تاجر، کسی است که اقدام به انجام معاملات تجاری می کند و شغل تجارت را، شغل معمول خود، قرار داده است. تصدی به عملیات حراجی، تصدی به هر قسم نمایشگاه‌ های عمومی، هر قسم عملیات صرافی و بانکی و سایر موارد مندرج در قانون تجارت، از مصادیق فعالیت تجاری می باشند. بر اساس تقسیم بندی اشخاص به شخص حقیقی و حقوقی، تاجر حقیقی و تاجر حقوقی، انواع تاجر می باشند.

از قدیم الایام تا کنون، همواره کسانی بوده اند، که شغل خود را شغل تجارت قرار داده و به این واسطه، خود را تاجر می نامند. در گذشته، حکومت ها، در خصوص مالیات، برخورد متفاوتی با تجار داشتند و خراج و مالیات بیشتری، از آن ها دریافت می نمودند. امروزه نیز، از حیث قانونی، نحوه برخورد با فردی که تاجر شناخته می شود، متفاوت است.

همه ما، نام تاجر و شغل تجارت را شنیده ایم؛ اما، دانستن اینکه از نظر حقوقی، تاجر کیست، بسیار مهم است. بر مبنای قانون تجارت مصوب 1311 و اصلاحات بعدی آن، قواعد حاکم بر ورشکستگی فرد تاجر، نحوه برخورد با غرما و طلبکاران او هنگام ورشکستگی و سایر موارد حقوقی مربوط به انواع تاجر، با افراد عادی غیر تاجر، متفاوت است.

از این رو، در این مقاله، به بررسی اینکه تاجر کیست و چه شغلی دارد، می پردازیم؛ سپس، در خصوص اینکه معنی و تعریف انواع تاجر چست توضیح می دهیم و بیان می کنیم که بر اساس قانون تجارت، چه کسانی نمی توانند، تاجر باشند. چنانچه، در خصوص این موضوع که تاجر کیست و انواع آن کدام است، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

تاجر کیست

در پاسخ به این پرسش که تاجر کیست و معنی و تعریف انواع تاجر چیست، باید گفت: تاجر، در لغت، به معنی بازرگان و سوداگر است. در ماده 1 قانون تجارت مصوب 1311، تاجر، تعریف شده است. طبق این ماده: ” تاجر، کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد. ” با توجه به این ماده، می توان گفت: برای اینکه شخصی را تاجر بدانیم، باید چند ویژگی، در او وجود داشته باشد که عبارتند از:

اولا، تاجر، کسی است که اقدام به انجام معاملات تجاری می کند. مفهوم معاملات تجاری که در این ماده آمده است، تا حدی نامشخص است؛ لذا، قانون گذار در ماده 2 قانون تجارت، به توضیح آن پرداخته است. عملیات تجاری، شامل مواردی نظیر تصدی به عملیات حراجی، تصدی به هر قسم نمایشگاه‌ های عمومی، هر قسم عملیات صرافی و بانکی و سایر موارد مندرج در قانون تجارت می باشد.

دومین ویژگی تاجر، در تکمیل پاسخ به این پرسش که تاجر کیست، آن است که انواع تاجر، باید، انجام معاملات تجاری را، شغل معمول خود قرار دهند. یعنی، شغل تجارت را شغل معمول خود قرار داده باشند. بنابراین، می توان گفت: کسبه نیز، جزو تجار محسوب می شوند؛ هر چند، از انجام برخی تشریفات مرتبط با انواع تاجر، معاف هستند.

تاجر چه شغلی دارد

در قسمت قبل، گفتیم که تاجر کیست و بر اساس تعریف آن، دانستیم، برای اینکه شخصی، تاجر شناخته شود، باید شغل تجارت را شغل معمول خود قرار داده و اقدام به انجام معاملات تجاری نماید. در این قسمت، نکاتی را بر اساس ماده 2 قانون تجارت، در خصوص فعالیت تجاری انواع تاجر، خواهیم گفت و توضیح می دهیم که تاجر، چه شغلی دارد. بر مبنای ماده مذکور، شغل انواع تاجر، می تواند یکی از موارد زیر باشد :

خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول، به قصد فروش یا اجاره، اعم از این که تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.

تصدی به حمل و نقل، به هر صورتی که باشد: اعم از راه خشکی یا آب یا هوا.

انجام هر نوع دلالی یا حق‌ العمل کاری ( کمیسیون ) و یا عاملی و همچنین تصدی و عهده دار شدن به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می‌ شود؛ از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رساندن ملزومات و غیره.

تاسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه، مشروط بر این که برای رفع حوایج شخصی نباشد.

تصدی به عملیات حراجی.

تصدی به هر قسم نمایشگاه‌ های عمومی.

هر قسم عملیات صرافی و بانکی.

معاملات برواتی اعم از این که بین تاجر یا غیر تاجر باشد.

عملیات بیمه بحری و غیر بحری.

کشتی‌ سازی و خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آن.

انواع تاجر

در قسمت قبل، به این سوال پاسخ دادیم که تاجر کیست و توضیح دادیم که با توجه به فعالیت های تجاری، شغل انواع تاجر، شامل چه مواردی می باشد.در این قسمت، قصد داریم، در این خصوص که معنی و تعریف انواع تاجر چیست، صحبت کنیم. تاجر، فقط به یک شخص حقیقی گفته نمی شود. بلکه به اشخاص حقوقی نیز، می توان، عنوان تاجر را اطلاق کرد. دسته بندی اشخاص به شخص حقیقی و حقوقی، باعث به وجود آمدن انواع تاجر، یعنی تاجر حقیقی و تاجر حقوقی، شده است.

تاجر حقیقی: با توجه به تعریف شخصیت حقیقی و شخص حقوقی، می تواند شامل همه افراد انسانی باشد که مطابق ماده 1 و 2 قانون تجارت، شغل معمول خود را فعالیت تجاری قرار داده است.

تاجر حقوقی: تاجر حقوقی که نوع دوم از انواع تاجر است، به شخصیت های حقوقی، نظیر شرکت های دولتی یا غیر دولتی ای گفته می شود که در زمینه امور تجارتی فعالیت دارند و نماینده شخص حقوقی، اقدام به انجام فعالیت و معاملات تجاری، از جانب آن می نماید. 

 چه کسانی نمی توانند تاجر باشند

در قسمت های قبل، توضیح دادیم که تاجر کیست و گفتیم که معنی و تعریف انواع تاجر چیست. در این قسمت، قصد داریم به این پرسش، پاسخ دهیم که چه کسانی، نمی توانند تاجر باشند؟ برای پاسخ به این پرسش، از مفاد مواد قانون تجارت، قانون مدنی و قانون امور حسبی، کمک خواهیم گرفت. کسانی که نمی توانند تاجر باشند، عبارتند از:

افراد فاقد اهلیت: بر اساس ماده 190 قانون مدنی، یکی از شروط اساسی صحت معاملات، برخورداری از اهلیت می باشد. بنابراین، مجنون دایمی یا مجنون ادواری، در دوره هایی که دچار جنون است و صغیر غیر ممیز، یعنی کودکی که به سن بلوغ شرعی نرسیده (9 سال در دختران، 15 سال در پسران)، قادر به انجام معاملات تجاری نمی باشند.

افرادی که به موجب قانون و محکومیت های تبعی، از انجام برخی مشاغل، نظیر داشتن و یا تاسیس شرکت، منع شده اند.

اتباع بیگانه نمی توانند در ایران مشغول به کار شوند. مگر آنکه اولا دارای روادید (جواز) ورود با حق کار مشخص بوده و ثانیا مطابق قوانین و آیین نامه های مربوط، اقام به ثبت درخواست کد فراگیر و  پروانه کار دریافت نمایند.

قضات، حق اشتغال به تجارت را ندارند.

سردفتران، حق اشتغال به تجارت را ندارند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تاجر و انواع آن در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تاجر و انواع آن​​ پاسخ دهند. 

سوالات متداول

1- تاجر کیست ؟

به موجب قانون تجارت تاجر به اشخاصی گفته می شود که به تجارت می پردازند و آن را شغل معمول خود قرار داده اند که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.

2- انواع تاجر کدام است؟

انواع تاجر بر مبنای تمایز میان اشخاص حقیقی و حقوقی به دو دسته تاجر حقیقی و تاجر حقوقی تقسیم بندی می شود که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.

3- چه کسانی نمی توانند تاجر باشند؟

افرادی که نمی توانند تاجر باشند شامل افراد فاقد اهلیت قانونی نظیر برخی محجورین و سایر افرادی می باشند که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.