شکایت بعد از یک سال | مهلت قانونی و راهنمای کامل
ایا بعد از یک سال میشود شکایت کرد
اینکه بعد از یک سال بشود شکایت کرد یا نه، جوابش یک بله یا خیر ساده نیست. بستگی به خیلی چیزها دارد؛ از نوع جرمی که اتفاق افتاده تا زمانی که شما از ماجرا خبردار شده اید. در واقع، سیستم قضایی ما چیزی به اسم «مرور زمان» دارد که مثل یک ساعت شنی عمل می کند و برای هر جرمی، یک مهلت مشخص در نظر گرفته. اگر این مهلت بگذرد، ممکن است دیگر نتوانید شکایت کنید. پس خیلی مهم است که با این مفهوم آشنا شوید و بدانید فرصت تان چقدر است.
همه ما ممکن است روزی درگیر یک اتفاق ناخوشایند شویم و حق مان ضایع شود، از یک دعوای ساده تا مسائل پیچیده تر مالی. در چنین شرایطی، معمولاً اولین فکری که به ذهنمان می رسد، پیگیری قانونی و شکایت است. اما گاهی به دلایلی مثل بی خبری، ترس یا حتی مشغله زیاد، این کار به تعویق می افتد و از خودمان می پرسیم: آیا هنوز فرصت دارم؟ اینجاست که مفهوم مرور زمان وارد میدان می شود. مرور زمان در قوانین ما، مدت زمانی است که اگر یک نفر در این مهلت قانونی اقدام به شکایت یا پیگیری نکند، دیگر حقش برای این کار از بین می رود و اصطلاحاً می گویند جرم مشمول مرور زمان شده است. این موضوع برای جلوگیری از تلنبار شدن پرونده ها و همچنین حفظ آرامش کسانی است که ممکن است سال ها بعد با اتهامی روبرو شوند. اما نکته مهم اینجاست که این مرور زمان برای همه جرائم یکسان نیست و استثنائاتی هم دارد. اگر می خواهید بدانید آیا فرصت شکایت تان از بین رفته یا هنوز شانس دارید، باید تا آخر این مطلب با ما باشید تا جزئیات را حسابی باز کنیم.
مرور زمان شکایت: مهلت طلایی یک ساله برای جرائم قابل گذشت
حالا بیایید سراغ یکی از مهم ترین بخش ها، یعنی مرور زمان برای ثبت شکایت. خیلی وقت ها پیش می آید که یک جرم اتفاق می افتد و طرف مقابل که ازش ضرر دیده، به هر دلیلی همان لحظه نمی رود شکایت کند. قانون برای این جور مواقع، یعنی برای جرائمی که «قابل گذشت» هستند، یک مهلت خاص تعیین کرده است.
این یک سال از کجا می آید؟ ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی
طبق قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، ماده ۱۰۶ به صراحت می گوید که اگر از تاریخ اطلاع شاکی (یعنی شما که از جرم آسیب دیده اید) از وقوع جرم، یک سال بگذرد و شما شکایت تان را مطرح نکنید، دیگر حق شکایت کیفری تان از بین می رود. به این می گویند مرور زمان شکایت. یعنی چی؟ یعنی قانون می گوید شما یک فرصت یک ساله دارید که وقتی فهمیدید چه اتفاقی افتاده، بروید و شکایت کنید.
نکته کلیدی اینجاست که این مهلت یک ساله از تاریخ اطلاع شما از وقوع جرم شروع می شود، نه از تاریخ وقوع خود جرم. فرض کنید شخصی در حساب بانکی شما خیانت در امانت کرده، ولی شما دو سال بعد از وقوع این خیانت، تازه متوجه می شوید. مهلت یک ساله شکایت شما از همان زمانی شروع می شود که مطلع شده اید، نه دو سال پیش که این اتفاق افتاده است.
جرائم قابل گذشت چیست؟
حتماً برایتان سوال شده که خب، کدام جرم ها قابل گذشت هستند؟ این ها جرم هایی هستند که پیگیری شان، بیشتر به خواست شاکی بستگی دارد و با رضایت شاکی، پرونده معمولاً مختومه می شود. مثل چی؟
- توهین و افترا: اگر کسی به شما توهین کند یا تهمت بزند.
- خیانت در امانت: وقتی مال یا سندی را به کسی می سپارید و او در امانت داری خیانت می کند.
- ضرب و جرح عمدی: البته به شرطی که جراحت عمیق و شدید نباشد و منجر به نقص عضو یا فوت نشود.
- کلاهبرداری و سرقت های کوچک: برخی از انواع این جرائم ممکن است قابل گذشت باشند، اگرچه کلاهبرداری های بزرگ معمولاً مشمول مرور زمان نمی شوند که جلوتر توضیح می دهیم.
پس اگر یکی از این جور جرم ها برایتان پیش آمد، باید حواستان به مهلت یک ساله باشد.
یادتان باشد، برای جرائم قابل گذشت، مهلت شکایت فقط یک سال از زمانی است که از جرم باخبر می شوید. اگر این یک سال بگذرد، قاضی دیگر نمی تواند به پرونده شما رسیدگی کند.
استثنائات مهم در محاسبه مهلت یک ساله
حالا فرض کنید به دلایلی، شما نتوانسته اید در این یک سال شکایت کنید. آیا همه چیز تمام شده؟ نه، همیشه استثنائاتی وجود دارد:
- تحت سلطه متهم بودن: مثلاً خدای نکرده شما گروگان گرفته شده اید یا به هر شکلی تحت کنترل متهم هستید و نمی توانید شکایت کنید. در این حالت، مهلت یک ساله از زمانی شروع می شود که از دست متهم خلاص شوید و سلطه اش از بین برود.
- وجود مانع خارج از اختیار شاکی: فرض کنید در این یک سال شما در زندان بوده اید، یا به دلیل یک بیماری خیلی شدید قادر به حرکت و شکایت نبوده اید، یا یک بلای طبیعی (قوه قهریه) مانع شده است. در این صورت هم مهلت یک ساله از زمانی آغاز می شود که آن مانع برطرف شود.
- فوت شاکی قبل از انقضای مهلت: اگر خدای نکرده شاکی (کسی که از جرم آسیب دیده) قبل از اینکه مهلت یک ساله تمام شود، فوت کند و علامتی هم نباشد که نشان دهد او از شکایتش منصرف شده، ورثه او (مثلاً فرزندان یا همسر) شش ماه فرصت دارند تا از تاریخ فوت، شکایت را مطرح کنند.
اینها مواردی هستند که قانون برای حفظ حقوق افراد در شرایط خاص پیش بینی کرده است. پس اگر در یکی از این موقعیت ها بودید، ناامید نشوید و حتماً با یک مشاور حقوقی صحبت کنید.
مرور زمان تعقیب جرائم: مهلت های متفاوت بر اساس شدت جرم
گذشت زمان فقط روی حق شکایت شما تاثیر نمی گذارد. روی حق پیگیری و تعقیب متهم توسط دستگاه قضایی هم اثر دارد. این همان «مرور زمان تعقیب» است که مهلت هایش با مرور زمان شکایت فرق دارد و بسته به شدت و درجه جرم، متغیر است.
مرور زمان تعقیب یعنی چی؟ ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی
مرور زمان تعقیب، مدت زمانی است که بعد از گذشت آن، حتی اگر جرمی اتفاق افتاده باشد، دیگر مقامات قضایی اجازه ندارند آن متهم را دنبال کنند و به پرونده اش رسیدگی کنند. ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی به این موضوع می پردازد. اینجا هم مبنای شروع مرور زمان، تاریخ وقوع جرم است، مگر اینکه بعد از آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی، تا پایان مهلت قانونی، حکم قطعی صادر نشده باشد.
درجه بندی جرائم و مهلت های تعقیب
قانون مجازات اسلامی، جرائم را بر اساس میزان مجازات شان به هشت درجه تقسیم کرده است (ماده ۱۹). هر چقدر درجه جرم پایین تر باشد، یعنی جرم سنگین تر است و مجازات بیشتری دارد. مرور زمان تعقیب هم بر اساس همین درجه بندی تعیین می شود. بیایید در یک جدول نگاهی به این مهلت ها بیندازیم:
| درجه جرم تعزیری | مهلت مرور زمان تعقیب |
|---|---|
| درجه ۱ تا ۳ | ۱۵ سال |
| درجه ۴ | ۱۰ سال |
| درجه ۵ | ۷ سال |
| درجه ۶ | ۵ سال |
| درجه ۷ و ۸ | ۳ سال |
مثلاً اگر جرمی از نوع درجه ۱ تا ۳ (که معمولاً شامل حبس های طولانی مدت می شود) اتفاق بیفتد و ۱۵ سال از آن بگذرد و هیچ تعقیب قانونی صورت نگیرد، دیگر نمی توان متهم را دنبال کرد یا برایش پرونده ای تشکیل داد. این مدت ها از تاریخ وقوع جرم شروع می شوند.
اقدام تعقیبی یا تحقیقی و قطع شدن مرور زمان
یک نکته مهم اینجاست: اگر در طول این مهلت ها، مقامات قضایی یک اقدام تعقیبی یا تحقیقی انجام دهند، مرور زمان قطع می شود و دوباره از نو شروع به محاسبه می کند. اقدام تعقیبی یا تحقیقی یعنی چه؟ یعنی هر کاری که قاضی یا بازپرس برای پیش بردن پرونده انجام می دهد، مثل:
- احضار یا جلب متهم
- بازجویی از متهم یا شاهدان
- جمع آوری مدارک و شواهد
- تحقیقات محلی
- نیابت قضایی (وقتی یک دادگاه از دادگاه دیگر کمک می خواهد)
پس اگر پرونده شما فعال باشد و این اقدامات انجام شود، نگران مرور زمان تعقیب نباشید.
قرار اناطه: وقتی یک پرونده به پرونده دیگر گره می خورد
گاهی اوقات، رسیدگی به یک پرونده کیفری به نتیجه یک پرونده دیگر (مثلاً یک پرونده حقوقی) وابسته می شود. در این حالت، دادگاه قرار اناطه صادر می کند. یعنی رسیدگی به پرونده اصلی را تا مشخص شدن نتیجه پرونده دیگر متوقف می کند. در این شرایط، مرور زمان تعقیب از تاریخ قطعیت رای آن مرجع دیگر شروع می شود، نه از تاریخ وقوع جرم اصلی. مثلاً فرض کنید کسی از شما به خاطر استفاده از سند جعلی شکایت کرده، اما شما می گویید خودتان هم قربانی جعل هستید و در یک پرونده دیگر در حال اثبات جعلی بودن آن سند هستید. دادگاه کیفری رسیدگی به شکایت از شما را موکول به نتیجه پرونده اثبات جعل سند می کند و تا آن زمان، مرور زمان تعقیب شما متوقف می ماند.
مرور زمان اجرای حکم: پایان یافتن فرصت اجرای مجازات
خب، تا اینجا درباره مهلت شکایت و مهلت تعقیب صحبت کردیم. حالا فرض کنید پرونده شما تمام شده، حکم قطعی صادر شده و قرار است مجازاتی اجرا شود. آیا اینجا هم مرور زمان تاثیر دارد؟ بله! این همان «مرور زمان اجرای حکم» است که اگر مهلت قانونی آن بگذرد، حتی حکم قطعی دادگاه هم دیگر قابل اجرا نخواهد بود.
اجرای حکم هم مهلت دارد؟ ماده ۱۰۷ قانون مجازات اسلامی
ماده ۱۰۷ قانون مجازات اسلامی می گوید که مرور زمان، اجرای احکام قطعی تعزیری را متوقف می کند. این یعنی اگر بعد از اینکه حکمی قطعی شد، در یک مدت زمان مشخص، مجازات مربوطه اجرا نشود، دیگر نمی توان آن مجازات را اجرا کرد. این مهلت هم مثل مرور زمان تعقیب، به درجه جرم بستگی دارد و از تاریخ قطعی شدن حکم شروع می شود.
در این جدول، مهلت های مرور زمان اجرای حکم را می بینید:
| درجه جرم تعزیری | مهلت مرور زمان اجرای حکم |
|---|---|
| درجه ۱ تا ۳ | ۲۰ سال |
| درجه ۴ | ۱۵ سال |
| درجه ۵ | ۱۰ سال |
| درجه ۶ | ۷ سال |
| درجه ۷ و ۸ | ۵ سال |
یعنی اگر مثلاً برای یک جرم تعزیری درجه ۴ (که مجازاتش حبس بین ۵ تا ۱۰ سال است)، ۱۵ سال از تاریخ قطعی شدن حکم بگذرد و مجازات اجرا نشود، دیگر نمی توان آن حکم را اجرا کرد. این خیلی مهم است چون گاهی افراد فکر می کنند تا وقتی حکمی صادر شد، همیشه می توان آن را اجرا کرد، در صورتی که اینگونه نیست.
از چه زمانی این مهلت شروع می شود؟
معمولاً مبدأ شروع مرور زمان اجرای حکم، «تاریخ قطعیت حکم» است. اما مثل همیشه، استثنائاتی هم وجود دارد:
- اگر اجرای حکم یا قسمتی از آن مشروط به گذشت یک مدت زمان یا رفع یک مانع خاص باشد، مرور زمان از تاریخ پایان آن مدت یا رفع آن مانع محاسبه می شود. مثلاً اگر به کسی حکم زندان تعلیقی بدهند و او در طول دوره تعلیق مرتکب جرم دیگری نشود، حکم اصلی اجرا نمی شود. اما اگر مرتکب جرم شود و حکم تعلیقی لغو شود، مرور زمان از تاریخ لغو حکم تعلیقی شروع می شود.
- اگر اجرای مجازات شروع شود، اما به هر دلیلی قطع شود (مثلاً زندانی فرار کند)، تاریخ شروع دوباره مرور زمان، تاریخ قطع اجرای مجازات است.
جرائمی که هرگز مشمول مرور زمان نمی شوند: استثنائات حیاتی!
حالا می رسیم به قسمت هیجان انگیز ماجرا! فکر نکنید همه جرم ها بالاخره یک روز مشمول مرور زمان می شوند و پرونده شان بسته می شود. قانون برای برخی از جرم ها، هیچ مرور زمانی قائل نیست و می گوید این ها آنقدر مهم هستند که زمان نمی تواند حق تعقیب یا مجازاتشان را از بین ببرد. این یعنی چه؟ یعنی اگر این جرم ها حتی بعد از ۲۰ یا ۳۰ سال هم کشف شوند، باز هم قابل پیگیری و مجازات هستند.
چرا بعضی جرم ها استثنا هستند؟ مواد ۱۰۹ و ۱۱۵ قانون مجازات اسلامی
قانونگذار با نگاه به اهمیت و تاثیر این جرم ها بر جامعه، تصمیم گرفته که آن ها را از قاعده مرور زمان مستثنی کند. ماده ۱۰۹ قانون مجازات اسلامی به وضوح به این موارد اشاره می کند:
- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور: این ها جرم هایی هستند که اساس و بنیان کشور را نشانه می گیرند و امنیت ملی را به خطر می اندازند. مثل چی؟
- جاسوسی
- محاربه (کشیدن سلاح به قصد ارعاب مردم)
- افساد فی الارض (ایجاد فساد و تباهی گسترده در جامعه)
- همکاری با دولت های خارجی دشمن
- فعالیت های تروریستی
واضح است که پیگیری این جرائم برای حفظ کشور و مردم حیاتی است و نباید محدود به زمان خاصی باشد.
- جرائم اقتصادی خاص با رعایت نصاب مالی معین: همه جرائم اقتصادی نه، اما بعضی از آن ها که پای مبلغ های کلان در میان است و فساد گسترده ایجاد می کنند، مشمول مرور زمان نمی شوند. مثل:
- کلاهبرداری های بزرگ (با رعایت مبلغ مقرر در تبصره ماده ۳۶ قانون مجازات اسلامی، یعنی اگر مبلغ مال موضوع جرم بالای ۱۰۰ میلیون تومان باشد)
- اختلاس (یعنی وقتی کارمند دولت، مالی را که به او سپرده شده، برای خودش بردارد)
- ارتشاء (رشوه گرفتن)
- تبانی در معاملات دولتی (وقتی چند نفر برای بردن منافع نامشروع در معاملات دولتی با هم همدست شوند)
این جرم ها به دلیل تاثیر مخربشان بر اقتصاد و اعتماد عمومی، همیشه قابل پیگیری هستند.
- جرائم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر و روان گردان ها: این جرم ها هم که بلای جان جامعه و جوانان هستند، مشمول مرور زمان نمی شوند. از تولید و توزیع گرفته تا خرید و فروش و حمل مواد مخدر، هیچ کدام تاریخ انقضا ندارند و همیشه می توان آن ها را تعقیب و مجازات کرد.
- تعزیرات منصوص شرعی: اینها مجازات هایی هستند که در شرع اسلام، نوع و مقدارشان مشخص شده، اما جزو «حدود» (مثل زنا یا سرقت حدی) نیستند. مثلاً مجازات شهادت دروغ، در شرع تاکید شده که شاهد دروغگو باید تنبیه شود. این نوع تعزیرات هم مشمول مرور زمان نمی شوند.
پس اگر خدای نکرده درگیر یکی از این پرونده ها هستید یا از این جرم ها آسیب دیده اید، بدانید که زمان در این موارد، دست شما را نمی بندد و همیشه می توانید حق تان را دنبال کنید.
حق مدعی خصوصی (حقوق مدنی و ضرر و زیان) و مرور زمان: یک استثنای مهم
یک نکته خیلی مهم در بحث مرور زمان وجود دارد که خیلی ها از آن غافل هستند. حتی اگر جنبه عمومی یک جرم مشمول مرور زمان شود و دیگر نتوان متهم را مجازات کرد، این به معنی از بین رفتن حق شما برای مطالبه ضرر و زیان نیست!
حساب شما با مجرم فرق دارد: ماده ۱۱۳ قانون مجازات اسلامی
ماده ۱۱۳ قانون مجازات اسلامی به صراحت می گوید: «موقوف شدن تعقیب، صدور حکم یا اجرای مجازات، مانع از استیفای حقوق مدعی خصوصی نیست و متضرر از جرم می تواند دعوای خصوصی را در مرجع صالح اقامه کند.»
این یعنی چه؟ یعنی اگر مثلاً کسی به شما خیانت در امانت کرده و مهلت شکایت کیفری یا تعقیب او گذشته باشد و دیگر نتوان او را به جرم کیفری محکوم کرد، شما همچنان می توانید به دادگاه حقوقی بروید و درخواست کنید که مال تان را به شما برگرداند یا خسارتی که به شما وارد شده را جبران کند. مرور زمان فقط روی جنبه کیفری و عمومی جرم (یعنی مجازات کردن مجرم توسط دولت) اثر می گذارد، نه روی حقوق شخصی شما که از جرم آسیب دیده اید.
مثال:
فرض کنید شخصی ماشین شما را به امانت گرفته و به آن خسارت زده است. بعد از گذشت یک سال، مهلت شکایت کیفری برای خیانت در امانت ممکن است تمام شده باشد (چون خیانت در امانت جزو جرائم قابل گذشت است و شاکی باید ظرف یک سال از اطلاع شکایت کند). اما شما همچنان می توانید با ارائه دلایل و مدارک، به دادگاه حقوقی مراجعه کنید و هزینه ی تعمیر ماشین یا جبران خسارت تان را از او مطالبه کنید. دادگاه حقوقی به این موضوع رسیدگی می کند و این حق شما به دلیل مرور زمان از بین نمی رود. این همان جایی است که باید حواستان را حسابی جمع کنید که حق تان ضایع نشود.
مرور زمان در مسائل حقوقی (غیرکیفری): ابهامات و واقعیت های قانونی
تا اینجا هر چه گفتیم مربوط به پرونده های کیفری و مجازات ها بود. اما آیا در مسائل حقوقی (یعنی دعاوی مربوط به مال، قراردادها، ارث و …) هم چیزی به اسم مرور زمان وجود دارد؟ جواب این سوال کمی پیچیده تر از بخش کیفری است.
در ایران، مرور زمان حقوقی معنای دیگری دارد!
در نظام حقوقی ایران، برخلاف بسیاری از کشورهای دیگر، «مرور زمان» به معنای از بین رفتن اصل حق برای مطالبه در دعاوی حقوقی، پذیرفته نشده است. یعنی چه؟ یعنی اگر شما ده سال پیش پولی را به کسی قرض داده اید و الان می خواهید آن را پس بگیرید، صرف اینکه ده سال گذشته، باعث نمی شود که حق شما برای مطالبه آن پول از بین برود و دادگاه به دعوای شما رسیدگی نکند.
خب پس چرا درباره اش صحبت می کنیم؟
با اینکه مرور زمان به معنای کاملش در دعاوی حقوقی ما وجود ندارد، اما یک سری «مهلت های قانونی» داریم که اگر رعایت نشوند، ممکن است عملاً نتوانید به حق تان برسید. این مهلت ها، مرور زمان به معنی فقهی و حقوقی نیستند، اما نتیجه ای شبیه به آن دارند. مثلاً:
- مهلت تجدید نظرخواهی: اگر حکمی از دادگاه بدوی صادر شود، شما معمولاً ۲۰ روز (برای افراد مقیم ایران) فرصت دارید تا درخواست تجدید نظر بدهید. اگر این مهلت بگذرد، دیگر نمی توانید درخواست تجدید نظر کنید و حکم قطعی می شود.
- مهلت فرجام خواهی: برای برخی از آرا، مهلت فرجام خواهی هم وجود دارد (معمولاً ۲۰ روز برای اشخاص مقیم ایران).
- مهلت شکایت به دیوان عدالت اداری: برای اعتراض به تصمیمات و آرای نهادهای دولتی یا کمیسیون ها (مثل کمیسیون های شهرداری، هیئت های حل اختلاف مالیاتی یا تخلفات اداری)، معمولاً سه ماه از تاریخ ابلاغ رای مهلت دارید. اگر این مهلت را از دست بدهید، دیگر دیوان به شکایت شما رسیدگی نمی کند.
- مهلت اعتراض به آرای داوری: اگر پرونده ای به داوری ارجاع داده شده و رای داور صادر شده باشد، معمولاً مهلت محدودی برای اعتراض به آن وجود دارد.
این مهلت ها با مرور زمان کیفری فرق دارند. اینجا اصل حق از بین نمی رود، اما فرصت شما برای استفاده از یک روش خاص قانونی برای رسیدن به حق تان، تمام می شود. در واقع، این ها برای حفظ نظم دادرسی و جلوگیری از طولانی شدن بیش از حد فرآیندهای قانونی تعیین شده اند.
پس در مسائل حقوقی هم، درست است که قانون به معنای مطلق مرور زمان را نپذیرفته، اما حواستان به مهلت های خاصی که در قانون برای انجام کارهای مختلف (مثل تجدید نظرخواهی یا اعتراض) تعیین شده است، باشد. از دست دادن این مهلت ها می تواند به ضرر شما تمام شود و عملاً راه پیگیری را ببندد.
نتیجه گیری: هوشمندانه عمل کنید و حقوق خود را بشناسید
امیدواریم با خواندن این مقاله، مفهوم «مرور زمان» و ابعاد مختلف آن در قوانین ایران برایتان روشن شده باشد. همانطور که دیدیم، اینکه بعد از یک سال یا هر مدت زمان دیگری بشود شکایت کرد یا نه، به عوامل زیادی بستگی دارد: نوع جرم، شدت آن، زمان اطلاع شما از وقوع جرم و حتی در برخی موارد، شرایط خاصی که برایتان پیش آمده است.
خلاصه کلام اینکه، در پرونده های کیفری، برای جرائم «قابل گذشت»، مهلت شکایت یک سال از تاریخ اطلاع شماست. برای تعقیب و اجرای حکم هم، مهلت های متفاوتی بر اساس درجه جرم وجود دارد. اما یادتان باشد که بعضی از جرائم (مثل جرائم علیه امنیت کشور، اقتصادی کلان و مواد مخدر) هیچ وقت مشمول مرور زمان نمی شوند. و از همه مهم تر، حتی اگر مرور زمان کیفری بگذرد، حق شما برای مطالبه ضرر و زیان و حقوق خصوصی تان همچنان سر جایش است.
در مسائل حقوقی، اگرچه مفهوم مرور زمان به معنای از بین رفتن اصل حق نداریم، اما رعایت مهلت های قانونی برای پیگیری پرونده ها (مثل مهلت تجدید نظر یا اعتراض) از اهمیت بالایی برخوردار است و عدم رعایت آن ها می تواند فرصت احقاق حق را از شما بگیرد.
پس تکلیف چیست؟
مهم ترین کاری که باید بکنید این است که هر وقت خدای نکرده احساس کردید حق تان ضایع شده یا جرمی اتفاق افتاده، فورا اقدام کنید! زمان در مسائل حقوقی و کیفری، نقش حیاتی دارد. هر چه سریع تر برای پیگیری اقدام کنید، شانس بیشتری برای رسیدن به حق تان خواهید داشت.
نکته پایانی و مهم تر از همه این است که هر پرونده ای شرایط خاص خودش را دارد. اطلاعات کلی خوب است، اما برای تصمیم گیری درست و حرکت در مسیر قانونی صحیح، هیچ چیز جای مشاوره حقوقی تخصصی را نمی گیرد. یک وکیل کاربلد می تواند با بررسی دقیق جزئیات پرونده شما، بهترین راهکار را ارائه دهد و از تضییع حقوق تان جلوگیری کند.
برای بررسی دقیق تر وضعیت حقوقی خود و اطمینان از عدم تضییع حق، همین حالا با وکلای متخصص ما تماس بگیرید و یا مشاوره آنلاین دریافت کنید.
سوالات متداول
آیا برای همه جرائم بعد از یک سال نمی توان شکایت کرد؟
خیر، این موضوع کاملاً بستگی به نوع جرم دارد. برای جرائم قابل گذشت، بله، اگر از تاریخ اطلاع شما از جرم یک سال بگذرد، حق شکایت کیفری تان ساقط می شود. اما برای جرائم غیرقابل گذشت یا جرائم مهم تر، مهلت ها طولانی تر هستند و برخی جرائم هم اصلاً مشمول مرور زمان نمی شوند و هر زمان که کشف شوند، قابل پیگیری هستند.
اگر از وقوع جرم بی اطلاع بودم، مهلت شکایت من از چه زمانی شروع می شود؟
برای جرائم قابل گذشت، مهلت یک ساله شکایت از تاریخ اطلاع شما از وقوع جرم شروع می شود، نه از تاریخ وقوع خود جرم. یعنی تا زمانی که شما از اتفاق افتادن جرم باخبر نشده باشید، ساعت شنی مرور زمان شکایت برایتان به کار نمی افتد.
آیا کلاهبرداری مشمول مرور زمان می شود؟
کلاهبرداری های عادی (که جنبه عمومی شان کمتر است) معمولاً مشمول مرور زمان هستند. اما کلاهبرداری هایی که میزان مال موضوع جرم ارتکابی، یکصد میلیون تومان یا بیشتر باشد، بر اساس قانون مجازات اسلامی (ماده ۱۰۹)، جزو جرائم اقتصادی خاص محسوب می شوند و مشمول مرور زمان نمی شوند. پس نوع کلاهبرداری و مبلغ آن در این مورد تعیین کننده است.
اگر جرم خیانت در امانت مشمول مرور زمان شود، آیا می توانم مال خود را پس بگیرم؟
بله، حتی اگر جنبه کیفری جرم خیانت در امانت (یعنی مجازات کردن مجرم) به دلیل مرور زمان ساقط شود، حق شما به عنوان مدعی خصوصی برای مطالبه اصل مال یا جبران خسارت از بین نمی رود. شما می توانید به دادگاه حقوقی مراجعه کنید و شکایت حقوقی مطرح کنید تا مال تان را پس بگیرید یا ضرر و زیان تان جبران شود.
آیا مرور زمان در پرونده های حقوقی هم وجود دارد؟
در نظام حقوقی ایران، مرور زمان به معنای از بین رفتن اصل حق برای مطالبه در دعاوی حقوقی (مثل دعاوی مالی یا قراردادی) پذیرفته نشده است. اما یک سری مهلت های قانونی وجود دارد که اگر رعایت نشوند، ممکن است عملاً نتوانید به حق تان برسید (مانند مهلت تجدیدنظرخواهی یا اعتراض به آرای اداری).
مهلت شکایت برای جرائم مواد مخدر چقدر است؟
جرائم مربوط به مواد مخدر و روان گردان ها، جزو جرائمی هستند که بر اساس ماده ۱۰۹ قانون مجازات اسلامی، هرگز مشمول مرور زمان نمی شوند. این یعنی هیچ مهلت خاصی برای شکایت یا تعقیب این جرائم وجود ندارد و هر زمان که کشف شوند، قابل پیگیری و مجازات هستند.