علائم خرابی سنسور دریچه گاز و نحوه عیب یابی آن

یکی از اجزای تشکیل دهنده اصلی در قسمت موتور خودروهای انژکتوری، سنسور دریچه گاز است. سنسور دریچه گاز (Throttle Position Sensor) در کنار استپر موتور (Stepper) عملیات گاز خوردن خودرو را انجام می دهند. این سنسور با کم یا زیاد بودن مصرف سوخت نیز ارتباط مستقیم دارد و در صورت خرابی، باعث گاز خوردن بی دلیل خودرو و به دنبال آن مصرف بالای سوخت می شود.

امروزه تقریباً تمامی خودروهای وارداتی و چندین مدل خودروی داخلی از مدل دریچه گاز برقی بهره می برند. در این مدل ها، سنسور مربوطه داخل خود محفظه ای که دریچه در آن قرار دارد تعبیه شده است. در برخی خودروهای داخلی ازجمله پژو 206، سمند، دنا و یا رانا از مدل دریچه گاز برقی استفاده شده است.

اما غالباً در تمامی خودروهای تولیدی شرکت سایپا از دریچه گاز معمولی استفاده شده است که سنسور دریچه گاز آن ها بر روی خود دریچه گاز نصب شده است. در ادامه مطلب قصد داریم اطلاعاتی در مورد عوامل و علائم خرابی سنسور دریچه گاز، نحوه عملکرد آن، طریقه عیب یابی آن و … ارائه کنیم.

سنسور دریچه گاز چگونه کار می کند؟

سنسور دریچه گاز یک پتانسیومتر مقاومتی است که با ایجاد مقاومت الکتریکی متغیر و عبور ولتاژ از روی این سنسور میزان باز شدن دریچه گاز را مشخص می کند. در داخل سنسور دریچه ی گاز یه صفحه ی فلزی کوچک از جنس برنج و نیکل وجود دارد که به سو قسمتر تقسیم شده. یک میله ی کوچک مسی بر روی این سطح نیکلی سر می خورد. میله ی مسی به برق خودرو متصل شده و بر روی سطح نیکلی از موقعیت 0 تا 98 درجه جابه جا می شود. با اندازه گیری میزان مقاومت الکتریکی بین میله ی مسی و نقاط مربوط به زاویه ی 0 و 98 درجه ، محل قرار گیری میله ی مسی مشخص می شود. این میله ی مسی به صورت مکانیکی به دریچه گاز متصل می شود و در نتیجه موقعیت دریچه ی گاز دقیقا مشخص می شود.

با توجه به میزان مقاومت کلی سطح نیکلی و دقت اندازه گیری مقاومت الکتریکی، می توان دقت محاسبه ی زاویه دریچه گاز را محاسبه کرد. در خودروهای امروزی این دقت بین 0.2 تا 0.4 درجه می باشد که بسیار مطلوب است و نیاز به بهبود ندارد.

علایم خرابی سنسور دریچه گاز

با توجه به شناخت وظایف سنسور دریچه گاز خودرو، به نقش حیاتی این قطعه در عملکرد درست خودرو پی بردید. در صورت خرابی سنسور دریچه گاز خودرو، اتومبیل شما دچار مشکل می شود، زیرا ECU، اطلاعات درستی از عملکرد خودرو دریافت نکرده و به اصطلاح خودرو خوب گاز نمی خورد و اینجاست دور موتور دچار عیب می شود. پس باید هرچه سریع تر نسبت به تعمیر خودرو اقدام کنید.

خرابی سنسور دریچه گاز خودرو دارای نشانه ها و علائمی است که در صورت مشاهده این موارد، باید هرچه سریع تر به تعمیرکار ماهر مراجعه کنید.

در ادامه، به بررسی مهم ترین علایم خرابی این قطعه می پردازیم:

• شتاب گیری نامنظم خودرو

اگر احساس می کنید شتاب خودرو همانند معمول نیست و نحوه حرکت اتومبیل با کندی مواجه است، می توان نسبت به بروز ایراد در سنسور دریچه گاز مشکوک بود. همچنین گاهی اوقات که نیاز به شتابگیری دارید، اتومبیل به دستورات ارسالی شما از طریق پدال گاز جواب مناسب نمی دهد؛ مثلا اگر دور موتور به جای افزایش افت می کند و یا اینکه گاهی اوقات نیز خودرو به طور ناگهان شتاب می گیرد و دور موتور بالا می رود، می توان نسبت به معیوب بودن سنسور دریچه گاز ظنین بود.

• استارت خوردن بد و کارکردن نامنظم موتور در حالت درجا

اگر احساس می کنید خودروی شما پس از استارت خوردن به راحتی روشن نمی شود و با احتراق نامناسب روبرو است، ممکن سنسور tps خراب باشد. به علاوه اگر موتور در حالت درجا روال منظم و مطابق رویه همیشگی را ندارد، می توانید به وجود ایراد در سنسور موقعیت دریچه گاز و البته استپر موتور شک کنید.

ضمنا اگر موتور زود کاتاف می کند یا دور موتور با کاهش ناگهانی یا کُپ کردن مواجه شود، احتمالا به این دلیل است که سنسور دریچه گاز نمی تواند موقعیت صحیح پولکی دریچه گاز و میزان بازشدگی آن را تشخیص دهد و با ارسال سیگنال های اشتباه موجب عملکرد بد پیشرانه خواهد شد.

• خودرو شتاب می گیرد اما سرعت آن از یک حد نسبتا پایین، فراتر نمی رود

در صورت خرابی سنسور دریچه گاز گاهی اوقات ممکن است در ابتدای کار با مشکل شتابگیری مواجه نشویم اما همین که سرعت مثلا از مقدار 35 یا 40 کیلومتر بر ساعت فراتر رفت، دیگر خودرو گاز نمی خورد و سرعت آن افت می کند. تحت چنین شرایطی پیشرانه خودرو از توان کافی بهره مند نبوده و فقدان قدرت موتور توسط کاربر به راحتی احساس خواهد شد. ناگفته نماند که احتمالا در این شرایط میزان مصرف سوخت نیز نسبت به شرایط عادی افزایش خواهد یافت و باک بنزین خودرو زودتر از موعد معمول خالی خواهد شد.

• روشن شدن چراغ چک به همراه موارد بالا

روشن شدن چراغ چک می تواند دلایل بسیاری داشته باشد؛ خرابی هر یک از سنسورها، استپر موتور، انژکتورها و سایر بخش های سیستم برقی اتومبیل ممکن است به روشن شدن این چراغ زرد رنگ منجر شود. خرابی سنسور دریچه گاز نیز گاهی مواقع علاوه بر موارد فوق به روشن شدن چراغ چک منجر خواهد شد که در صورت دیدن این علامت باید هرچه زودتر خودرو را به تعمیرگاه های مخصوص برق اتومبیل ارجاع دهید. البته در صورت مشاهده علائم فوق نباید منتظر بمانید تا چراغ چک روشن شود و بهتر است پیش از بحرانی تر شدن اوضاع، اتومبیل را جهت تشخیص دقیق ایراد و تعویض قطعه معیوب به تعمیرگاه انتقال دهید.

دلایل خرابی سنسور دریچه گاز

تنها راه تشخیص خرابی سنسور دریچه گاز خودرو، استفاده از دستگاه دیاگ است. از آنجا که شما در منزل دستگاه دیاگ ندارید، پس بهتر است این کار را به تعمیرکار خودرو بسپارید.عوامل متعددی می توانند در خرابی سنسور دریچه گاز تأثیر داشته باشند. در لیست زیر مهم ترین عواملی که باعث ایجاد خرابی در این سنسور می شوند را به صورت خلاصه به شما گوشزد خواهیم کرد.

• یکی از عوامل خرابی سنسور دریچه گاز، آب خوردن به سنسور است. رانندگانی که خودرو خود را به کارواش برده و موتور آن را شستشو می دهند حتماً باید سوکت تمام سنسورها از جمله سنسور دریچه گاز را توسط باد خشک کنند. معمولاً کارواش های جدید به دستگاه مربوطه برای این مورد مجهز هستند.
• دیگر عاملی که در خرابی این سنسور تأثیرگذار است فشار آوردن بیش ازحد معمول و گاز دادن زیاد به خودرو است. دور موتور خودرو را تا حد کاتاف (زمانی که سوپاپ ورودی موتور به خاطر فشار ناگهانی و بیش ازاندازه بسته شده و ورود هوا یا سوخت به داخل پیستون برای لحظاتی متوقف می شود) بالا نبرید تا آسیبی به سنسور دریچه گاز وارد نشود. با توجه به کیفیت پایین اجناس موجود در بازار، نباید فشار زیادی به ماشین وارد شود تا قطعات فابریک خودرو خراب نشوند.
• کثیف بودن محفظه دریچه گاز و کثیف ماندن به مدت طولانی نیز باعث خراب شدن سنسور دریچه گاز می شود. اگر محفظه داخل دریچه گاز به مدت طولانی کثیف بوده و جرم گرفته باشد، باعث باز ماندن پولکی می شود. اگر پولکی باز باشد، به دنبال آن سنسور دریچه گاز نیز باز شده و به اندازه 1 یا 2 درجه تغییر زاویه پیدا می کند. زاویه داشتن طولانی مدت مقاومت متغیر را دچار خرابی خواهد کرد. در چنین حالتی، حتی با شستن و تمیز کردن محفظه داخل دریچه گاز، سنسور به حالت قبل خود بازنمی گردد و باید تعویض شود.

نحوه عیب یابی سنسور دریچه گاز

قبل از انجام هر کاری ابتدا سوکت سنسور را جدا کنید. توسط یک لامپ تست پین های سوکت را بررسی کنید. همان طور که قبلاً گفتیم پین های سوکت دارای برق 5 ولت، سیگنال و اتصال منفی است. با استفاده از لامپ تست نمی توانید از سالم یا قطع بودن پین سیگنال مطمئن شوید. قطع یا وصل بودن این پین را باید با استفاده از دیاگ و مقدار پارامترهای آن تشخیص دهید.

برای عیب یابی سنسور دریچه گاز با استفاده از دیاگ، ابتدا باید وارد قسمت خواندن کد خطا شوید. با توجه به موقت یا دائم بودن کد خطا، اقدام به پاک کردن کد خطا کنید. اگر خطا موقت باشد به راحتی پاک می شود، اما اگر خطا دائم باشد پاک نمی شود. در بعضی موارد خطای سنسور در کامپیوتر ثبت نمی گردد و کد خطا نشان داده نمی شود. در این صورت باید در قسمت پارامترهای دستگاه به دنبال پیدا کردن عیب سنسور دریچه گاز باشید.

برای عیب یابی صحیح مراحل زیر را قدم به قدم انجام دهید:

1. ابتدا باید وضعیت دریچه گاز را بررسی کنید. اگر وضعیت در حالت بسته باشد مشکلی وجود ندارد. اما اگر در حالت باز باشد یعنی سنسور خراب است.

2. در مرحله بعد باید زاویه دریچه گاز را مورد بررسی قرار دهید. تمام خودروهایی که سنسور دریچه گاز دارند، زاویه دریچه گاز آن ها باید صفردرجه باشد. اگر زاویه از صفردرجه بیشتر باشد باید ابتدا از سالم بودن سیم گاز مطمئن شوید. در شرایطی که سیم گاز سالم باشد و زاویه دریچه گاز بیشتر از صفردرجه باشد یعنی سنسور خراب است و می بایست آن را تعویض کنید.

3. آخرین مرحله برای عیب یابی، بررسی کردن میزان ولتاژ دریچه گاز است. ولتاژ استاندارد دریچه گاز عددی میان 400 تا 600 است. اگر ولتاژ کمتر از 400 باشد باعث دیر گاز خوردن خودرو می شود. اگر ولتاژ بین 1000 تا 1300 باشد به احتمال زیاد سنسور خراب است. اما اگر ولتاژ عدد 4900 را نشان داد معمولاً یکی از سیم های متصل به سوکت قطع است. در این شرایط اگر سیم ها قطع نباشد، سنسور نیاز به تعویض دارد.