کبد چرب چیست و چه عوارضی دارد

به جمع شدن چربی در کبد اصطلاحا کبد چرب می گویند. در حالت طبیعی چربی در کبد وجود دارد، اما اگر این میزان از چربی بیش از 5 یا 10 درصد وزن کل کبد شود، فرد مستعد ابتلا به بیماری کبد چـرب می شود. کبد چرب یک بیماری درمان پذیر است ولی بعضی اوقات می تواند اثـرات و عوارض خطرناکی داشته باشد. کبد چرب معمولا نشانه و علامتـی نداشـته و باعـث آسـیبی همیشـگی و برگشت پذیر نمی شود.

کبد چرب چیست؟

کبد چرب، یکی از شایع ترین بیماری ها در جامعه است. این بیماری امکان دارد نتیجه بسیاری از بیماری ها و یا رژیم های بد تغذیه ای در بدن ایجاد شود. انباشته شدن چربی در سلولهای کبدی می تواند به التهاب این سلولها منجر شود. مصرفی برخی داروها، چاقی و یا اضافه وزن، کم تحرکی و مصرف مشروبات الکلی منجر به بروز کبد چرب می شوند. اخیرا به علت افزایش میزان چاقی در جامعه میزان ابتلا به بیماری کبد چرب افزایش یافته است. اهمیت این بیماری به خاطر تخریب سلولهای کبدی است و در صورت عدم تشخیص زودرس و درمان مناسب آن می تواند منجر به بیماری پیشرفته و غیر قابل برگشت کبدی به نام سیروز کبدی شود.

انواع کبد چرب

کبد چرب به سه دسته کلی، کبد چرب غیرالکلی، کبد چرب الکلی و کبد چرب حاد بارداری تقسیم می شود.

کبد چرب غیرالکلی

این بیماری زمانی اتفاق می افتد که کبد در شکستن چربی ها دچار اختلال و مشکل می شود و با جمع شدن چربی در بافت های کبد، فرد دچار کبد چرب می گردد. این بیماری با مصرف الکل مرتبط نیست و زمانی که ده درصد و یا بیشتر وزن کبد از چربی اشباع می شود اتفاق می افتد. کبد چرب غیر الکی در شدیدترین مراحل باعث سیروز کبدی و یا زخم و سپس نارسایی کبدی می گردد.

کبد چرب الکلی

کبد با مصرف بیش از حد الکل صدمه می بیند. کبد در این حالت قادر به شکستن و هضم چربی نیست. این بیماری جزء اولین مرحله های بیماری های کبدی مربوط به مصرف الکل است. اگر فرد از مصرف الکل اجتناب نماید، این نوع کبدچرب کم کم درمان می شود، اما در صورت ادامه به مصرف الکل فرد ممکن است دچار سیروز کبدی گردد.

کبد چرب بارداری

این نوع کبد چرب بسیار نادر است. جمع شدن چربی درکبد هنگام بارداری می تواند خطراتی جدی هم برای مادر و هم برای جنین داشته باشد. این بیماری می تواند باعث نارسایی کبدی، نارسایی کلیه، عفونت شدید و یا خونریزی داخلی شود. دلیل این بیماری کاملا شناخته نشده اما محققان معتقدند این بیماری با هورمون های دوران بارداری در ارتباط است. علایم و نشانه های این بیماری در سه ماه سوم بارداری نمایان می شوند و شامل حالت تهوع، استفراغ، درد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زردی، کسالت و خستگی عمومی است. زنان باردار باید آزمایش های لازم را برای اطلاع از این بیماری انجام دهند، اکثر زنان پس از زایمان بهبد می یابند.

علائم و نشانه های کبد چرب

کبد چرب یک بیماری خاموش است و در مراحل اولیه نشانه خاصی ندارد. زمانی که بیماری پیشرفت کند، می تواند باعث نشانه های مبهمی همچون موارد زیر شود:

• خستگی
• کاهش وزن و یا کاهش اشتها
• ضعف
• تهوع
• گیجی، مشکل در تصمیم گیری و یا تمرکز
• درد شکمی در سمت راست بالا و مرکز
• بزرگ شدن کبد

در صورتی که فرد دچار سیروز کبدی هم شود، علائم زیر ممکن است رخ دهند:

• احتباس مایعات
• کاهش ماهیچه ها اطراف شکم
• خونریزی داخلی
• زردی پوست و چشم ها
• نارسایی کبدی
• تورم شکم (آسیت)

دلایل ابتلا به کبد چرب

یکی از شایع ترین دلایل ابتلا به کبد چرب اعتیاد به الکل مـی باشد. بعضـی از داروهـای خـاص و اختلالات متابولیک نیـز یکـی دیگـر از ایـن دلایـل هسـتند. در بیشـتر مواردی کـه فـرد الکلـی نیست، پزشکان دلیل قطعی برای ابتلا به کبد چرب را نمی دانند، اما موارد زیر می تواند باعث کبـد چرب و یا افزایش خطر ابتلا به آن شوند. این عوامل شامل:

• چاقی
• دیابت نوع 2
• فشار خون بالا
• مصرف داروهایی همچون آسپرین، داروهای استروئیدی و تتراسیکلین
• بارداری
• مسمومیت
• ویروس ها (ویروس هپاتیت A و سایر ویروس ها)
• سوء تغذیه
• کلسترول خون بالا
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• کم کاری تیروئید
• جراحی بای پس معده

چه کسی در معرض خطر ابتلا به کبد چرب هستند؟

کبد چرب، در اثر تولید چربی های اضافی در کبد ایجاد می شود. اگر شما اضافه وزن دارید یا چاق هستید، احتمال بیشتری دارد مبتلا شوید. داشتن دیابت نوع 2 همچنین ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهد. تجمع چربی در کبد با مقاومت به انسولین ارتباط دارد که شایع ترین علت دیابت نوع 2 است. عوامل دیگری که ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند عبارتند از:

• مصرف الکل بیش از حد
• مصرف بیش از دوز توصیه شده از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن
• بارداری
• کلسترول بالا
• سطوح تری گلیسیرید بالا
• سوء تغذیه
• سندرم متابولیک

تشخیص کبد چرب

آزمایشات انجام شده برای تشخیص دقیق و تعیین شدت بیماری عبارتند از:

معاینه بدنی

اگر کبد شما ملتهب باشد، پزشک شما می تواند با بررسی شکم کبد بزرگ شده را تشخیص دهد. دکتر از شما درباره خستگی یا از دست دادن اشتها سوال خواهد کرد. همچنین، در مورد هر گونه سابقه مصرف الکل، دارو و مصرف مکمل، پزشک خود را مطلع کنید.

آزمایش خون

پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق تر آنزیم های کبدی را در یک آزمایش خون را درخواست کند. این آزمایشات عبارتند از:

• شمارش کامل خون
• آنزیم های کبدی و آزمایش های عملکرد کبدی
• آزمایشات برای هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت A، هپاتیت C و دیگر موارد)
• چربی خون
• قند خون ناشتا
• هموگلوبین A1C، نشان می دهد که چقدر قند خون شما پایدار است

این تشخیص کبد چرب را تایید نمی کند. برای پیدا کردن علت التهاب، تجزیه و تحلیل بیشتری لازم است.

مطالعات تصویربرداری

پزشک ممکن است از یک  سونوگرافی ساده که اغلب آزمایش اولیه است در حالی که بیماری کبد مشکوک است.برای تشخیص چربی در کبد استفاده کند. مطالعات تصویربرداری دیگر نیز ممکن است انجام شود، مانند اسکن CT یا MRI.

آزمایش دیگری برای تصویربرداری مشابه با سونوگرافی یک FibroScan است؛ مانند یک سونوگرافی، Fibroscan با استفاده از امواج صوتی برای تعیین چگالی کبد و مناطق متناظر با بافت چربی و طبیعی کبد را نشان می دهد.

elastography گذرا، فرم تقویتی از سونوگرافی است که سفتی کبد شما را اندازه گیری می کند. سختی کبد نشان دهنده فیبروز یا زخم است.

بیوپسی کبدی- در بیوپسی کبدی، دکتر شما یک سوزن را به کبد وارد می کند تا قطعه بافت را برای آزمایش خارج کند. دکتر شما یک بیهوشی موضعی برای کاهش درد انجام می دهد. این تنها راهی است که می توانید مطمئن باشید که کبد چرب دارید. بیوپسی نیز به پزشک شما کمک می کند تا علت دقیق را تعیین کند.

چگونه کبد چرب درمان می شود؟

خط اول درمان معمولا کاهش وزن از طریق ترکیب رژیم غذایی و ورزش سالم است. از دست دادن وزن، شرایطی را که به بیماری کبدی چرب غیرالکلی کمک می کند، مطرح می کند. در حالت ایده آل، از بین رفتن 10 درصد وزن بدن مطلوب است، اما اگر حتی سه تا پنج درصد از وزن اولیه خود را از دست می دهید، بهبود در عوامل خطر می تواند آشکار شود. جراحی از دست دادن وزن نیز یک گزینه برای کسانی است که نیاز به از دست دادن مقدار زیادی از وزن است.

پزشک شما ممکن است توصیه کند واکسیناسیون خود را علیه هپاتیت A و هپاتیت B دریافت کند تا از شما محافظت کند از ویروس هایی که باعث آسیب بیشتر کبد می شوند. برای افرادی که سیروز ناشی از استاتو هپاتیت غیر آلرژیک دارند، پیوند کبدی ممکن است یک گزینه باشد. نتیجه پیوند کبد در این گروه جمعیتی به طور کلی بسیار خوب است.

توصیه های مهم برای بیماران مبتلا به کبد چرب

• محدود کردن یا اجتناب از نوشیدنی های الکلی
• مدیریت کلسترول شما و کاهش مصرف قند و اسیدهای چرب اشباع شده
• کاهش وزن
• کنترل قند خون
• افزایش فعالیت بدنی
• استفاده از رژیم غذایی سالم
• کاهش تعداد کالری که هر روز مصرف می کنید می تواند به کاهش وزن و بهبود کبد کمک کند.
• کاهش یا حذف غذاهای چرب و مواد غذایی با قند بالا از رژیم غذایی
• غذاهای سالم تر از جمله میوه های تازه، سبزیجات و دانه های جامد را انتخاب کنید.
• گوشت قرمز را با پروتئین های حیوانی مانند گوشت مرغ و ماهی جایگزین کنید.

عوارض جانبی کبد چرب

عوارض اصلی بیماری کبد چرب غیرالکلی سیروز کبدی است. سیروز در پاسخ به آسیب های کبدی، مانند التهاب رخ می دهد. همانطور که کبد سعی دارد التهاب را متوقف کند، ناحیه ای از زخم (فیبروز) تولید می کند. با ادامه التهاب، فیبروز گسترش می یابد تا بیشتر و بیشتر بافت کبدی را از بین ببرد. اگر این روند متوقف نشود، سیروز ممکن است منجر به:

• ایجاد مایع در شکم
• تورم رگ ها در مری شما (واریس مری) که می تواند پارگی و خونریزی داشته باشد
• سردرگمی، خواب آلودگی و بی حسی بودن (آنسفالوپاتی کبدی)
• سرطان کبد
• نارسایی کبدی شود.

جلوگیری از کبد چرب

برای کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیر آلرژی:

رژیم سالم را انتخاب کنید یک رژیم سالم گیاهی را انتخاب کنید که غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات و چربی های سالم است.

حفظ وزن سالم. اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، تعداد کالری که هر روز مصرف می کنید را کاهش دهید. اگر وزن سالم داشته باشید، با انتخاب یک رژیم سالم و ورزش، آن را حفظ کنید.

ورزش. به طور منظم در طول هفته ورزش کنید.

از مصرف الکل خود داری کنید.

بر گرفته از:

علائم و نشانه های کبد چرب را بهتر بشناسیم

عوارض جانبی کبد چرب