاه شدن». اما توی دادگاه و محاکم قضایی، معنای عمیق تری پیدا می کنه. وقتی یه نفر شهادت می ده، در واقع داره چیزی رو که خودش با چشمش دیده یا با گوشش شنیده، یا به هر طریق دیگه با یکی از حواس پنج گانه اش درک کرده، برای قاضی تعریف می کنه. این تعریف باید به نفع یه طرف و به ضرر طرف دیگه باشه و البته توی یه دادگاه یا مرجع رسمی قانونی و جلوی مقام قضایی گفته بشه.
حالا شهادت کذب یا همون شهادت دروغ چیه؟ مشخصه دیگه، یعنی اینکه شاهد عمداً و با علم کامل به اینکه چیزی که داره میگه، حقیقت نداره، اون رو به عنوان واقعیت جلوه بده. یعنی از اول می دونه که داره دروغ می گه و با همین نیت، به دروغ گویی ادامه می ده.
اشتباه کردن با دروغ گفتن فرق داره!
اینجا یه نکته خیلی مهم وجود داره که باید حسابی بهش توجه کنیم: «اشتباه سهوی» با «شهادت کذب» زمین تا آسمون فرق داره! فرض کنید یه نفر یه صحنه ای رو دیده، اما چون تاریک بوده یا از دور دیده، توی جزئیات اشتباه می کنه و چیزی رو تعریف می کنه که دقیقاً واقعیت نداره. این آدم قصد دروغ گفتن نداشته و فقط به خاطر شرایط، دچار اشتباه شده. خب، توی این حالت، اون آدم مجرم نیست و شهادتش «کذب» محسوب نمیشه. برای اینکه شهادت، کذب شمرده بشه، دو تا چیز لازمه:
- علم به کذب بودن: یعنی شاهد باید بدونه که داره دروغ می گه. از ته دل بدونه حرفش راست نیست.
- سوءنیت (قصد و غرض): یعنی شاهد باید قصد داشته باشه با این دروغ، کاری رو به نفع یا ضرر کسی انجام بده.
اگه این دو تا شرط نباشه، حتی اگه حرف شاهد با واقعیت فرق کنه، باز هم نمی تونیم بگیم شهادت کذب داده. تشخیص این دوتا نکته کار قاضیه و خیلی هم مهمه.
شرایطی که شهادت کذب جرم می شه
برای اینکه یه شهادت دروغ، واقعاً «جرم» محسوب بشه، باید یه سری شرایط وجود داشته باشه:
- توی مراجع رسمی باشه: یعنی شهادت باید توی دادگاه، دادسرا یا هر جای رسمی دیگه ای که قانون مشخص کرده، داده بشه. اگه توی یه جمع دوستانه یا یه جای غیررسمی حرفی بزنی، حتی اگه دروغ باشه، اسمش شهادت کذب نیست و جرم هم نیست.
- کذب بودن شهادت: خب این که معلومه، حرفی که می زنی باید دروغ باشه.
- علم به کذب: همون طور که گفتیم، شاهد باید خودش بدونه که داره دروغ می گه.
- تاثیرگذار باشه: این شهادت باید بتونه توی سرنوشت پرونده و حکمی که قراره صادر بشه، تاثیر بذاره. یعنی یه دروغ بی اثر، نمی تونه شهادت کذب مجرمانه محسوب بشه.
مجازات شهادت کذب طبق قانون مجازات اسلامی (ماده ۶۵۰)
قانون گذار ما، برای اینکه کسی جرات نکنه با دروغ گویی توی دادگاه، پایه های عدالت رو سست کنه و حقوق بقیه رو پایمال کنه، توی ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵، حسابی خط و نشون کشیده. این ماده به صراحت می گه که هر کسی توی دادگاه و جلوی مقامات رسمی شهادت دروغ بده، مجازات میشه.
«هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به بیست و پنج میلیون تا یکصد میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
خب، همون طور که می بینید، مجازات شهادت دروغ کم نیست. قاضی با توجه به اوضاع و احوال پرونده، شدت دروغ، میزان خسارتی که وارد شده و سوابق فرد شاهد، می تونه یکی از این مجازات ها رو براش در نظر بگیره.
حبس یا جزای نقدی، کدام یک؟
قانون به قاضی اختیار داده که بین حبس (سه ماه و یک روز تا دو سال) و جزای نقدی (از ۲۵ میلیون تا ۱۰۰ میلیون ریال)، یکی رو انتخاب کنه. البته این موضوع بستگی به این داره که جرم چقدر جدی بوده و چه تاثیری روی زندگی بقیه گذاشته.
مجازات های تکمیلی و تبعی
جدا از مجازات اصلی، گاهی اوقات قاضی می تونه مجازات های دیگه ای هم برای شاهد دروغگو در نظر بگیره. مثلاً ممکنه اون رو از بعضی حقوق اجتماعی محروم کنه، مثل اینکه تا مدتی نتونه توی بعضی مشاغل دولتی کار کنه یا برای مدت خاصی حق شهادت دادن رو نداشته باشه. این ها بهش میگن مجازات های تکمیلی یا تبعی که هدفشون فقط مجازات نیست، بلکه بازگرداندن اعتبار و نظم به جامعه هستش.
نکات مهم دیگه
- شفاهی یا کتبی، فرقی نداره: اگه شهادت دروغ رو کتبی بدی یا شفاهی، توی هر دو حالت جرمه و مجازات داره.
- قطعی شدن کذب بودن: تا وقتی که دروغ بودن شهادت به طور قطعی توی دادگاه ثابت نشده باشه، نمی شه کسی رو به خاطر شهادت کذب مجازات کرد.
تحلیل جامع رأی وحدت رویه شماره ۸۳۵ ـ ۱۴۰۲/۰۶/۲۸: تکلیف شهادت کذب توی دادسرا بالاخره روشن شد!
بریم سراغ مهم ترین بخش این بحث، یعنی همون رای وحدت رویه شماره ۸۳۵ هیأت عمومی دیوان عالی کشور. این رای مثل یه فصل الخطاب برای یکی از ابهامات مهم توی سیستم قضایی ما بود که حسابی هم سرش بحث و جدل وجود داشت.
قصه از کجا شروع شد؟ پیشینه ابهام قانونی
حکایت این ابهام برمی گرده به تغییرات توی سیستم قضایی کشور. یه زمانی، دادسراها منحل شده بودند و همه تحقیقات مقدماتی رو دادگاه ها انجام می دادند. توی همون دوره بود که ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات ۱۳۷۵) تصویب شد که فقط به «دادگاه» اشاره می کرد و می گفت شهادت دروغ توی دادگاه جرمه. خب، طبیعیه که وقتی دادسرایی نبود، دیگه حرفی از شهادت دروغ در دادسرا هم زده نمی شد.
بعدها، دوباره دادسراها احیا شدند و کار تحقیقات مقدماتی، یعنی همون مراحل اولیه بررسی پرونده و جمع آوری ادله، دوباره افتاد گردن بازپرس ها و دادیارها. اینجا بود که یه سوال بزرگ پیش اومد: آیا ماده ۶۵۰ که فقط اسم «دادگاه» رو آورده، شامل تحقیقات مقدماتی توی دادسرا هم میشه یا نه؟ بعضی ها می گفتند نه، چون اسم دادسرا توی قانون نیومده، پس شهادت کذب در تحقیقات مقدماتی مجازات نداره! و بعضی ها هم می گفتند مگه میشه؟ عدالت که این جوری لنگ می مونه.
متن کامل رای وحدت رویه شماره ۸۳۵
بالاخره هیأت عمومی دیوان عالی کشور، برای رفع این ابهام، در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۴۰۲، رأی وحدت رویه شماره ۸۳۵ رو صادر کرد که تکلیف رو کاملاً روشن کرد.
«با تصویب قانون مجازات اسلامی (تعزیرات ۱۳۷۵) و انحلال دادسرا های عمومی و انقلاب از نظام قضایی کشور، انجام تحقیقات مقدماتی بر عهده دادگاه بوده و در نتیجه تصریح به «دادسرا» در ماده ۶۵۰ قانون مذکور در مورد شهادت دروغ موضوعاً منتفی بوده است. پس از تشکیل مجدد دادسراها قانونگذار علاوه بر ماده ۳۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ درخصوص دادگاه، در ماده ۲۰۹ همین قانون، در مورد دادسرا نیز به تفهیم حرمت و مجازات شهادت دروغ از سوی بازپرس به شاهد به عنوان یک تکلیف قانونی تصریح نموده و ضمانت اجرای تخلف شاهد از تفهیم موضوع فوق توسط بازپرس با توجه به لزوم تفسیر قانون با هدف کشف مراد مقنن، مجازات تعیین شده در مورد شهادت دروغ در مرحله تحقیقات مقدماتی نزد مقامات دادسرا نیز مشمول ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) است. بنا به مراتب، رأی شعبه سیزدهم دادگاه تجدیدنظر استان البرز که با این نظر مطابقت دارد با اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص داده می شود و این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاه ها و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم الاتباع است.»
چی از این رای می فهمیم؟ تفسیر و تبیین مفاد رای
اگه بخوایم خلاصه و به زبان ساده بگیم که رای وحدت رویه ۸۳۵ شهادت دروغ چی میگه، باید به چند تا نکته اساسی اشاره کنیم:
- بازپرس هم «مقام رسمی» محسوب میشه: مهم ترین بخش این رای اینه که می گه عبارت «مقامات رسمی» که توی ماده ۶۵۰ اومده، شامل بازپرس ها و دادیارهایی که توی دادسرا کار می کنند هم میشه. یعنی شهادتی که جلوی بازپرس داده میشه، به اندازه شهادت توی دادگاه، رسمیه.
- تکلیف بازپرس برای تذکر: این رای به ماده ۲۰۹ و ۳۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری اشاره می کنه. طبق این مواد، هم بازپرس و هم قاضی توی دادگاه، موظف اند که قبل از گرفتن شهادت، به شاهد تذکر بدن که اگه دروغ بگه، جرمه و مجازات داره. این تذکر خیلی مهمه، چون اگه شاهد تذکر نشنیده باشه، شاید نتونیم بگیم «علم به کذب» داشته.
- نتیجه گیری نهایی: حالا دیگه تکلیف روشن شد! شهادت کذب چه توی دادگاه باشه و چه توی مرحله تحقیقات مقدماتی دادسرا (پیش بازپرس یا دادیار)، شامل مجازات های ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی میشه. این یعنی دستگاه قضایی می خواد با دروغگویی، هر جا که باشه، به شدت برخورد کنه.
این رای در واقع یه سیگنال قوی برای همه فرستاد که اگه کسی فکر می کنه می تونه توی مرحله تحقیقات مقدماتی، با دروغ گویی مسیر عدالت رو عوض کنه، اشتباه می کنه و باید منتظر عواقب سنگینش باشه. این موضوع واقعاً باعث میشه اعتبار تحقیقات دادسرا بالاتر بره و مردم هم با خیال راحت تری شهادت بدن، چون می دونن اگه کسی دروغ بگه، حسابش رو پس میده. اشاره به نظر شعبه سیزدهم دادگاه تجدیدنظر استان البرز هم نشان دهنده اینه که این رأی بر پایه یک پرونده واقعی و نیاز به رفع ابهام صادر شده.
نحوه اثبات شهادت کذب در مراجع قضایی: چطور می شه شهادت دروغ رو ثابت کرد؟
خب، حالا که فهمیدیم شهادت کذب چیه و چه مجازاتی داره، مخصوصاً با رای وحدت رویه در مورد شهادت کذب جدید، سوال اینه که اگه کسی بهمون دروغ گفت و شهادت کذب داد، چطور می تونیم این رو ثابت کنیم؟ اثبات شهادت کذب همیشه آسون نیست و نیاز به دقت و شواهد قوی داره.
راه های قانونی اثبات شهادت کذب
قانون گذار چند تا راه رو برای اثبات شهادت کذب پیش بینی کرده:
- اقرار خود شاهد: این ساده ترین و صریح ترین راهه. اگه خود شاهد بیاد و بگه «بله، من دروغ گفتم»، دیگه جای هیچ حرفی نیست. دادگاه می تونه بر اساس همین اقرار، حکم صادر کنه.
- شهادت شهود عادل: اگه دو نفر شاهد عادل (یعنی کسانی که صلاحیت قانونی برای شهادت دارن و عادل شناخته می شن) بیان و شهادت بدن که شهادت قبلی کذب بوده، این هم می تونه دلیل محکمی باشه. البته این شهود هم باید شرایط خاصی رو داشته باشن که توی قانون مجازات اسلامی اومده.
- علم قاضی: در بعضی مواقع، قاضی خودش با بررسی دقیق همه مدارک، قرائن، شواهد و گفته ها، به یقین می رسه که شهادت داده شده دروغ بوده. این علم قاضی باید از روی مدارک محکم و مستند باشه، نه صرفاً حدس و گمان. یعنی قاضی با کنار هم گذاشتن پازل های پرونده، به این نتیجه قطعی می رسه که حقیقت چیز دیگه ای بوده و شاهد دروغ گفته.
بار اثبات جرم شهادت کذب به عهده کیه؟
یه نکته مهم اینه که «بار اثبات» یعنی مسئولیت ثابت کردن دروغ بودن شهادت، به عهده کسیه که این ادعا رو می کنه. یعنی اگه شما می گید فلان شاهد دروغ گفته، شما باید مدارک و دلایل کافی رو برای اثبات حرفتون به دادگاه ارائه بدید. الکی نمی شه ادعای شهادت کذب کرد. مدارک و مستندات مورد نیاز برای طرح این ادعا شامل اسناد کتبی، فیلم، عکس، پیامک و هر چیزی که ادعای شما را پشتیبانی کند، می شود.
آثار و پیامدهای شهادت کذب بر دعاوی حقوقی و کیفری: وقتی زندگی ها زیر و رو می شود!
شهادت کذب فقط یه جرم ساده نیست؛ می تونه زندگی آدم ها رو از این رو به اون رو کنه، حق و ناحق کنه و کلی دردسر به وجود بیاره. برای همین، قانون ما برای مقابله با این موضوع، علاوه بر مجازات شاهد دروغگو، یه سری راهکار هم برای جبران ضررهای ناشی از این دروغ گویی پیش بینی کرده.
تأثیر بر رأی صادره: امکان اعاده دادرسی در پرونده اصلی
یکی از مهم ترین پیامدهای اثبات شهادت کذب اینه که ممکنه رای اصلی پرونده ای که با استناد به اون شهادت دروغ صادر شده، باطل بشه. یعنی چی؟ یعنی اگه مثلاً یه نفر به خاطر شهادت دروغ شما، محکوم شده باشه، بعداً با اثبات کذب بودن شهادت شما، اون شخص می تونه درخواست «اعاده دادرسی به دلیل شهادت دروغ» بده. اعاده دادرسی یعنی پرونده رو دوباره بررسی کنند و یه رای جدید صادر کنند.
هم توی قانون آیین دادرسی کیفری و هم توی قانون آیین دادرسی مدنی، این امکان وجود داره. اگه ثابت بشه که شاهد یا شهودی توی پرونده اصلی دروغ گفتن و رای دادگاه بر اساس همون شهادت های کذب صادر شده، فرد متضرر می تونه درخواست بده که پرونده از اول بررسی بشه. این خیلی مهمه، چون به متضرران از شهادت کذب یه فرصت دوباره برای احقاق حقشون میده.
مسئولیت مدنی شاهد کذب (جبران خسارت)
جدا از مجازات کیفری (حبس یا جزای نقدی)، شاهد دروغگو یه مسئولیت دیگه هم داره: «مسئولیت مدنی». این یعنی چی؟ یعنی اگه به خاطر شهادت دروغ اون، به کسی ضرر مادی یا معنوی وارد شده باشه، اون شاهد باید خسارت رو جبران کنه.
فرض کنید یه نفر به خاطر شهادت دروغ، یه زمین رو از دست داده یا کلی هزینه وکیل و رفت و آمد کرده. اینجا می تونه از شاهد دروغگو شکایت کنه و ازش بخواد که تمام اون ضررها و خسارت هایی که بهش وارد شده رو جبران کنه. این هم یه راه دیگه برای برقراری عدالته و نشون می ده که قانون چقدر روی راستگویی تاکید داره و نمی ذاره کسی با دروغ گویی، زندگی بقیه رو تباه کنه.
سایر تبعات قضایی و اجتماعی هم می تونه شامل از دست دادن اعتبار و اعتماد عمومی، یا حتی محرومیت از برخی حقوق اجتماعی برای شاهد دروغگو باشه. این تبعات، هم برای خود فرد مجرم و هم برای جامعه اهمیت زیادی داره تا عبرتی بشه برای دیگران و کسی به فکر دروغ گفتن در مراجع قضایی نیفتد.
نحوه طرح شکایت از شهادت کذب: راه و چاهش!
حالا اگه متوجه شدیم کسی به ضرر ما شهادت کذب داده، چطور باید اقدام کنیم؟ این خودش یه پروسه قانونی داره که باید قدم به قدم طی بشه و بهش میگن نحوه شکایت از شاهد دروغگو.
مرجع صالح برای طرح شکایت
برای طرح شکایت از شهادت کذب، باید به «دادسرای عمومی و انقلاب» مراجعه کنید. چون شهادت کذب یه جرم کیفریه، دادسرا مسئول بررسی اولیه و تحقیقات مقدماتی این پرونده هاست.
مراحل و روند شکایت کیفری
- تنظیم شکوائیه: اولین قدم اینه که یه شکوائیه (دادخواست کیفری) تنظیم کنید. توی این شکوائیه باید تمام جزئیات رو بنویسید: کی بهتون دروغ گفته، چه شهادتی داده، چه زمانی و کجا، و چه ضرری به شما وارد شده. حتماً اسم شاهد دروغگو و مشخصاتش رو هم ذکر کنید. مشورت با یک وکیل متخصص توی تنظیم شکوائیه می تونه خیلی بهتون کمک کنه.
- جمع آوری ادله و مدارک: این مهم ترین قسمته! شما باید هر مدرکی که نشون می ده اون شهادت دروغ بوده رو جمع آوری کنید. مثلاً اگه اسنادی دارید که خلاف شهادت رو ثابت می کنه، یا شاهد دیگه ای دارید که می تونه دروغ بودن اون شهادت رو تایید کنه، همه رو باید به دادسرا ارائه بدید.
- تحقیقات مقدماتی: دادسرا بعد از دریافت شکوائیه شما، تحقیقات خودش رو شروع می کنه. بازپرس یا دادیار مربوطه، شاهد رو احضار می کنه، ازش بازجویی می کنه و مدارک شما رو بررسی می کنه. تکلیف بازپرس در تفهیم شهادت دروغ هم اینجا مشخص می شه و همون طور که رای وحدت رویه ۸۳۵ گفت، بازپرس موظفه قبل از شهادت به شاهد تذکر بده.
- صدور قرار: بعد از اتمام تحقیقات، بازپرس یکی از این دو تا قرار رو صادر می کنه:
- قرار جلب به دادرسی: اگه تشخیص بده که شواهد برای اثبات شهادت کذب کافیه، پرونده رو با قرار جلب به دادرسی به دادگاه می فرسته تا دادگاه حکم نهایی رو صادر کنه.
- قرار منع تعقیب: اگه شواهد کافی نباشه یا تشخیص بده که شهادت کذب نبوده، قرار منع تعقیب صادر می کنه. البته شما می تونید به این قرار اعتراض کنید.
- رسیدگی در دادگاه: اگه پرونده به دادگاه رفت، اونجا هم جلساتی برگزار میشه و نهایتاً قاضی دادگاه با توجه به همه شواهد و دفاعیات، حکم نهایی رو صادر می کنه.
آیا می توان قبل از اثبات کذب بودن شهادت در پرونده اصلی، شکایت کرد؟
یه سوال متداول اینه که آیا لازمه حتماً اول دروغ بودن شهادت توی پرونده اصلی ثابت بشه، بعد ما شکایت کنیم؟ جوابش اینه که نه، لزوماً این طور نیست. شما می تونید همزمان یا حتی قبل از اینکه رای پرونده اصلی قطعی بشه، بابت شهادت کذب شکایت کنید. اما خب، اثبات کردنش ممکنه سخت تر باشه، چون ممکنه نیاز به کمک از پرونده اصلی داشته باشه. برای همین، بهتره با یه وکیل متخصص مشورت کنید تا بهترین راه رو بهتون نشون بده و مصادیق شهادت کذب رو با توجه به شرایط شما بررسی کنه.
نتیجه گیری: با شهادت کذب، شوخی نداریم!
همون طور که دیدیم، شهادت دروغ توی هر مرحله ای از پرونده، چه توی دادگاه باشه و چه توی دادسرا، جرمه و مجازات شهادت دروغ در دادگاه و دادسرا سنگینی داره. با ابلاغ رای وحدت رویه شماره ۸۳۵، دیگه هیچ جای ابهامی باقی نمونده و حالا دیگه شهادت کذب توی مرحله تحقیقات مقدماتی دادسرا هم کاملاً تحت پوشش قانونی قرار گرفته و بازپرس ها هم موظفند به شاهدها تذکر بدن که در صورت دروغ گویی، مجازات می شن.
این رای نشون می ده که دستگاه قضایی ما چقدر جدی به دنبال برقراری عدالته و نمی ذاره کسی با دروغ گویی، حقوق بقیه رو پایمال کنه. این موضوع هم برای عموم مردم که ممکنه به عنوان شاهد احضار بشن مهمه، و هم برای وکلا و قضات که توی روند پرونده ها باهاش سروکار دارن. یادمون باشه که راستگویی و ادای شهادت صادقانه، یکی از مهم ترین راه ها برای حفظ آرامش و عدالت توی جامعه مونه و آثار حقوقی شهادت کذب می تونه زندگی افراد زیادی رو تحت تاثیر قرار بده.