آبگرمکن دیواری مخزن دار بهتر است یا بدون مخزن

استفاده از آبگرمکن‌های بدون مخزن به جای آبگرمکن‌های ایستاده یا مخزن‌دار طی دو دهه اخیر متداول شده‌ است. دلیل این محبوبیت، اشغال فضای کمتر و امکان استفاده نامحدود از آب گرم است. در صورتی که مزایای این آبگرمکن‌ها را در مقایسه با نوع مخزن‌دار بدانید حتما این مدل‌ها را انتخاب خواهید کرد. به عنوان مثال، مشکلاتی نظیر خاموش شدن شمعک به‌راحتی قابل حل است و تعمیرات آن نیز کم‌هزینه‌تر و راحت‌تر است. همه ما برای استفاده از آبگرمکن در منزل، علاوه بر قیمت مناسب، به دنبال کیفیت و بهره‌وری هستیم. مدل‌های متنوعی از آبگرمکن‌های بدون مخزن یا دیواری در بازار ارائه شده است که برای انتخاب بهتر است با انواع، نحوه کار، مزایا و معایب آنها آشنا باشید. اگر می‌خواهید با نحوه کار آبگرمکن بدون مخزن آشنا شوید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

آبگرمکن‌های بدون مخزن چگونه کار می‌کنند؟

آبگرمکن‌ها از نظر عملکرد و ساختار به دو دسته کلی بدون مخزن و مخزن‌دار تقسیم‌ می‌شوند. در مدل‌های مخزن‌دار که قدیمی‌تر هستند و هنوز هم طرفدار دارند، یک مخزن بزرگ وجود دارد که حجمی معادل 30 تا 80 گالن آب را در خود جای می‌دهد. در واقع آب در مخزن به کمک انرژی حاصل از یک شعله گازسوز و یا هیتر برقی، گرم می‌شود. این مخزن به لوله‌کشی آب گرم منزل متصل است و با باز شدن شیر آب گرم مخزن تخلیه می‌شود. در مدل گازسوز یک دودکش برای خروج گازهای حاصل از سوخت شعله در بالای این آبگرمکن‌ها تعبیه شده است.

در آبگرمکن‌های مخزن‌دار یک سنسور دما وجود دارد. این سنسور در صورتی که دمای آب موجود در آن به علت عدم استفاده و گذشت زمان به کمتر از یک مقدار مشخص برسد، شعله یا هیتر را روشن کرده و آب را گرم می‌کند. دمای مورد نیاز نیز قابل تنظیم است. بنابراین عملکرد این آبگرمکن به گونه‌ای می‌باشد که به صورت مستمر در حال گرم نگه داشتن آب است و مصرف انرژی بالایی دارد. در صورتی که مصرف آب گرم زیاد باشد، ممکن است آب گرم موجود در مخزن به اتمام برسد و مجبور باشید برای گرم شدن آب جدید در مخزن، چند دقیقه‌ای منتظر بمانید.

آبگرمکن‌های بدون مخزن طی دو دهه اخیر وارد بازار شده و فناوری مورد استفاده در آن نیز در حال پیشرفت است. این آبگرمکن‌ها دارای یک باکس کوچک هستند که می‌توان آن را روی دیوار نصب کرد. با باز شدن شیر آب گرم، آب در داخل لوله‌های آبگرمکن، که عموماً از جنس مس هستند، جریان پیدا می‌کند. این لوله‌های مارپیچ به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در معرض یک شعله و یا تماس با هیتر قرار دارند. همچنین طول لوله‌های مارپیچ به اندازه‌ای است که گرمای حاصل از سیستم گرمایشی سبب گرم شدن آب شده و در نهایت آب گرم از آبگرمکن خارج می‌شود. دمای شعله در مدل گازی در این آبگرمکن نیز قابل تنظیم است و بر اساس نیاز آب گرم به خصوص در فصول سرد، می‌توان این دما را افزایش داد.

آبگرمکن‌های بدون مخزن فضای بسیار کمتری را در مقایسه با نوع مخزن‌دار اشغال می‌کنند و مصرف انرژی آن‌ها بسیار پایین‌تر است. به این دلیل که تنها زمانی که نیاز به آب گرم باشد و شیر آب باز شود آبگرمکن روشن شده و آب را گرم می‌کند. این عملکرد در مدل گازی به کمک یک شعله پیلوت صورت می‌گیرد که همیشه روشن است و با جاری شدن آب درون لوله‌ها و برقراری فشار آب مسیر نازل گاز باز شده و آبگرمکن روشن می‌شود. میزان شعله نیز به فشار آب بستگی دارد.

یکی از مشکلات آبگرمکن‌های بدون مخزن این است که به دلیل محدودیت در حجم تولید آب گرم، دارای سرعت پایینی در گرم کردن آب هستند. همچنین فشار آب خروجی آن‌ها به دلیل قطر کم لوله‌های مسی تعبیه شده در آن‌ها، پایین است. بنابراین در صورتی که دو وسیله که به آب گرم نیاز دارند، مثلاً ماشین ظرف‌شویی و ماشین لباسشویی (دارای شیر ورودی آب گرم) هم‌زمان روشن باشند، فشار آب کم خواهد شد. علاوه بر آن، همزمان با روشن بودن یکی از این دو وسیله، امکان دوش گرفتن برای اعضای خانواده وجود ندارد چون فشار آب کم است.

عمر آبگرمکن‌های بدون مخزن در مقایسه با نوع مخزن‌دار نسبتاً بیشتر است. به این دلیل که به دلیل وجود رسوب‌ها و املاح مختلف در آب، نوع مخزن‌دار دچار زنگ‌زدگی، خوردگی و پوسیدگی شده و در صورتی که امکان تعمیر و مسدودسازی روزنه‌های حاصل از پوسیدگی نباشد، به ناچار باید مخزن این آبگرمکن‌ها را تعویض کرد. در حالی که در مدل‌های بدون مخزن، آب دائماً در لوله‌ها در جریان است و رسوب‌ کمتری دارد. همچنین در صورت رسوب گرفتن، معمولاً به کمک مواد حلالِ رسوب و جرم‌گیرها، این مشکل قابل ‌رفع است.

مزایا و معایب آبگرمکن‌های بدون مخزن

آبگرمکن‌های بدون مخزن دارای مزایا و معایبی هستند که اطلاع از آن‌ها، می‌تواند در انتخاب آبگرمکن به شما کمک کند.

مزایای آبگرمکن‌های بدون مخزن

• اشغال فضای کمتر: آبگرمکن‌های قدیمی فضای زیادی را اشغال می‌کردند. آشپزخانه‌های قدیمی معمولاً بزرگ بودند و گوشه‌ای از آن برای نصب آبگرمکن اختصاص می‌یافت. گاهی نیز این آبگرمکن‌ها در زیرزمین، انباری و یا پیلوت خانه نصب می‌شد. اما امروزه به دلیل کاهش فضای منازل و کوچک شدن آشپزخانه‌ها، در بسیاری از موارد نصب این نوع آبگرمکن در منازل ممکن نیست. بنابراین استفاده از آبگرمکن‌های بدون مخزن از این نظر دارای برتری است و به راحتی با نصب روی دیوار، فضای کمی را اشغال می‌کند. همچنین در بیشتر موارد می‌توان آبگرمکن بدون مخزن را داخل یک کابینت جای داد.
• صرفه‌جویی بیشتر انرژی: همان‌طور که گفته شد، آبگرمکن‌های بدون مخزن به این دلیل که به محض باز شدن شیر و نیاز به آب گرم، روشن می‌شوند، مصرف انرژی بسیاری پایین‌تری در مقایسه با نوع مخزن‌دار دارند.
• نصب آسان‌تر: معمولاً نصب آبگرمکن‌های بدون مخزن آسان‌تر از مدل‌های مخزن‌دار است. زیرا تنها یک باکس که دو شیر ورودی و خروجی دارد، در محل خود نصب شده و دودکش کوچکی نیز در بالای آن برای خروج گازهای حاصل از سوخت، تعبیه می‌شود. در حالی که مدل‌های مخزن‌دار دارای وزن زیادی هستند و برای تنظیم محل و اتصالات آن، تلاش بیشتری لازم است.
• طول عمر بیشتر: اگرچه آبگرمکن بدون مخزن از مکانیزم پیچیده‌تری استفاده می‌کند و احتمال خرابی قطعات و اجزای آن بیشتر است، اما در صورت سرویس دوره‌ای مناسب، در مجموع عمر آن در مقایسه با مدل‌های مخزن‌دار بیشتر خواهد بود. رسوب آب در داخل مدل‌های مخزن‌دار بیشتر است و به همین دلیل سوراخ شدن آن‌ها محتمل‌تر خواهد بود.

معایب آبگرمکن‌های بدون مخزن

• هزینه اولیه بیشتر: در مقایسه با آبگرمکن‌های مخزن‌دار، نوع بدون مخزن به دلیل استفاده از فناوری پیچیده‌تر دارای هزینه بالاتری است و تقریباً هزینه آن بیش از دو برابر مدل مخزن‌دار است. البته این قیمتِ بالاتر مربوط به خود آبگرمکن و تجهیزات مورد نیاز است و هزینه نصب و راه‌اندازی آن جداگانه حساب می‌شود.
• محدودیت در استفاده همزمان.: انواع آبگرمکن مخزن‌دار به دلیل حجم مخزن زیادی که دارند، پاسخگوی نیاز آب گرم چندین وسیله به صورت هم‌زمان خواهند بود. همچنین در صورتی که فشار آب کم باشد، چون آب داخل مخزن از قبل گرم شده است، آب گرم مورد نیاز تأمین می‌شود. در حالی که در مدل‌های بدون مخزن، در صورت کم بودن فشار آب، ممکن است حتی آبگرمکن روشن نشود. همچنین استفاده همزمان از آب گرم در چند جای مختلف خانه و یا دوش گرفتن در زمان مصرف وسیله‌ای مثل ماشین ظرف‌شویی امکان‌پذیر نیست. نوسان آب گرم در مدل‌های بدون مخزن زیاد است چون در صورت تغییر فشار آب، میزان شعله نیز تغییر کرده و آب بیشتر یا کمتر گرم می‌شود. در حالی که در مدل‌های مخزن‌دار، کل آب داخل مخزن دارای دمای یکسانی است و تا زمانی که مخزن خالی نشود آب، گرم و سرد نخواهد شد.
• کند بودن سرعت گرم شدن آب: در مدل‌های بدون مخزن، پس از باز شدن شیر آب، معمولاً مدتی طول می‌کشد تا آب در لوله‌های آبگرمکن جریان پیدا کرده، گرم شده و به شما برسد. در حالی که در مدل‌های مخزن‌دار، آب گرم از قبل در مخزن آماده است و به محض باز کردن شیر، آب گرم با دمای مطلوب در اختیار شما قرار می‌گیرد.
• احتمال خرابی بیشتر: در مدل‌های بدون مخزن به دلیل فناوری نسبتاً پیچیده‌تر و وجود سنسورها و سیستم‌های کنترلی بیشتر، احتمال خرابی قطعات و اجزا بیشتر می‌شود. همچنین رسوب‌گیری لوله‌های مسی داخل آبگرمکن نیز خود عاملی در کاهش فشار آب گرم است که معمولاً به دلیل وجود املاح و سختی آب، رخ می‌دهد.
• نگهداری و سرویس: برخلاف نصب و راه‌اندازی آبگرمکن‌های مخزن‌دار که روندی سخت‌تر دارند، سرویس و نگهداری این آبگرمکن‌ها ساده‌تر است. زیرا اجزای ساده‌تری داشته و رسوب‌گیری در آن معمولاً مشکل‌ساز نیست؛ مگر اینکه منجر به سوراخ شدن مخزن شود. اما در مورد آبگرمکن‌های بدون مخزن، تقریباً هر ساله می‌بایست رسوب‌زدایی صورت گیرد. بنابراین سرویس این مدل آبگرمکن و هزینه‌های آن نیز بیشتر خواهد بود.

قیمت و هزینه نصب، سرویس و نگهداری

مقایسه قیمت آبگرمکن‌های مخزن‌دار و بدون مخزن نشان می‌دهد که برای تولید حجم و فشار آب گرم برابر در یک آبگرمکن بدون مخزن، می‌بایست هزینه بیشتری پرداخت کنید. این هزینه حتی ممکن است بیش از دو برابر یک مدل مخزن‌دار با همان مشخصات باشد. هزینه‌های نصب، سرویس و نگهداری در آبگرمکن‌های بدون مخزن معمولاً بیشتر از مدل‌های مخزن‌دار است. مگر اینکه در یک مدل مخزن‌دار به دلیل سوراخ شدن مخزن و عدم امکان تعمیر آن، مجبور به تعویض آن شوید که در این صورت هزینه بیشتری به شما تحمیل خواهد کرد. البته این مسئله با سرویس منظم و تخلیه به موقع مخزن در صورت عدم استفاده در طولانی مدت، قابل جلوگیری است.

مقایسه آبگرمکن‌های بدون مخزن برقی و گازی

آبگرمکن‌های بدون مخزن از نظر مکانیزم تولید حرارت به مدل‌های برقی و گازی تقسیم می‌شوند. در مناطقی که دسترسی به گاز شهری ندارند و یا به دلیل شرایط اقلیمی از گرمای محیطی برای گرم کردن آب استفاده می‌شود، می‌توان از مدل‌های برقی این آبگرمکن‌ها استفاده نمود. همچنین برای بسیاری از کاربری‌های محدود نظیر استفاده در کانکس، ویلاهای متراژ پایین، اتاق‌های هتل، مراکز بهداشتی و آزمایشگاهی و غیره، می‌توان مدل‌های برقی را به کار برد.

عملکرد کلی آبگرمکن برقی و گازی مشابه هم است و در نهایت هر دوی آن‌ها منجر به گرم شدن آب خروجی می‌شوند اما مکانیزم گرمادهی و منبع انرژی مورد استفاده در آن‌ها متفاوت است. در آبگرمکن‌های برقی، هیترهای گرمایشی با باز شدن شیر آب روشن شده و لوله‌های حاوی جریان آب را گرم می‌کنند و با بسته شدن شیر، عملکرد این هیترها متوقف می‌شود. این مدل‌های آبگرمکن خطرات مربوط به نشت گاز و انفجار ناشی از آن را ندارند. همچنین به لوله‌کشی جداگانه به عنوان دودکش برای خروج گازهای حاصل از احتراق نیاز نیست. هزینه‌های تعمیر و نگهداری این آبگرمکن‌ها نیز کمتر از مدل‌های گازی است. زیرا مکانیزم شعله و احتراق سوخت گازی را ندارند و تنها از یک هیتر معمولی استفاده می‌کنند.

از جمله اشکالات آبگرمکن‌های برقی، توقف عملکرد آن‌ها به هنگام قطع جریان برق و مصرف بالای انرژی برق است که به خصوص در زمان اوج مصرف در فصول گرم، هزینه‌های برق مصرفی خانوار را افزایش می‌دهد. از آنجایی که جنس بدنه آبگرمکن‌های برقی فلز است و در آن یک سیستم الکتریکی برای روشن شدن هیترها به کار رفته است، در صورتی که آبگرمکن از ایمنی کافی برخوردار نباشد می‌تواند مشکلاتی نظیر اتصال به بدنه و در نهایت برق‌گرفتگی را به دنبال داشته باشد. بنابراین در زمان خرید این مدل آبگرمکن، به ایمنی و عایق‌بندی الکتریکی مناسب آن دقت کنید.