الزام به ثبت چک در سامانه صیاد | راهنمای جامع قانون جدید
الزام به ثبت چک
اگه یه چک صیادی دستتونه و می بینید که صادرکننده زحمت ثبتش رو توی سامانه صیاد نکشیده، یعنی چه؟ یعنی چک شما اون امتیازات و قدرت قانونی یه چک معمولی رو نداره و برای وصولش باید یه مسیر طولانی تر و پیچیده تر رو طی کنید. در واقع، اینجوری چک صیادی ثبت نشده، دیگه مثل یه چک واقعی به حساب نمیاد و به قول حقوقی ها، تبدیل به یک سند عادی میشه. این یعنی بانک هم بابتش گواهی عدم پرداخت نمیده و شما نمی تونید از مسیر ساده و سریع اجراییه چک اقدام کنید. نگران نباشید، توی این مقاله بهتون میگم چطور می تونید از حقتون دفاع کنید و چطور میشه این مشکل رو حل کرد.
مدت ها بود که بین دادگاه ها سرِ اینکه «آیا میشه صادرکننده چک رو به زور مجبور به ثبت چک تو سامانه صیاد کرد یا نه؟» کلی اختلاف نظر وجود داشت. این سردرگمی باعث شده بود که هم مردم عادی و هم کسب وکارها حسابی کلافه بشن. برای همین، دیوان عالی کشور دست به کار شد و با یه رأی مهم به اسم «رأی وحدت رویه»، تکلیف این موضوع رو روشن کرد. این رأی مثل یه نقشه راه عمل می کنه و به همه نشون میده که در صورت ثبت نشدن چک، چه مسیری پیش روی دارنده چک (کسی که چک رو گرفته) و صادرکننده (کسی که چک رو کشیده) قرار داره.
توی این مقاله می خوایم به زبانی کاملاً خودمونی و ساده، همه چیز رو درباره الزام به ثبت چک صیادی، آخرین رأی دیوان عالی کشور، اتفاقاتی که اگه چک ثبت نشه می افته و البته راه حل های عملی برای وصول پولتون رو براتون توضیح بدیم. پس اگه با چک سر و کار دارید، چه صادرکننده باشید و چه دریافت کننده، حتماً تا آخر این مطلب رو بخونید که یه وقت خدای نکرده ضرر نکنید.
چک صیادی چیست و چرا ثبت آن الزامی شد؟ دردسرهای ثبت و قانون های جدیدش
شاید براتون سوال باشه که اصلاً این چک صیادی چیه و چه فرقی با چک های قدیمی داره که اینقدر اسمش سر زبون ها افتاده. چک صیادی در واقع یه جور چک جدیده که با هدف شفافیت بیشتر، جلوگیری از کلاهبرداری و راحت تر شدن پیگیری چک های برگشتی، توسط بانک مرکزی معرفی شد. این چک ها یه شناسه یکتا دارن و مهمترین فرقشون اینه که برای معتبر بودن، باید توی یه سامانه مخصوص به اسم «سامانه صیاد» ثبت بشن. دیگه خبری از چک های در وجه حامل و پشت نویسی دستی نیست! همه چیز باید الکترونیکی ثبت و تایید بشه.
قانون گذار از این همه سخت گیری و الزام به ثبت چک یه هدف اصلی داشته: اینکه معاملات با چک امن تر بشن. وقتی چک ثبت میشه، اطلاعات صادرکننده، گیرنده، مبلغ و تاریخش همون لحظه تو سامانه ثبت میشه و امکان دستکاری یا انکارش از بین میره. اینجوری هم دارنده چک خیالش راحته و هم صادرکننده با مسئولیت بیشتری چک صادر می کنه. در نهایت هم اگه مشکلی پیش بیاد، ردگیری چک و پیگیری قضاییش خیلی آسون تر میشه.
ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک: زبان خودمونی
اگه بخوایم ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک (که تو سال ۱۴۰۰ اصلاح شده) رو به زبان ساده بگیم، ماجرا از این قراره:
- لزوم ثبت مالکیت چک های بعد از اسفند ۱۳۹۹: از اواخر سال ۱۳۹۹، اگه چک های صیادی از دسته چک های جدید صادر بشن، حتماً باید اطلاعات صادرکننده، گیرنده، مبلغ و تاریخشون توی سامانه صیاد ثبت بشه. یعنی دیگه مثل قدیم نیست که چک رو بنویسی و بدی دست مردم، بدون ثبتش ارزشی نداره.
- بانک ها چک های ثبت نشده را قبول نمی کنند: اگه یه چک صیادی تو سامانه صیاد ثبت نشده باشه، بانک همون اول کار میگه این چک معتبر نیست و از پرداخت وجهش خودداری می کنه. حتی گواهی عدم پرداخت هم بهتون نمیده.
- ممنوعیت چک در وجه حامل و پشت نویسی دستی: دوره ی چک در وجه حامل و پشت نویسی چک با دست دیگه تموم شده. یعنی نمی تونی یه چک بکشی و بگی در وجه حامل یا اگه چک رو از یکی گرفتی، با پشت نویسی به یه نفر دیگه منتقلش کنی.
- انتقال فقط از طریق سامانه: اگه می خواید یه چک صیادی رو به یکی دیگه بدید (انتقال بدید)، باید حتماً تو سامانه صیاد این کار رو ثبت کنید. اینجوری معلومه که چک دست کیه و کی مالک جدیدشه.
پس، اگه چک صیادی دستتونه، حواستون باشه که این چهارتا نکته رو خوب رعایت کنید تا خدای نکرده دچار مشکل نشید. اصل ماجرا اینه که قانون گذار خواسته همه معاملات با چک صیادی شفاف و قابل ردیابی باشه.
رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور: «نمیشه به زور چک رو ثبت کرد!»
همونطور که گفتیم، برای مدت ها توی دادگاه ها یه بحث بزرگ وجود داشت. بعضی از دادگاه ها معتقد بودن که اگه صادرکننده چک، از الزام به ثبت چک خودش تو سامانه صیاد سر باز بزنه، دارنده چک می تونه با طرح یه دعوا تو دادگاه، صادرکننده رو مجبور به این کار کنه. یعنی میرفتن دادگاه و از قاضی می خواستن که یه حکم بده تا صادرکننده، چک رو ثبت کنه. اما یه عده دیگه از دادگاه ها می گفتن نه آقا! این کار، وظیفه اداری و بانکیه و دادگاه نمی تونه توی این مسائل دخالت کنه و کسی رو به زور مجبور به ثبت کنه.
این اختلاف نظرها حسابی مردم و وکلا رو گیج کرده بود و هیچ کس نمی دونست آخرش کدوم راه درسته. برای همین، این موضوع رسید به هیأت عمومی دیوان عالی کشور، یعنی بالاترین مرجع قضایی کشور. این هیأت وظیفه داره که وقتی بین دادگاه ها سر یه موضوع قانونی اختلاف نظر پیش میاد، یه رأی واحد و قاطع صادر کنه تا همه دادگاه ها از اون تبعیت کنن.
تاریخ ۲۲ مهر ۱۴۰۴ (که البته یک تاریخ فرضی و برای این مقاله است)، روز سرنوشت سازی بود. هیأت عمومی دیوان عالی کشور تشکیل جلسه داد و بعد از کلی بحث و بررسی، رأی خودش رو صادر کرد: «دعوای الزام صادرکننده به ثبت چک در سامانه صیاد در محاکم حقوقی مسموع نیست.»
معنی «دعوای الزام به ثبت چک قابل استماع نیست» به زبان ساده
این جمله حقوقی که شاید یکم قلمبه سلمبه به نظر بیاد، به زبان ساده یعنی اینکه: شما نمی تونید برید دادگاه و از قاضی بخواهید که صادرکننده چک رو مجبور کنه تا چک رو تو سامانه صیاد ثبت کنه. دادگاه به این دعوای شما رسیدگی نمی کنه و اصلاً پرونده رو قبول نمی کنه.
اما یه نکته خیلی مهم اینجاست که خیلیا ممکنه اشتباه برداشت کنن: این رأی به این معنی نیست که صادرکننده دیگه مسئولیتی برای ثبت چک نداره یا ثبت چک دیگه الزامی نیست! نه، وظیفه قانونی صادرکننده برای ثبت چک سر جاشه و این وظیفه از بین نرفته. تنها فرقی که کرده اینه که دیگه نمی تونیم از طریق دادگاه، طرف رو به زور مجبور کنیم که چک رو ثبت کنه.
رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور به این معنی نیست که صادرکننده مسئولیتی ندارد، بلکه می گوید دادگاه نمی تواند او را به ثبت مستقیم چک مجبور کند.
این تصمیم دیوان عالی، عملاً مسیر جدیدی رو برای حل مشکلات چک های ثبت نشده باز کرد که در ادامه بیشتر در موردش حرف می زنیم. دیوان عالی کشور با این رأی، نظر شعبه ۳۲ دادگاه تجدیدنظر استان تهران رو که قبلاً گفته بود چنین دعوایی قابل استماع نیست، تأیید کرد و به این ترتیب، به اختلاف رویه های قبلی پایان داد.
وقتی چک صیادی ثبت نشه، چه بلایی سرش میاد؟ (پیامدهای حقوقی و عملی عدم ثبت چک در سامانه صیاد)
خب، حالا که فهمیدیم دیگه نمی شه با حکم دادگاه کسی رو مجبور به ثبت چک کرد، بیایید ببینیم اگه صادرکننده چک وظیفه اش رو انجام نداد و چک رو توی سامانه صیاد ثبت نکرد، چه اتفاقی می افته؟ این موضوع برای هر دو طرف، یعنی هم دارنده چک و هم صادرکننده، پیامدهای مهمی داره که باید حواسشون بهش باشه.
برای گیرنده چک (دارنده): از دست دادن مزایای چک صیادی ثبت شده
اگه یه چک صیادی ثبت نشده باشه، دارنده چک با چند تا مشکل اساسی روبرو میشه:
- چک، دیگه چک حقوقی نیست، میشه سند عادی: مهمترین و دردناک ترین اتفاق اینه که اون چک، از حالت یه سند تجاری که امتیازات خاصی داره (مثل امکان گرفتن اجراییه مستقیم و سریع)، خارج میشه و تبدیل میشه به یه سند عادی. سند عادی رو می تونید مثل یه قولنامه، فاکتور خرید یا رسید معمولی در نظر بگیرید. برای مطالبه وجه سند عادی، باید مراحل طولانی تری تو دادگاه رو طی کنید.
- از دست دادن مزایای چک تجاری و اجراییه مستقیم: چک های ثبت شده یه مزیت بزرگ دارن؛ اینکه می تونید باهاشون خیلی سریع و بدون نیاز به رسیدگی طولانی دادگاه، درخواست اجراییه کنید. یعنی حکم به پرداخت پولتون خیلی سریع صادر میشه. اما برای چک ثبت نشده، این مسیر بسته ست و باید از طریق دادگاه حقوقی اقدام کنید که زمان برتره.
- بانک گواهی عدم پرداخت صادر نمی کنه: یکی از پایه های گرفتن اجراییه مستقیم برای چک، ارائه گواهی عدم پرداخت از بانکه. وقتی چک ثبت نشده باشه، بانک اصلاً برای اون گواهی صادر نمی کنه. این یعنی دارنده چک نمی تونه از اون راه سریع و آسون برای وصول طلبش استفاده کنه و باید دنبال راه های دیگه باشه.
خلاصه بگم، چک ثبت نشده مثل یه ماشین بدون موتور می مونه؛ ظاهرش هست ولی کارایی اصلیش رو نداره و برای راه افتادن، باید کلی تلاش اضافه کرد.
برای صادرکننده چک: مسئولیت ثبت چک صیادی همچنان باقی است
صادرکننده چک هم نباید فکر کنه که حالا که دادگاه نمیتونه مجبورش کنه، پس میتونه بی خیال بشه. نخیر، ماجرا اینقدر هم ساده نیست:
- مسئولیتش از بین نمی ره، فقط راهِ مجبور کردنش فرق کرده: تکلیف قانونی الزام به ثبت چک برای صادرکننده هنوز سر جاشه. یعنی اون هنوز موظفه که چک رو ثبت کنه. فقط اینه که دارنده چک نمی تونه از طریق دادگاه مستقیم مجبورش کنه.
- سوء اثر بانکی مستقیم نداره (مگر برگشت بخوره بعد از ثبت): معمولاً اگه چک برگشت بخوره، برای صادرکننده سوء اثر بانکی ایجاد میشه و تو سیستم بانکی امتیاز منفیش ثبت میشه. اما برای چک ثبت نشده ای که بانک اصلاً گواهی عدم پرداخت نمیده، سوء اثر بانکی به اون شکل که انتظار میره، ایجاد نمیشه. این البته به این معنی نیست که صادرکننده راحت میشه، چون اگه دارنده بتونه از طریق دادگاه وجه چک رو مطالبه کنه، بعداً همون حکم دادگاه میتونه منجر به ایجاد مشکلات اعتباری برای صادرکننده بشه.
- باید منتظر دادخواست مطالبه وجه و خسارت تأخیر تادیه باشه: اگه صادرکننده چک رو ثبت نکنه، دارنده چک بیکار نمی شینه. اون میتونه با ارائه یه دادخواست مطالبه وجه به دادگاه، طلبش رو به عنوان یه سند عادی پیگیری کنه. تو این حالت، صادرکننده باید علاوه بر اصل مبلغ چک، احتمالاً خسارت تأخیر تادیه (جریمه دیرکرد) رو هم بپردازه. پس، بیخیال شدن به صلاح صادرکننده نیست و ممکنه براش گرون تموم بشه.
نتیجه اینکه، بی توجهی به الزام به ثبت چک هم برای صادرکننده و هم برای دارنده، دردسرهای زیادی به همراه داره. پس همیشه بهترین کار اینه که از همون اول، چک رو طبق قانون و درست و حسابی ثبت کنید.
اگه چک صیادی ثبت نشده دستم بود، چیکار کنم؟ (راهکارهای عملی و گام به گام مطالبه وجه چک ثبت نشده)
خب، رسیدیم به بخش مهم و کاربردی ماجرا. فرض کنیم یه چک صیادی دستتونه که صادرکننده زحمت ثبتش رو نکشیده. حالا چیکار باید بکنید تا پولتون رو پس بگیرید؟ نگران نباشید، هنوز راه هایی برای مطالبه وجه چک ثبت نشده هست. بیایید مرحله به مرحله با هم این راه حل ها رو بررسی کنیم.
گام اول: راه مسالمت آمیز و دوستانه (اقدامات پیش از طرح دعوا)
همیشه بهتره اول از راه های مسالمت آمیز وارد بشید. شاید صادرکننده از روی ناآگاهی چک رو ثبت نکرده باشه یا با یه یادآوری، حاضر به همکاری بشه:
- ارسال اظهارنامه رسمی: این یه قدم خیلی مهم و قانونیه. شما می تونید یه اظهارنامه رسمی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به صادرکننده ارسال کنید. توی این اظهارنامه، مهلت کوتاهی (مثلاً ۷ تا ۱۰ روز) به صادرکننده بدید و ازش بخواهید که یا چک رو تو سامانه صیاد ثبت کنه یا مستقیماً وجه چک رو بهتون پرداخت کنه. این کار نشون میده که شما قصد جدی برای پیگیری دارید و در صورت نیاز، یه مدرک رسمی هم برای دادگاه خواهید داشت.
- تلاش برای مذاکره و سازش: قبل از اینکه بخواید وارد دعواهای حقوقی طولانی بشید، سعی کنید با صادرکننده صحبت کنید و به یه توافق دوستانه برسید. شاید بشه با یه مقدار تخفیف یا یه راه حل میانه، قضیه رو ختم به خیر کرد و جلوی هزینه های دادگاه و وکیل رو گرفت. یادتون باشه، همیشه حرف زدن و توافق کردن از دعوا بهتره.
- شرط و شروط برای آینده: برای معاملات بعدی، حتماً حواستون باشه. قبل از اینکه چکی رو قبول کنید، توی قراردادها یا توافقات شفاهیتون، الزام به ثبت چک رو به عنوان یه شرط اساسی مطرح کنید. مثلاً بگید تا چک تو سامانه صیاد ثبت و تایید نشه، معامله نهایی نمیشه یا کالا تحویل داده نمیشه. اینجوری از اول کار جلو ضرر رو می گیرید.
گام دوم: اقدام حقوقی (اگه نشد، چاره ای نیست)
اگه با راه های مسالمت آمیز به نتیجه نرسیدید و صادرکننده چک همکاری نکرد، اون وقت چاره ای نیست جز اینکه وارد مسیر قانونی بشید:
۱. طرح دعوای مطالبه وجه (به عنوان سند عادی): مطالبه وجه چک ثبت نشده
همونطور که قبلاً گفتیم، چک ثبت نشده مثل یه سند عادی میشه. پس می تونید مثل بقیه اسناد عادی (مثل فاکتور یا رسید)، برای مطالبه وجهش به دادگاه مراجعه کنید. این مراحل رو باید طی کنید:
- دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف: اگه مبلغ چک تا ۲۰ میلیون تومان باشه (مبالغ شورا متغیر است، برای اطمینان باید استعلام گرفت)، باید به شورای حل اختلاف مراجعه کنید. اما اگه مبلغ بیشتر از این باشه، باید دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده رو به دادگاه حقوقی (عمومی) ارائه بدید.
- مدارک مورد نیاز: برای طرح این دعوا، حتماً باید این مدارک رو همراه داشته باشید:
- اصل چک ثبت نشده
- کپی برابر اصل اظهارنامه ای که به صادرکننده فرستادید (اگه فرستاده اید)
- مدارک هویتی خودتون (کارت ملی)
- هر سند و مدرکی که ثابت کنه شما این پول رو از صادرکننده طلبکارید (مثل قرارداد، فاکتور خرید، پیامک ها یا هر مدرک دیگه ای که رابطه حقوقی شما رو ثابت کنه).
- روند رسیدگی: این مسیر کمی طولانی تر از گرفتن اجراییه چک هست. دادگاه باید به کل پرونده رسیدگی کنه، دفاعیات صادرکننده رو بشنوه و اگه لازم باشه، تحقیقات بیشتری انجام بده. در نهایت اگه حق رو به شما بده، حکم به پرداخت اصل وجه چک و خسارت تأخیر تادیه (جریمه دیرکرد) رو هم صادر می کنه.
۲. بررسی امکان طرح شکایت کیفری (فقط در موارد خیلی خاص):
معمولاً عدم ثبت چک به تنهایی جرم نیست و جنبه کیفری نداره. اما اگه شما شواهدی داشته باشید که صادرکننده با سوءنیت و برای کلاهبرداری چک رو صادر کرده یا مثلاً چک جعلی باشه، اون موقع داستان فرق می کنه. در چنین مواردی، میشه با مشورت وکیل، امکان طرح شکایت کیفری رو هم بررسی کرد. البته این مسیر پیچیدگی های خاص خودش رو داره و حتماً باید با یه وکیل متخصص حقوقی مشورت کنید. اگه وکیل شما تشخیص بده که عناصر جرم مثل کلاهبرداری یا جعل وجود داره، اون وقت میشه وارد مسیر کیفری شد.
یادتون باشه، هر اقدام حقوقی یا کیفری، بدون مشورت با یه وکیل کاربلد، می تونه شما رو به دردسر بندازه. پس اول با یه متخصص حقوقی مشورت کنید.
با طی کردن این مراحل، شانس زیادی برای وصول وجه چک ثبت نشده خواهید داشت، حتی اگه صادرکننده از الزام به ثبت چک سر باز زده باشه. مهم اینه که آگاه باشید و قدم های درست رو بردارید.
چطوری از این داستان ها پیشگیری کنیم؟ (توصیه های مهم برای معاملات آتی و چک صیادی مطمئن)
خب، تا اینجا فهمیدیم که اگه چک صیادی ثبت نشه، چه مشکلات بزرگی پیش میاد و چطور میشه این مشکلات رو تا حدودی حل کرد. اما همیشه گفته اند پیشگیری بهتر از درمان است. پس بیایید ببینیم چطور می تونیم از همون اول جلوی این دردسرها رو بگیریم و با چک صیادی به صورت مطمئن و بدون دغدغه معامله کنیم.
برای دارندگان (هنگام دریافت چک):
اگه شما قراره چکی رو از کسی بگیرید، این نکات رو حتماً رعایت کنید:
- همیشه تایید چک در سامانه صیاد را انجام دهید: این مهمترین کاریه که باید انجام بدید! قبل از اینکه چک رو از کسی قبول کنید، از طریق اپلیکیشن های بانکی یا سامانه صیاد بانک مرکزی، حتماً از وضعیت ثبت چک مطمئن بشید. یعنی ببینید که صادرکننده اطلاعات چک رو درست تو سامانه وارد کرده و شما هم اون رو تایید کرده اید. اگه ثبت نشده، هرگز چک رو قبول نکنید.
- از پذیرش چک های صیادی ثبت نشده خودداری کنید: اگه چکی بهتون داده شد که اطلاعاتش توی سامانه صیاد ثبت نشده بود، یا اینکه روی برگه چک، عبارت صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است (که برای دسته چک های جدید الزامیه) درج نشده بود، به هیچ عنوان اون رو قبول نکنید. اینجور چک ها عملاً هیچ اعتبار قانونی به عنوان چک صیادی ندارن.
- استعلام لحظه ای وضعیت صادرکننده: قبل از اینکه از کسی چک بگیرید، می تونید از طریق سامانه های مربوطه، وضعیت اعتباری و سابقه چک های برگشتی صادرکننده رو استعلام کنید. این کار بهتون کمک می کنه تا با چشم بازتری معامله کنید و از بدحساب ها چک نگیرید.
برای صادرکنندگان (هنگام صدور چک):
اگه شما قراره چکی صادر کنید، این مسئولیت ها بر عهده شماست:
- همواره اطلاعات چک و دارنده را به دقت در سامانه صیاد ثبت کنید: این کار نه تنها یک الزام قانونی است، بلکه به خودتون هم کمک می کنه تا از دردسرهای آینده جلوگیری کنید. اطلاعات رو دقیق و کامل وارد کنید و از درست بودن مشخصات گیرنده و مبلغ و تاریخ چک مطمئن بشید.
- آگاه باشید که مسئولیت قانونی و اخلاقی ثبت چک بر عهده شماست: حتی با وجود رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور که نمی تونه شما رو مجبور به ثبت کنه، مسئولیت اصلی ثبت چک هنوز بر عهده شماست. بی توجهی به این موضوع نه تنها می تونه روابط تجاری شما رو خراب کنه، بلکه ممکنه منجر به طرح دعوا و پرداخت خسارت تأخیر تادیه برای شما بشه. پس جدی بگیرید!
با رعایت این توصیه های ساده، می تونید از امنیت معاملات خودتون اطمینان بیشتری داشته باشید و از افتادن توی چاه مشکلات حقوقی و بانکی جلوگیری کنید. هوشیاری و آگاهی، بهترین سپر دفاعی شما در دنیای چک و چونه است!
سوالات متداول
آیا رای وحدت رویه به معنای بی اثر شدن قانون ثبت چک است؟
نه، به هیچ وجه! رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور به این معنی نیست که قانون الزام به ثبت چک بی اثر شده یا صادرکننده دیگه مسئولیتی نداره. این رأی فقط میگه که دادگاه ها نمی تونن صادرکننده رو مستقیم و به زور مجبور به ثبت چک کنن. مسئولیت ثبت چک همچنان بر عهده صادرکننده است و اگه ثبت نشه، چک اعتبار سند تجاری خودش رو از دست میده و باید از مسیرهای دیگه برای مطالبه وجهش اقدام کرد.
فرق اجراییه چک با دعوای مطالبه وجه سند عادی چیست؟
فرق این دو تا خیلی مهمه. «اجراییه چک» یه مسیر خیلی سریع و مستقیمه که اگه چک شما ثبت شده باشه و برگشت بخوره، بانک مرکزی یا اداره ثبت اسناد بلافاصله دستور پرداخت مبلغ رو صادر می کنه و نیاز به رسیدگی طولانی دادگاه نداره. اما «دعوای مطالبه وجه سند عادی» مسیریه که برای چک های ثبت نشده باید طی کنید. تو این روش، چک شما مثل یه مدرک معمولی دیگه به حساب میاد و باید پرونده تو دادگاه حقوقی (یا شورای حل اختلاف) تشکیل بشه و بعد از رسیدگی کامل دادگاه و اثبات طلب، حکم صادر بشه که خب زمان برتر و پیچیده تره.
اگر چک ثبت نشده را برگشت بزنیم، سوء اثر بانکی برای صادرکننده ایجاد می شود؟
خیر، معمولاً نه. یکی از پیامدهای عدم ثبت چک در سامانه صیاد اینه که بانک ها برای چک های ثبت نشده، گواهی عدم پرداخت صادر نمی کنند. چون صدور گواهی عدم پرداخت چک ثبت نشده پایه و اساس ایجاد سوء اثر بانکی (مثل مسدود شدن حساب یا محرومیت از گرفتن دسته چک جدید) برای صادرکننده است، وقتی بانک این گواهی رو نمیده، سوء اثر بانکی هم به اون شکل که برای چک های برگشتی ثبت شده ایجاد میشه، اتفاق نمی افته. اما این به معنی بی مسئولیتی صادرکننده نیست و دارنده چک می تونه از راه های حقوقی دیگه پولش رو مطالبه کنه.
برای چک های قدیمی (غیر صیادی) هم این قوانین صدق می کند؟
نه، این قوانین جدید و الزام به ثبت چک فقط برای چک های صیادی و دسته چک هایی که از پایان اسفندماه سال ۱۳۹۹ به بعد صادر شده اند، صدق می کنه. چک های قدیمی که قبل از این تاریخ صادر شده اند و هنوز تو بازار هستن، تابع قوانین قبلی هستن و نیازی به ثبت تو سامانه صیاد ندارن و بانک ها هم بدون نیاز به ثبت، وجهشون رو پرداخت می کنند. پس نگران چک های قدیمیتون نباشید.
مدت زمان رسیدگی به دعوای مطالبه وجه چک ثبت نشده چقدر است؟
مدت زمان رسیدگی به دادخواست مطالبه وجه چک عادی بسته به مبلغ چک و شعبه دادگاه یا شورای حل اختلاف، متفاوته. اگه مبلغ کم باشه و به شورای حل اختلاف بره، ممکنه چند ماه طول بکشه. اما اگه مبلغ بالا باشه و به دادگاه حقوقی ارجاع بشه، ممکنه پروسه رسیدگی، تجدیدنظر و اجرا، بیش از یک سال یا حتی بیشتر هم زمان ببره. به همین خاطر، همیشه تاکید می کنیم که حتماً از همون اول مطمئن بشید که چک صیادی که دریافت می کنید، تو سامانه صیاد ثبت و تایید شده باشه تا مجبور به طی کردن این مسیرهای طولانی نشید.
جمع بندی: هوشیاری و آگاهی، سپر محافظ شما در معاملات چک صیادی
به قول معروف، بازار پر از پستی وبلندیه و معاملات با چک صیادی هم از این قاعده مستثنا نیست. دیدیم که با اومدن قانون جدید صدور چک و سامانه صیاد و چک های جدید، قوانین و قواعد بازی حسابی عوض شده. الزام به ثبت چک یه اتفاق بزرگ بود که هدفش ایجاد شفافیت و امنیت بیشتر تو معاملات بود، اما مثل هر تغییر دیگه ای، چالش های خودش رو هم داشت.
مهمترین چیزی که باید تو ذهنمون داشته باشیم اینه که رأی وحدت رویه الزام به ثبت چک دیوان عالی کشور، تکلیف رو روشن کرد: دادگاه ها نمی تونن صادرکننده چک رو به زور مجبور به ثبت چک تو سامانه صیاد کنن. این یعنی اگه چکی دستتون باشه که ثبت نشده، نمی تونید با یه حکم قضایی، طرف رو پای کامپیوتر بکشونید و مجبورش کنید ثبت کنه. چک ثبت نشده، از اعتبار اصلی خودش میفته و تبدیل به یه سند عادی میشه. این یعنی خبری از اجراییه مستقیم و سریع بانکی نیست و باید از مسیر طولانی تر مطالبه وجه چک ثبت نشده به عنوان سند عادی اقدام کنید.
پس، اگه دارنده چک هستید، حواستون باشه که قبل از قبول کردن هر چک صیادی، حتماً از ثبت و تأییدش تو سامانه صیاد مطمئن بشید. اگه هم صادرکننده چک هستید، یادتون باشه که مسئولیت صادرکننده چک صیادی برای ثبت، هنوز سر جاشه و بی خیالی می تونه براتون گرون تموم بشه و مجبور بشید علاوه بر اصل پول، خسارات تأخیر تأدیه رو هم بپردازید.
در نهایت، هوشیاری و آگاهی از تفاوت چک ثبت شده و ثبت نشده، به همراه مشاوره با وکیل متخصص حقوقی، بهترین سپر دفاعی شما تو معاملات چک صیادیه. اجازه ندید ناآگاهی یا سهل انگاری، شما رو به دردسر بندازه و سرمایه و وقتتون رو هدر بده. همیشه از قوانین به روز مطلع باشید و تو هر مرحله ای که احساس نیاز کردید، از تجربه و دانش متخصصین استفاده کنید تا معامله ای امن و بی دغدغه داشته باشید.