جایگاه صنعت فولاد در ایران

انجمن جهانی فولاد اعلام کرد، تولید فولاد ایران در ماه فوریه 2021 (بهمن 1399) نسبت به مدت مشابه سال 2020 با افزایش 11.5 درصدی به 2.3میلیون تن رسیده است. همچنین بر اساس این گزارش، تولید فولاد ایران در دو ماه نخست سال جاری میلادی به 5 میلیون تن رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال 2020 افزایش 10.8 درصدی را نشان می دهد.

 

ایران در میان 10 کشور نخست تولیدکننده فولاد جهان

بر اساس گزارش رسول دانیال زاده از انجمن جهانی فولاد، ایران در فوریه 2021، در جایگاه دهم در میان بزرگ ترین تولیدکنندگان فولاد جهان قرار گرفته است.

10 کشور نخست تولیدکننده فولاد در جهان

چین با تولید 83 میلیون تن، هند با 9.1 میلیون تن و ژاپن با 7.5 میلیون تن در رتبه های نخست تا سوم تولید فولاد در جهان قرار دارند.

پس از این کشورها، آمریکا با تولید 6.3 میلیون تن، روسیه با 5.7 میلیون تن، کره جنوبی با 5.5 میلیون تن، ترکیه با 3 میلیون تن، آلمان با 3.1 میلیون تن، برزیل با 2.8 میلیون تن و ایران با 2.3 میلیون تن، جایگاه های چهارم تا دهم را به خود اختصاص داده اند.

 ایران بیشترین رشد تولید را به خود اختصاص داد

این درحالی است که از دسامبر سال 2019 تاکنون، جهان با شیوع گسترده بیماری کووید 19 مواجه شده و به طور گسترده صنایع، کارخانه ها و تقریبا تمامی کشورها را در تعطیلی فرو برده و خسارات اقتصادی بیشماری در جهان در پی داشته است اما رشد تولید فولاد ایران مثبت باقی مانده است.

به لحاظ رشد تولید، ایران با ثبت رشد 11.5 درصدی در فوریه 2021، بیشترین رشد تولید نسبت به فوریه 2020 را در میان ده کشور نخست تولیدکننده فولاد به خود اختصاص داده است.

پس از آن چین با رشد 10.9 درصدی، ترکیه با رشد 5.9 درصدی، برزیل با رشد 3.8 درصدی، کره جنوبی با رشد 1.2 درصدی قرار دارند.

اما در میان 10 کشور نخست تولیدکننده فولاد جهان، 5 کشور با کاهش تولید مواجه شده اند.

آمریکا با منفی 10.9 درصد، بیشترین کاهش تولید را به خود اختصاص داده است.

پس از آن آلمان با منفی 10.4 درصد، ژاپن با منفی 5.6 درصد، هند با منفی 3.1 درصد، روسیه با منفی 1.3 درصد قرار دارند.

بر اساس این گزارش، تولید فولاد جهان در ماه فوریه 2021 نسبت به مدت مشابه سال گذشته  4.1 درصد افزایش یافته است و به 150.2 میلیون تن رسیده است.

 کاهش تولید فولاد کشورهای اتحادیه اروپا

در عین حال، تولید فولاد در کشورهای اتحادیه اروپا در ماه فوریه با کاهش 7.1 درصدی به 11.9 میلیون تن رسیده است.

تولید فولاد خام بر اساس منطقه

همچنین میزان تولید کشورهای مشترک المنافع که در این گزارش شامل بلاروس، قزاقستان، مولداوی،روسیه، اوکراین و ازبکستان است در فوریه 2021 نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن 1.5 درصد کاهش یافته و به 8 میلیون تن رسیده است.

در این گزارش، 64 کشور که 98 درصد فولاد کل جهان را تولید می کنند، مورد بررسی قرار گرفته اند.

ایران در ماه مارس 2020 نیز بیشترین افزایش تولید را در میان ده کشور نخست تولیدکننده فولاد جهان به خود اختصاص داده بود. همچنین طی سال 2020 که تمامی کشورها با کرونا دست در گریبان بودند، تولید فولاد ایران هموارآنچه در این مقاله می خوانید

جایگاه صنعت فولاد جهان چگونه است؟

فولاد پس از نفت خام دومین ماده پر مصرف در کشورهای مختلف جهان بوده و کاربردهای بی شمار آن در صنایع مختلف غیرقابل انکار است. صنایعی نظیر ساختمان  و انبوه سازی، خودروسازی، تولید قطعات، لوازم خانگی و … از فولاد به عنوان مواد اولیه خود استفاده می کنند. در سال های اخیر رشد مصرف فولاد در کشورهای مختلف به شدت در رشد اقتصادی آن ‎ها موثر بوده است. تا جایی که گفته می شود هر 1% رشد مصرف فولاد در یک کشور، معادل رشد اقتصادی 0.85% آن کشور باشد.

در سال های گذشته میزان تولید و مصرف فولاد خام در جهان به صورت چشمگیری افزایش یافته است. در سال 2019 تولید فولاد خام در سرتاسر دنیا حدود 1870 میلیون تن بوده که نسبت به سال 2009 (ده سال پیش) حدود 50% افزایش یافته است. کشور چین با تولید 996 میلیون تن فولاد خام در سال 2019 بزرگترین تولیدکننده فولاد در جهان بوده است. این کشور علاوه بر رتبه یک تولید فولاد در جهان، رتبه اول در مصرف فولاد را نیز در اختیار دارد. پس از چین و با اختلاف زیاد هند (111 میلیون تن) و ژاپن (99 میلیون تن) بزرگترین تولیدکنندگان فولاد در جهان هستند.

جالب است بدانید که بیشتر از 95% تولید فلزات اساسی در جهان مربوط به فولاد و آلیاژهای فولادی بوده و مصرف فلزات دیگری مثل، آلومینیوم، سرب، روی و … کمتر از 5% می باشد! پیش بینی می شود که در سال های آتی نیز روند رو به رشد تولید و مصرف فولاد به خصوص در اقتصادهای در حال توسعه ادامه دار باشد.

جمهوری اسلامی ایران با تولید حدود 32 میلیون تن فولاد در سال 2019 و با جهش 4 رتبه ای نسبت به سال 2016 در رتبه دهم دنیا قرار گرفته است. تولید فولاد ایران در سال های گذشته همواره روند افزایشی داشته و نسبت به ده سال گذشته نیز حدود 3 برابر شده است! همچنین صنعت فولاد در ایران توانسته علاوه بر تأمین مصرف داخلی، در بین ده کشور صادرکننده فولاد خام نیز قرار گیرد.

بخش فروش داخلی فولاد خام و سایر محصولات فولادی تولید شده در شرکت های داخلی عمدتا در بورس کالا انجام می شود. علاوه بر تأمین نیاز داخلی، افزایش تولید و فروش صادراتی به جهت تأمین ارز مورد نیاز کشور از محل صادرات غیر نفتی بسیار مورد اهمیت است. لذا پیش بینی می شود که حمایت های ویژه دولتی از این صنعت در آینده نیز ادامه دار باشد.

به طور کلی می توان گفت که آینده بازار جهانی فولاد را می‎ توان مثبت ارزیابی کرد. تولیدکنندگان ایرانی فولاد در صورت اتخاذ استراتژی های مناسب می توانند از ظرفیت های موجود در بازارهای داخلی و خارجی و حمایت های دولتی استفاده کرده و علاوه  بر سودآوری مناسب برای سهامداران، سهم ویژه ای در رشد و رونق اقتصادی کشور داشته باشند. پیش بینی می شود که طی سال های آینده روند تولید فولاد ایران همچنان رو به افزایش بوده و تا سال 2025 به بیش از 50 میلیون تن در سال برسد.

عوامل موثر بر قیمت سهام صنعت فلزات

نحوه قیمت گذاری محصولات

یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر سودآوری شرکت های فولادساز و تحلیل بنیادی گروه فولادسازی نحوه قیمت گذاری محصولات آن هاست. مرجع قیمت گذاری محصولات بسته به بازار فروش می تواند متفاوت باشد. در بازارهای صادراتی نرخ محصولات بر اساس قیمت های جهانی شمش، بیلت و اسلب محاسبه می شود. اما در بازارهای داخلی نرخ فروش محصولات فولادی در بورس کالا و بر اساس قیمت دلار نیمایی محاسبه شده و در میان خریداران رقابت می شود. لذا بسته به بازارهای هدف هر شرکت، سرمایه گذاران می بایست به نحوه قیمت گذاری محصولات فولادی توجه ویژه ای داشته باشند.

قیمت های جهانی محصولات فولادی

توجه کنید که اثر افزایش قیمت های جهانی می تواند با یک تأخیر زمانی در قیمت های داخلی نیز منعکس شود. به این صورت که با افزایش قیمت جهانی محصولات فولادی، تمایل شرکت ها برای صادرات افزایش یافته و عرضه داخلی این محصولات کاهش می یابد. لذا نهادهای بالادستی مجبور به اصلاح قیمت ها و یا روش های قیمت گذاری شده و نرخ های بورس کالا نیز رشد می کنند. لذا فعالان بازار سرمایه بدون توجه به قیمت های جهانی و چشم انداز آن نمی توانند دید مناسبی نسبت به سرمایه گذاری در این حوزه داشته باشند.

توجه به بورس کالا

همان طور که گفته شد مرجع قیمت گذاری فولاد در بخش فروش عمده بورس کالاست. در سرتاسر جهان قیمت گذاری کالاهای اساسی در بورس های کالا انجام می شود. برای مثال بورس فلزات لندن شاید یکی از معروف ترین بورس های کالا در دنیا باشد. در کشور ما نیز از سال 1386 بورس کالای ایران با هدف قیمت گذاری کالاهای اساسی در بخش های مختلف صنعتی، کشاورزی و … راه اندازی شده و رفته رفته گسترش یافت. یکی از محصولات اصلی مورد معامله در بورس کالای ایران تولیدات مختلف فولادی است. معاملات فولاد در بورس کالا در تناژهای بالا و به صورت عمده  فروشی کلان صورت می گیرد.

نرخ و نحوه تأمین مواد اولیه

مورد مهم و موثر دیگر در تحلیل بنیادی گروه فولادسازی تغییرات نرخ و نحوه دسترسی به مواد اولیه است. بخش قابل توجهی از بهای تمام شده محصولات فولادی مربوط به سنگ آهن، کنسانتره و گندله است. در سال های اخیر و بر اساس تغییر فرمول قیمت گذاری مواد اولیه تولید فولاد، قیمت گندله و سنگ آهن بر اساس قیمت شمش نهایی فولاد محاسبه می شود که به نظر روش عادلانه ای است. به این صورت که با افزایش نرخ فروش شمش فولاد، قیمت مواد اولیه نیز افزایش یافته و با کاهش قیمت شمش، قیمت مواد اولیه کاهش می یابد.

 این فرمول علاوه بر تنظیم حاشیه سود شرکت های فولادساز، کمک شایانی به سودآوری شرکت های بالادستی در حوزه تأمین سنگ آهن و گندله کرده است. لذا با توجه به وجود معادن بزرگ سنگ آهن در ایران و فراوانی این ماده معدنی در کشور، به نظر نمی رسد تولیدکنندگان فولاد در آینده نزدیک مشکلی جهت تأمین مواد اولیه خود داشته باشند.

یکی دیگر از مواد اولیه پر مصرف در صنایع فولادسازی الکترود گرافیتی است. از الکترود گرافیتی در روش احیای مستقیم استفاده می شود که از قضا بیشتر تولیدات فولاد کشور نیز به این روش انجام می شود. این ماده اولیه عمدتا از کشورهایی نظیر چین وارد شده و در شرایط تحریمی کشور نیز واردات آن به سختی صورت می گیرد. هر چند که فولادسازان بزرگ کشور پیش از اعمال مجدد تحریم ها، ذخایر این ماده استراتژیک در انبارها را به شدت افزایش داده اند و پیش بینی می شود تا چند سال آینده مشکلی به لحاظ تأمین الکترود گرافیتی در صنعت فولاد ایجاد نشود.

میزان فروش داخلی و صادرات

بخش زیادی از تولیدات شرکت های فولاد خوزستان و فولاد کاوه جنوب کیش در بازارهای صادراتی به فروش می رسد. توجه به میزان فروش داخلی و صادراتی و نکات ذکر شده در مورد نحوه قیمت گذاری، بازارهای هدف و … در تحلیل بنیادی گروه فولادسازی و شرکت های این گروه ضروری است.

نرخ ارز

همواره در کشور ما نرخ ارز از جمله پارامترهای کلان و بسیار مهم تأثیرگذار در اقتصاد بوده و هست. در سال های اخیر نیز افزایش نرخ ارز اثر قابل توجهی بر بازارهای مختلف سرمایه گذاری علی الخصوص بازار سرمایه داشته و منجر به افزایش قابل توجه قیمت سهام در صنایع مختلف شده است. این نوسانات معمولا به دنبال افزایش ریسک های سیاسی و بین المللی ایجاد شده و به صورت مقطعی باعث جهش نرخ های فروش سهام گروه های مختلف بازار سرمایه و علی الخصوص گروه فلزات اساسی می شود.

معمولا شرکت های با عمده فروش صادراتی به سرعت نسبت به نوسانات نرخ ارز واکنش نشان داده و قیمت سهام آن ها نیز تغییر می کند. در بخش های قبلی نیز اشاره کردیم که افزایش نرخ فروش و در نتیجه سودآوری برای شرکت های با عمده فروش داخلی (بورس کالا)، ممکن است با تأخیر زمانی و پس از دریافت مجوزهای لازم برای افزایش قیمت محصولات صورت گیرد. لذا لازم است سرمایه گذاران در اخذ استراتژی های خود توجه لازم را به این موارد داشته باشند.

برای مثال کاهش ارزش ریال در سال های 97 و 98 و افزایش قیمت ارز در این سال ها، در ابتدا منجر به افزایش سودآوری شرکت های صادرات محور شد. اما پس از مدتی با اصلاح نرخ های داخلی دامنه این رشد به شرکت های با فروش داخلی و بورس کالا رسیده و تا اواخر سال 98 نیز همچنان ادامه داشته است.