در قانون مجازات اسلامی چه مجازاتی برای رشوه تعیین شده
دینا » کیفری » سایر موضوعات کیفری » رشوه چیست و مجازات آن
رشوه چیست و مجازات آن
رشوه، عبارت است از وجه یا مال یا سندی که مستخدمین دولت، در قبال انجام دادن یا ندادن امری که مربوط به سازمان آن ها است، دریافت می کنند. مجازات جرم رشوه خواری، انفصال دائم از خدمت یا پرداخت غرامت بوده و نحوه شکایت از آن، مراجعه به سایت تعزیرات حکومتی یا ثبت شکوائیه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می باشد.
برای مشاوره رشوه و مجازات آن
برای مشاوره رشوه و مجازات آن
قوانین، با هدف ایجاد امنیت و جلوگیری از برهم خوردن نظم عمومی جامعه، وضع شده اند. یکی از مهم ترین اهداف قوانین مختلف، حفظ حقوق شهروندان می باشد. اما با این وجود، متاسفانه، برخی اوقات، عده ای سودجو، از موقعیت و مقام خود، سوء استفاده کرده و موجبات تضیع حق افراد جامعه را فراهم می آورند.
گروهی از اشخاص که می توانند با سوء استفاده از موقعیت و مقام خود، سبب برهم خوردن نظم عمومی و تضیع حقوق افراد عادی جامعه گردند، مستخدمین و مامورین قضایی و غیر قضایی دولت هستند. بر همین اساس و در راستای جلوگیری از سوء استفاده مستخدمین قضایی و غیر قضایی، از مقام و موقعیت خود، قانون گذار، برخی جرایم، نظیر ارتشا یا اختلاس را در خصوص آن ها، پیش بینی کرده و برای آن، مجازات سنگینی در نظر گرفته است.
از این رو، در این مقاله، قصد داریم رشوه را تعریف کرده و بگوییم که مجازات رشوه چیست؛ سپس، نحوه شکایت از جرم رشوه خواری را توضیح دهیم. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.
رشوه چیست ؟
در پاسخ به این سوال که مجازات رشوه چیست؟ در ابتدا، باید به تعریف حقوقی رشوه، از منظر قانون بپردازیم و ارکان تحقق جرم رشوه خواری را بررسی کنیم، سپس، بگوییم که مجازات رشوه چیست. رشوه در واقع، وجه، مال یا سندی است که مستخدمین دولت، در راستای انجام دادن یا ندادن امری که مربوط به سازمان یا وظیفه آن ها است، دریافت می کنند. شایان ذکر است اینکه عمل در حیطه وظایف گیرنده رشوه باشد یا در شرح وظایف دیگری، تاثیری در عدم تحقق این جرم ندارد. به کسی که رشوه می دهد، راشی و به رشوه گیرنده، مرتشی می گویند.
همانطور که اشاره کردیم، دریافت وجه، مال یا سند توسط مامورین و مستخدمین دولت، جهت انجام یا عدم انجام امری، موجب تحقق جرم رشوه می شود. نکته ای که در خصوص این جرم، باید مد نظر داشت، آن است که، این مساله که کار، توسط رشوه گیرنده انجام شود یا نشود یا اینکه کاری که برای انجام دادن یا ندادن آن، رشوه گرفته شده، در شرح وظیفه مرتشی بوده یا نه، تاثیری در عدم تحقق این جرم نخواهد داشت.
پس از تعریف رشوه، در ادامه، با توجه به ماده 3 و 4 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، خواهیم گفت که مجازات رشوه چیست.
مجازات رشوه دهنده و رشوه گیرنده
در قسمت قبل، تعریف کردیم که مفهوم حقوقی رشوه چه می باشد و گفتیم که جرم رشوه خواری، در خصوص کارمندان و مستخدمین دولت، معنا و مصداق می یابد. پس از تعریف رشوه، در این قسمت، قصد داریم، بر اساس قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، بگوییم که مجازات رشوه چیست. با توجه به ماده 3 و 4 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، مجازات جرم رشوه خواری، عبارت است از:
انفصال موقت از شش ماه تا سه سال : در صورتی که قیمت مال یا وجه اخذ شده، بیش از بیست هزار ریال نباشد. البته چنانچه، کارمندی که مرتکب جرم ارتشا شده، در مرتبه مدیر کل یا هم درجه مدیر کل یا بالاتر باشد، مجازات وی، انفصال دائم از مشاغل دولتی خواهد بود.
از یک سال تا سه سال حبس و جزای نقدی، معادل قیمت مال یا وجه اخذ شده و انفصال موقت از شش ماه تا سه سال: چنانچه، قیمت مال یا وجه اخذ شده، بیش از بیست هزار ریال تا دویست هزار ریال باشد. البته اگر مرتکب، در مرتبه مدیر کل یا هم درجه مدیر کل یا بالاتر باشد، مجازات وی، انفصال دائم از مشاغل دولتی می باشد.
دو تا پنج سال حبس، به علاوه جزای نقدی، معادل قیمت مال یا وجه گرفته شده و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق: چنانچه، قیمت مال یا وجه گرفته شده توسط کارمند دولت، بیش از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال باشد. در صورتی که کارمندی که مرتکب جرم ارتشا شده است، در درجه پایین تر از مدیر کل باشد، مجازات وی، انفصال موقت از شش ماه تا سه سال می باشد.
پنج تا ده سال حبس، به علاوه جزای نقدی، معادل قیمت مال یا وجه گرفته شده و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق: چنانچه، قیمت مال یا وجه اخذ شده، بیش از یک میلیون ریال باشد. در این مورد نیز اگر مرتکب در مرتبه پایین تر از مدیر کل باشد، مجازات وی انفصال موقت از شش ماه تا سه سال خواهد بود.
ضبط مالی که به عنوان رشوه داده شده، به نفع دولت: به عنوان مجازات تعزیری رشوه دهنده یا همان راشی.
پس از توضیح در خصوص مجازات جرم رشوه خواری، در ادامه مقاله، قصد داریم در خصوص نحوه شکایت از این جرم، صحبت کنیم. از آنجا که این جرم، دارای جنبه عمومی است، صرفا، نیاز به شکایت شاکی خصوص نداشته و با گزارش آن، توسط مردم و یا ضابطین قضایی نیز قابل پیگیری است.
نحوه شکایت از رشوه
در قسمت های قبل، در خصوص جرم رشوه خواری توضیح دادیم و گفتیم که مجازات رشوه چیست. پس از صحبت در خصوص جرم رشوه خواری و مجازات آن، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص نحوه شکایت از رشوه گرفتن صحبت کنیم. در خصوص این جرم، به دو صورت، می توان اقدام به شکایت کرد: یکی با تنظیم شکوائیه و مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و دیگری، از طریق سامانه ثبت و اعلام جرم رشوه خواری، به آدرس tazirat.gov.ir که در ادامه، به توضیح هر یک خواهیم پرداخت.
نحوه شکایت از رشوه از طریق دفاتر خدمات قضایی
تنظیم یک شکوائیه:
در قدم اول از مراحل و نحوه شکایت از رشوه، فرد زیان دیده، باید اقدام به تنظیم یک شکوائیه یا شکایت نامه، تحت عنوان شکوائیه ارتشا نماید و آن را در یک فایل ورد ذخیره کند.
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
قدم دوم از مراحل و نحوه شکایت از رشوه، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، جهت ثبت شکوائیه و ارجاع آن، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. پس از تنظیم شکوائیه، شاکی باید، با در دست داشتن مدارک هویتی خود و فایل ورد شکوائیه، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و اقدام به ثبت شکوائیه خود کند.
نحوه شکایت از رشوه از طریق سامانه گزارش رشوه سایت سازمان تعزیرات حکومتی:
در ابتدا، متقاضی باید، عبارت ” سامانه ثبت و اعلام رشوه خواری” یا آدرس tazirat.gov.ir را در مرورگر خود جست و جو کرده تا وارد صفحه ای مشابه صفحه زیر شود. پس از ورود به صفحه، گزینه ثبت شکایت را انتخاب کند.
در این مرحله، متقاضی باید، اطلاعات مورد نیاز و شرح شکایت خود را در کادرهای مربوطه وارد نموده و پس از نوشتن تصویر امنیتی، گزینه ثبت را انتخاب کند.
با طی کردن یکی از دو طریقی که در بالا توضیح داده شد، افراد می توانند، نسبت به جرم رشوه خواری، اقدام به ثبت شکایت نمایند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص رشوه و مجازات آن در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون رشوه و مجازات آن پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- رشوه چیست؟
رشوه وجهی است که مستخدمین قضایی یا غیر قضایی دولت جهت انجام امری از وظایف شغلی خود از مراجعین دریافت می کنند که جرم بوده و جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.
2- مجازات رشوه گیرنده چیست؟
مجازات رشوه گیرنده می تواند بسته به مبلغ یا مورد رشوه انفصال دائم از خدمت پرداخت غرامت دو برابر وجه اخذ شده و سایر مواردی باشد که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.
3- نحوه شکایت از رشوه چگونه است؟
نحوه شکایت از رشوه با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا ثبت شکایت از طریق سامانه tazirat.gov.ir می باشد که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.
برای مشاوره رشوه و مجازات آن
برای مشاوره رشوه و مجازات آن
» قانون رسیدگی به دارایی وزراء و کارمندان دولت
» مجازات جرم کلاهبرداری
نظرات کاربران
“;
myFunction();
}
else
{ alert(“اطلاعات را به درستی تکمیل نمایید”);
document.getElementById(“txtHint”).innerHTML=xmlhttp.responseText;
document.getElementById(“txtHint”).innerHTML=”;
document.getElementById(‘payam’).innerHTML=”
}
}
}
xmlhttp.open(“GET”,”https://www.heyvalaw.com/inc/comments.php?q=”+str+ “&name2=” +str2+ “&text2=” +str3+ “&idcc=” +str4+ “&hiddenrid=” +str5+ “&t1=” +str6,true);
xmlhttp.send();
}
مطالب تصادفی
رشوه چیست؟
رشوه از نظر لغوی، چیزی است که برای باطل ساختن حق یا ثابت کردن باطل داده می شود. استعمال رشوه بیشتر در مواردی بکار می رود که موجب ابطال حق یا گذراندن و رسیدن به باطل است.
رشوه خواری:
رشوه خواری یا ارتشاء کنایه از پرداخت پول یا چیزی به کسی است تا وی در مقابل، کاری را برای طرف که معمولاً غیرقانونی است انجام دهد. به پول یا چیزی که در این راه پرداخت می شود رشوه اطلاق می گردد، گاهی تشخیص پاداش و رشوه از یک دیگر مشکل است. یکی از مهم ترین انواع فساد مالی رشوه خواری است.
فساد فعال و منفعل:
زمانی که رشوه به کارکنان اداری پیشنهاد می شود آن را فساد فعال می نامند و هنگامی که کارکنان درخواست رشوه می کنند آن را فساد منفعل می خوانند. وقتی پرداخت رشوه محقق شده است فساد فعال رخ داده است و هنگامی که رشوه پیشنهاد شده ولی دریافت نشده فساد منفعل است.
برخی از انواع رشوه عبارتند از :
- رشوه برای گرفتن خدمات دولتی که گیرنده صلاحیت گرفتن آن را ندارد.
- رشوه برای خدمات دولتی که گیرنده واقعا صلاحیت گرفتن آن را دارد.
- دادن هدایا در مقابل تخطی کارکنان از قانون یا ارائه برخی خدمات
- رشوه در مقابل کاستن مالیاتی که فرد باید بپردازد
مجازات راشی و مرتشی:
مطابق ماده 3 و 4 قانون تشدید و همچنین مواد 588 تا 594 قانون مجازات اسلامی برای راشی و مرتشی حبس و جزای نقدی تعیین شده است:
- مطابق ماده 588 قانون مجازات اسلامی: برای داوران، ممیزان و کارشناسان چنانچه در مقابل اخذ وجه یا مال به نفع یکی از طرفین اظهار نظر یا اتخاذ تصمیم نماید به حبس از شش ماه تا دو سال یا مجازات نقدی از سه تا دوازده میلیون ریال محکوم و آنچه گرفته است به عنوان مجازات مودی به نفع دولت ضبط خواهد شد.
- مطابق ماده 589 قانون مجازات اسلامی: در صورتی که حکام محاکم به واسطه ارتشاء حکم به مجازاتی اشد از مجازات مقرر در قانون داده باشند علاوه بر مجازات ارتشاء حسب مورد به مجازات مقدار زائدی که مورد حکم واقع شده محکوم خواهند شد .
- مطابق ماده 591 قانون مجازات اسلامی: هرگاه ثابت شود که راشی برای حفظ حقوق حقه خود ناچار از دادن وجه یا مالی بوده تعقیب کیفری ندارد و وجه یا مالی که داه به او مسترد میگردد .
- مطابق ماده 592 قانون مجازات اسلامی: برای راشی(رشوه دهنده) علاوه برضبط مال ناشی از ارتشاء به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا ( 74 ) ضربه شلاق محکوم میشود.
تبصره :در صورتیکه رشوه دهنده برای پرداخت رشوه مضطر بوده و یا پرداخت آن را گزارش دهد یا شکایت نماید از مجازات حبس مزبور معاف خواهد بود و مال به وی مسترد میگردد.
- مطابق ماده 3 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و …برای مرتشی (رشوه گیرنده) به ترتیب زیر مجازات تعیین شده است: در صورتیکه قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از بیست هزار ریال نباشد به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال، و چنانچه مرتکب در مرتبه مدیرکل یا همطراز مدیرکل یا بالاتر باشد به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد، و بیش از این مبلغ تا دویست هزار ریال از یک سال تا سه سال حبس و جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه مأخوذ و انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد و چنانچه مرتکب در مرتبه مدیرکل یا همطراز مدیرکل یا بالاتر باشد بجای انفصال موقت به انفصال دائم از مشاغل دولتی محکوم خواهد شد. در صورتی که قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب دو تا پنج سال حبس به علاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه مأخوذ و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق خواهد بود و چنانچه مرتکب در مرتبه پایین تر از مدیرکل یا همطراز آن باشد بجای انفصال دائم به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد. در صورتی که قیمت مال یا وجه مأخوذ بیش از یک میلیون ریال باشد مجازات مرتکب پنج تا ده سال حبس به علاوه جزای نقدی معادل قیمت مال یا وجه مأخوذ و انفصال دائم از خدمات دولتی و تا 74 ضربه شلاق خواهد بود و چنانچه مرتکب در مرتبه پایین تر از مدیر کل یا همطراز آن باشد بجای انفصال دائم به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
در پایان باید خاطر نشان کرد آنچه مسلم است برای از پیشگیری وقوع هر جرمی می بایست زمینه های اجتماعی و اقتصادی شکل گیری آن جرم را ازبین برد و تعیین مجازات به تنهایی برای کاهش یک جرم کافی نیست.برای جلوگیری از جرم رشا و ارتشا و تضمین سلامت نظام اداری نیز مجازات به تنهایی کافی نیست.
خودداری از ارفاق در مورد محکومین به جرم رشوه خواری و ضبط اموال تحصیل شده از این طریق:
خودداری از ارفاق در مورد محکومین به جرم رشوه خواری و ضبط اموال تحصیل شده از این طریق بخشنامه به کلیه دادگاههای کیفری دادگستری سراسر کشور اطلاعات واصله حاکی است که برخی از دادگاه ها نسبت به بعضی جرایم ، از جمله اخذ رشوه ، ارفاق بی مورد، معمول می دارند که نتیجهآن اشاعه معصیت و از هم گسیختگی نظام اداری است ؛ لذا لزوماً متذکر می گردد بهمنظور تطهیر دستگاههای اداری از افراد فاسد و رشوه خوار، از هر نوع ارفاق بی موردخودداری نمایند و چون مالی که از رشوه تحصیل می شود درشمار اموالی است که در اثر جرم تحصیل شده و نامشروع است باید طبق دستور ماده 5 قانون راجع به مجازات اسلامی ، دستور ضبط داده شود و باتوجه به این که این گونه افراد، محیط سلامت اداری را آلوده می نمایند، مقتضی است از ضوابط مقرّر در ماده 14 قانون راجع به مجازات اسلامی نیز برای تنبیه این افراد و عبرت سایرین استفاده گردد.
رشا و ارتشا در نظام اداری:
اهمیت سلامت نظام اداری و نظارت بر حسن کارکرد آن موجب شد تا موضوع رشوه دادن و رشوه گرفتن در قانون رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان دولت و همچنین در قانون مدیریت خدمات کشوری و آیین نامه های مصوب هیات دولت مورد توجه قرار گرفته و راهکارهایی برای جلوگیری از این جرم بیان شود.
بند 17 ماده 8 قانون رسیدگی به تخلفات اداری، گرفتن رشوه را تخلف دانسته و برای مرتکب آن مجازات تعیین کرده است. بر این اساس، یکی از موارد تخلفات اداری، گرفتن وجوهی غیر از آنچه در قـوانین و مقررات تعیین شده یا اخذ هرگونه مالی است که در عرف رشوه خواری تلقی می شود. در آیین نامه پیشگیری و مبارزه با رشوه در دستگاه های اجرایی نیز ضمن بیان مصادیق رشوه، نحوه رسیدگی به اتهام کارکنان دولت و میزان مجازات آنان تعیین شده است. به عنوان مثال، در ماده یک آیین نامه یاد شده آمده که کارکنان و مسئولان دستگاه های اجرایی که مطابق بندهای ذیل مبادرت به اخذ وجه یا مال کنند یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مالی را دریافت کنند یا موجبات جلب موافقت و مذاکره یا وصول ایصال مال یا سند پرداخت وجه را فراهم کنند، با توجه به بند 17 ماده 8 قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب 1372 پرونده آنان به هیات های رسیدگی به تخلفات اداری برای اعمال مجازات مناسب ارجاع خواهد شد. بر اساس این ماده، گرفتن وجوهی به غیر از آنچه در قوانین و مقررات تعیین شده است، اخذ مالی بلاعوض یا به مقدار فاحش ارزانتر از قیمت معمولی یا ظاهراً به قیمت معمولی و واقعاً به مقدار فاحش کمتر از قیمت، فروش مالی به مقدار فاحش گرانتر از قیمت به طور مستقیم یا غیر مستقیم به ارباب رجوع بدون رعایت مقررات مربوط، فراهم کردن موجبات ارتشاء از قبیل مذاکره، جلب موافقت یا وصول و ایصال وجه یا مال یا سند پرداخت وجه از ارباب رجوع ، اخذ یا قبول وجه یا مال یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مال از ارباب رجوع به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای انجام دادن یا انجام ندادن امری که مربوط به دستگاه اجرایی و اخذ هرگونه مال دیگری که در عرف رشوه خواری تلقی می شود از مواردی است که اگر کارکنان و مسئولان دستگاه های اجرایی از این طریق مبادرت به اخذ وجه یا مال کنند یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مالی را دریافت کنند یا موجبات جلب موافقت و مذاکره یا وصول ایصال مال یا سند پرداخت وجه را فراهم کنند، پرونده آنان به هیات های رسیدگی به تخلفات اداری برای اعمال مجازات مناسب ارجاع می شود.همچنین طبق ماده 91 قانون مدیریت خدمات کشوری نیز اخذ رشوه و سوءاستفاده از مقام اداری ممنوع بوده و استفاده از هرگونه امتیاز، تسهیلات، حق مشاوره ، هدیه و موارد مشابه در مقابل انجام وظایف اداری و وظایف مرتبط با شغل توسط کارمندان دستگاه های اجرایی در تمام سطوح از افراد حقیقی و حقوقی به جز دستگاه ذی ربط خود تخلف محسوب می شود.