مراحل به اجرا گذاشتن سفته – راهنمای جامع و گام به گام قانونی
مراحل به اجرا گذاشتن سفته
شاید این سوال برای خیلی ها پیش بیاد که اصلاً مراحل به اجرا گذاشتن سفته چیه و اگه سفته ای دستشون باشه و پولش رو ندن، باید چیکار کنن. خب، باید بگم که این فرآیند سه تا گام اصلی و مشخص داره: اول اینکه، باید سفته رو تو یه مهلت قانونی (که همون ۱۰ روز از تاریخ سررسیدشه) واخواست کنید تا مزایای تجاری مهمش حفظ بشه. دوم، شما باید از طریق دادگاه حقوقی> دادخواستی برای مطالبه پول سفته بدید و قضیه رو از مسیر قضایی پیگیری کنید. و در نهایت، بعد از اینکه دادگاه حکم داد و حکم هم قطعی شد، می تونید از طریق واحد اجرای احکام> دادگستری برای توقیف اموال بدهکار و وصول پولتون اقدام کنید. این نکته رو همیشه تو ذهن داشته باشید که برخلاف چک، سفته رو نمی تونید از طریق اداره ثبت به اجرا بذارید و حتماً باید مسیر دادگستری رو طی کنید.
تو دنیای امروز، خیلی از ماها با سفته سروکار داریم؛ چه برای تضمین یه معامله، چه برای قرض و بدهی، یا حتی به عنوان ضمانت تو یه شغل جدید. سفته یه سند معتبر و پرکاربرده که امنیت مالی رو تا حد زیادی تضمین می کنه. اما گاهی اوقات، داستان اونطور که فکر می کنیم پیش نمیره و سفته ای که تو دستمونه، سر موعد پرداخت نمیشه. اینجا دیگه اون سفته از یه تکه کاغذ معمولی فراتر میره و تبدیل میشه به ابزاری که می تونه حق تون رو از طریق قانون برگردونه. ولی خب، طی کردن این مسیر قانونی، اگه قلق هاش رو ندونیم، می تونه حسابی گیج کننده و وقت گیر باشه.
اگه شما هم تو این موقعیت قرار گرفتید و دنبال یه راهنمای کامل و گام به گام هستید تا با خیال راحت و اطلاعات دقیق، سفته ای رو که دارید به جریان بندازید و پولتون رو وصول کنید، جای درستی اومدید. تو این مقاله، قراره با زبونی ساده و خودمونی، تمامی مراحل قانونی از همون لحظه واخواست سفته تا زمانی که پولتون رو به جیب می زنید، براتون توضیح بدیم. هدفمون اینه که شما با خوندن این مطلب، از ابهامات رایج راحت بشید و با دید بازتری وارد این مسیر قانونی بشید. پس اگه می خواید با خیال راحت و با اطلاعات کامل، مسیر قانونی مطالبه وجه سفته رو طی کنید، تا آخر این مطلب با من همراه باشید.
سفته چیه و چرا باید به اجرا گذاشته بشه؟
اول از همه بیاید ببینیم اصلاً سفته چی هست و چرا انقدر اهمیت پیدا کرده. سفته در واقع یه سند تجاریه که توش یه نفر تعهد میده یه مبلغ مشخص رو در یه تاریخ معین (یا هر وقت دارنده سفته خواست که بهش میگن عندالمطالبه) به شخص دیگه ای پرداخت کنه. این سند یه جورایی شبیه یه قولنامه شفاهی ولی با اعتبار قانونی و پشتوانه محکمیه. این یعنی اگه کسی به تعهدش عمل نکنه، دست شما برای پیگیری قضایی بازه.
ارکان اصلی سفته: اینا رو حواستون باشه!
برای اینکه یه سفته اعتبار قانونی داشته باشه و بشه روش حساب باز کرد، باید چندتا چیز مهم توش نوشته شده باشه. اگه این موارد کامل نباشن، ممکنه سفته از حالت سند تجاری خارج بشه و به یه سند عادی تبدیل بشه که اون هم مشکلات خاص خودش رو داره. این ارکان اصلی شامل موارد زیر میشن:
- مبلغ سفته: باید دقیقاً و بدون هیچ ابهامی مشخص باشه چقدر پول قراره پرداخت بشه. نوشتن عدد و حروف کنار هم خیلی مهمه.
- تاریخ صدور و تاریخ سررسید: تاریخ دقیق صدور سفته (یعنی کی صادر شده) و تاریخی که باید پولش پرداخت بشه، هر دو از اهمیت زیادی برخوردارن. البته، اگه سفته عندالمطالبه باشه، تاریخ سررسید نداره و هر وقت دارنده سفته بخواد، باید پرداخت بشه.
- نام گیرنده (ذینفع): اسم و مشخصات دقیق کسی که سفته رو گرفته و قراره پول رو دریافت کنه، باید تو سفته نوشته بشه.
- امضا یا مهر صادرکننده: مهمترین قسمت سفته برای اعتبارش، امضا یا مهر کسیه که سفته رو صادر کرده. بدون امضا، سفته هیچ اعتباری نداره.
حالا چرا سفته رو به اجرا می ذاریم؟ خب معلومه! وقتی کسی سفته ای صادر می کنه و موعد پرداختش میرسه، ولی به تعهدش عمل نمی کنه، دارنده سفته راهی نداره جز اینکه از طریق قانون حقش رو پس بگیره. سفته می تونه برای معامله های مختلف، برای ضمانت یه کار یا حتی برای قرض و بدهی صادر بشه. وقتی پولش به موقع پرداخت نمیشه، وقتشه که چوب لای چرخ چرخ بی خیالی طرف مقابل بذاریم و از مزایای قانونی سفته استفاده کنیم و نذاریم حقمون پایمال بشه.
یه نکته طلایی: سفته از طریق اداره ثبت قابل اجرا نیست!
یکی از بزرگترین و رایج ترین اشتباهاتی که خیلیا تو این زمینه دارن و باعث میشه مسیر رو اشتباه برن، اینه که فکر می کنن سفته هم مثل چک رو میشه از طریق اداره ثبت به اجرا گذاشت. اما باید با صراحت بگم که این تصور کاملاً غلطه و اصلاً صحت نداره! سفته یه سند لازم الاجرای ثبتی محسوب نمیشه>. یعنی چی؟ یعنی شما نمی تونید با سفته ای که تو دستتونه، مستقیماً برید اداره ثبت و بگید این سفته ست، پولش رو می خوام! و انتظار داشته باشید همونجا براتون حکم صادر کنن یا اموال طرف رو توقیف کنن.
این تفاوت خیلی مهمه و خیلیا رو به اشتباه میندازه و باعث میشه وقت و انرژی زیادی از دست بدن. چک به دلیل ماهیت خاص و قوانینی که داره، میشه از طریق اداره ثبت هم پیگیریش کرد و فرآیند وصولش سریع تره، اما سفته حتماً باید از طریق مراجع قضایی و دادگاه ها به اجرا گذاشته بشه. پس اگه کسی بهتون گفت سفته رو ببرید ثبت، بدونید که اطلاعاتش دقیق نیست. تنها راه قانونی و صحیح برای مطالبه وجه سفته، همون مسیریه که قراره تو این مقاله با جزئیات کامل بهش بپردازیم: یعنی مسیر دادگستری و مراحل حقوقی.
گام اول: واخواست سفته (یه مرحله کلیدی برای حفظ مزایای تجاری)
خب رسیدیم به اولین قدم خیلی مهم و حیاتی تو فرآیند به اجرا گذاشتن سفته: واخواست سفته. شاید این کلمه واخواست یه کم حقوقی و عجیب به نظر بیاد و شاید خیلیا باهاش آشنا نباشن، ولی اگه می خواید سفته تون تمام مزایای تجاریش رو حفظ کنه و دستتون برای پیگیری قانونی حسابی باز باشه، حتماً باید این مرحله رو جدی بگیرید و ازش غافل نشید.
واخواست سفته چیست و چرا اینقدر مهمه؟
واخواست سفته در واقع یه جور اعتراض رسمی و قانونیه که دارنده سفته به صادرکننده و بقیه مسئولین پرداخت، اعلام می کنه. یعنی بهشون میگه آقای محترم، خانم محترمه! موعد پرداخت سفته رسیده و شما به تعهدتون عمل نکردید. من رسماً به این موضوع اعتراض دارم و حقم رو می خوام. هدف اصلی از واخواست، اینه که به همه دست اندرکاران سفته (یعنی صادرکننده، ظهرنویس ها و ضامن ها) به طور رسمی اطلاع داده بشه که سفته پرداخت نشده و دارنده سفته قصد پیگیری قانونی و جدی برای وصول مطالباتش رو داره. این اطلاع رسانی رسمی، به شما کمک می کنه تا بعداً بتونید از مزایای حقوقی ویژه ای که قانون برای اسناد تجاری در نظر گرفته، استفاده کنید.
نحوه انجام واخواست سفته: چیکار باید بکنیم؟
واخواست کردن سفته هم مراحل خاص خودش رو داره که باید دقیقاً رعایت بشه:
- مهلت طلایی ۱۰ روزه رو فراموش نکنید: این مهمترین و حساس ترین نکته تو این مرحله است! شما فقط ۱۰ روز از تاریخ سررسید سفته فرصت دارید تا سفته رو واخواست کنید. اگه سفته تون عندالمطالبه باشه (یعنی تاریخ سررسید نداره)، این مهلت ۱۰ روز از تاریخی شروع میشه که شما سفته رو مطالبه کردید و از صادرکننده خواستید که پول رو پرداخت کنه. این مهلت رو به هیچ وجه از دست ندید، چون از دست دادنش ممکنه شما رو از کلی از مزایای حقوقی محروم کنه.
- مراجعه به دفاتر واخواست دادگستری یا دفاتر اسناد رسمی: برای انجام واخواست سفته، باید به دفاتر واخواست دادگستری یا دفاتر اسناد رسمی که این خدمت رو ارائه میدن، مراجعه کنید. اونجا فرم مخصوص واخواست نامه رو بهتون میدن.
- تکمیل دقیق فرم واخواست نامه: این فرم شامل اطلاعات مهمی مثل مبلغ سفته، تاریخ صدور و سررسید، نام صادرکننده، نام دارنده و دلیل عدم پرداخت میشه. باید تمام این قسمت ها رو دقیق و کامل پر کنید تا هیچ ابهامی وجود نداشته باشه.
- پرداخت هزینه های مربوط به واخواست: واخواست سفته هم هزینه های خودش رو داره که باید پرداخت بشه. این هزینه ها معمولاً مبلغ کمی هستن و بر اساس تعرفه های قانونی محاسبه میشن.
مزایای واخواست به موقع سفته رو دست کم نگیرید!
همونطور که گفتم، واخواست به موقع سفته کلی مزیت مهم و اساسی براتون داره که بعداً تو مراحل حقوقی به دردتون می خوره و دستتون رو حسابی پر می کنه:
- حفظ حق رجوع به کلیه مسئولین: اگه سفته رو به موقع واخواست کنید، می تونید هم از صادرکننده سفته، هم از ظهرنویس ها (یعنی کسایی که پشت سفته رو امضا کردن) و هم از ضامن ها پولتون رو طلب کنید. این یعنی چندین نفر مسئول پرداخت سفته شما هستند و این شانس شما رو برای وصول مطالباتتون خیلی بیشتر می کنه.
- امکان درخواست تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی: این یه مزیت خیلی بزرگه! یعنی شما می تونید از دادگاه بخواید همون اول کار، قبل از صدور حکم نهایی، اموال بدهکار رو توقیف کنه تا نتونه اون ها رو جابجا کنه، بفروشه یا به نام کس دیگه ای کنه. مهمتر اینکه، اگه سفته به موقع واخواست شده باشه، دیگه لازم نیست شما مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به دادگاه بدید تا اموال توقیف بشن.
- محاسبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ واخواست: اگه واخواست به موقع انجام بشه، خسارت دیرکرد پرداخت وجه سفته (که بهش می گن خسارت تأخیر تأدیه) از همون تاریخ واخواست سفته محاسبه میشه. این یعنی زودتر پول سود و دیرکرد رو به دست میارید و از نظر مالی براتون به صرفه تره.
واخواست به موقع سفته مثل یه کارت برنده می مونه! اگه به موقع انجامش بدید، کلی درهای قانونی رو براتون باز می کنه و دستتون رو برای مطالبه حق تون حسابی پر می کنه. پس این مرحله رو جدی بگیرید و به هیچ وجه ازش غافل نشید.
عواقب بی توجهی به مهلت واخواست سفته
حالا فرض کنیم که از این مهلت ۱۰ روزه غافل شدید و سفته رو واخواست نکردید. چی میشه؟ آیا دیگه نمی تونید پولتون رو مطالبه کنید؟ نه، اینطور نیست، اما خب بخشی از مزایای مهم رو از دست می دید:
- سفته تبدیل به سند عادی میشه: سفته تون از حالت یه سند تجاری با مزایای خاص، تبدیل میشه به یه سند عادی. این یعنی بخشی از امتیازات مهم تجاریش رو از دست میده و تو دادگاه مثل یه قرارداد معمولی باهاش برخورد میشه.
- فقط از صادرکننده می تونید طلب کنید: اگه سفته واخواست نشده باشه، دیگه نمی تونید از ظهرنویس ها (همون کسایی که پشت سفته رو امضا کردن) پولتون رو مطالبه کنید. تو این حالت، فقط می تونید به صادرکننده اصلی رجوع کنید که ممکنه این موضوع وصول طلب رو براتون سخت تر کنه.
- تفاوت در نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه: تو این حالت، خسارت دیرکرد پرداخت از تاریخ تقدیم دادخواست محاسبه میشه، نه از تاریخ سررسید یا واخواست. این یعنی ممکنه مبلغ کمتری بابت خسارت دیرکرد بهتون تعلق بگیره.
با این اوصاف، به نظر میاد که واخواست سفته یه مرحله حیاتی و خیلی مهمه و بهتره به هیچ وجه ازش غافل نشید. حتی اگه به هر دلیلی واخواست نکردید، باز هم می تونید از طریق دادگاه اقدام کنید، ولی خب با محدودیت هایی مواجه می شید.
گام دوم: طرح دعوی حقوقی در دادگاه (مراحل قضایی مطالبه وجه سفته)
خب، مرحله واخواست رو با موفقیت پشت سر گذاشتید (یا حداقل از اهمیتش حسابی آگاه شدید!). حالا نوبت می رسه به گام اصلی و جد ی تر کار، یعنی بردن قضیه به دادگاه. نگران نباشید، قرار نیست خیلی پیچیده باشه؛ مرحله به مرحله با هم پیش می ریم تا کاملاً متوجه بشید باید چیکار کنید.
آماده سازی مدارک: کوله بارتون رو پر کنید!
قبل از هر کاری، باید مدارک لازم رو جمع و جور کنید. داشتن مدارک کامل و دقیق، بخش مهمی از موفقیت شما تو دادگاهه.
- اصل سفته و کپی برابر اصلش: اصل سفته رو باید برای ارائه به دادگاه، خوب و سالم نگهش دارید. حتماً یه کپی هم ازش بگیرید و اون رو برابر اصل کنید (تو همون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا دادگستری میشه این کار رو انجام داد).
- واخواست نامه (در صورت وجود): اگه سفته رو واخواست کردید، اصل و کپی برابر اصل واخواست نامه هم لازمه. این مدرک ارزش زیادی تو پرونده شما داره.
- مدارک شناسایی خودتون: کارت ملی و شناسنامه شما به عنوان خواهان (طلبکار) لازمه.
- هر مدرک مرتبط دیگه: مثلاً اگه سفته بابت یه معامله خاصی مثل خرید و فروش یا قراردادی بوده، قرارداد، فاکتور، رسید بانکی یا هر مدرک دیگه ای که نشون بده چرا این سفته صادر شده، می تونه حسابی به نفع شما باشه و پرونده تون رو قوی تر کنه.
ثبت نام در سامانه ثنا: یه مرحله الزامی و فوق العاده مهم!
این روزها دیگه هیچ کار قضایی (از ثبت دادخواست گرفته تا دریافت ابلاغیه ها و آرای دادگاه) بدون ثبت نام در سامانه ثنا انجام نمیشه. پس اگه قبلاً ثبت نام نکردید، حتماً هرچه سریع تر به نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و ثبت نام رو انجام بدید. تمام ابلاغیه های دادگاه از طریق این سامانه براتون میاد و اگه ثبت نام نباشید، ممکنه از تاریخ جلسات دادگاه، احکام یا سایر موارد مهم بی خبر بمونید و خدای نکرده حقتون از دست بره.
تنظیم دادخواست مطالبه وجه سفته: چی بنویسیم؟
مهمترین مرحله برای شروع کار تو دادگاه، تنظیم یه دادخواست> هست. دادخواست در واقع یه برگه رسمیه که توش شما از دادگاه می خواید که به حق شما رسیدگی کنه و حکم به پرداخت پولتون صادر کنه. این دادخواست باید با دقت و به درستی تنظیم بشه:
- نکات مهم در نگارش: باید اسم و مشخصات خودتون (به عنوان خواهان)، اسم و مشخصات طرف مقابل (به عنوان خوانده) و موضوع دعوی (مثلاً مطالبه وجه سفته به مبلغ فلان) رو دقیق و کامل بنویسید. فراموش نکنید که شماره سفته، تاریخ و مبلغ اون رو هم به روشنی ذکر کنید.
-
تقاضای تامین خواسته: اگه سفته رو واخواست کردید و می خواید که همون اول کار، قبل از صدور حکم نهایی، اموال بدهکار توقیف بشه، حتماً تو دادخواستتون از دادگاه بخواید که تامین خواسته> رو صادر کنه. این کار جلوی جابجایی یا فروش اموال توسط بدهکار رو می گیره.
- استناد به دلایل و مدارک: تو دادخواست باید به تمام مدارکی که جمع آوری کردید (اصل سفته، واخواست نامه، کپی مدارک شناسایی و…) اشاره کنید.
- نمونه دادخواست: نگران نباشید، لازم نیست خودتون یه دادخواست رو از صفر بنویسید. نمونه های آماده ای هستن که می تونید ازشون استفاده کنید. حتی مشاورین حقوقی یا یه وکیل خوب می تونن تو این بخش حسابی کمکتون کنن و مطمئن بشن که دادخواستتون کامل و بدون نقصه.
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: ثبت دادخواست و پرداخت هزینه
بعد از اینکه دادخواستتون رو به همراه تمام مدارک آماده کردید، با همون مدارک باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. اونجا دادخواست شما به صورت رسمی ثبت میشه و یک شماره پیگیری بهتون میدن. تو همین مرحله، باید هزینه های دادرسی رو هم پرداخت کنید. این هزینه ها بر اساس مبلغ سفته شما و تعرفه های قانونی محاسبه میشه.
تعیین مرجع قضایی صالح: دادگاه یا شورا؟
خب، سفته شما بسته به مبلغش، به یکی از این دو مرجع قضایی فرستاده میشه تا بهش رسیدگی بشه:
- شورای حل اختلاف: اگه مبلغ سفته تون کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشه، پرونده شما میره شورای حل اختلاف. روند رسیدگی تو شورا معمولاً سریع تر و غیررسمی تره و شاید نیاز به پیچیدگی های دادگاهی کمتری داشته باشه.
- دادگاه عمومی حقوقی: اگه مبلغ سفته بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشه، پرونده تون میره دادگاه عمومی حقوقی. رسیدگی تو این دادگاه ها معمولاً زمان برتر و رسمی تره.
جریان رسیدگی در دادگاه: نوبت دفاعیات و شنیدن حرف ها!
بعد از ثبت دادخواست و ارجاع به مرجع صالح، از طریق سامانه ثنا (همون سامانه که گفتم حتماً ثبت نام کنید!) براتون پیامک و ابلاغیه میاد که تاریخ و ساعت جلسه رسیدگی کی هست.
- حضور در جلسه: خیلی مهمه که خودتون یا وکیلتون در جلسه دادگاه حضور داشته باشید و دفاعیاتتون رو ارائه بدید. توضیح بدید که چطور سفته به دست شما رسیده، چرا پرداخت نشده و چه مدارکی دارید.
- صدور حکم: اگه دادگاه دلایل شما رو کافی بدونه، حکم به پرداخت وجه سفته به نفع شما صادر می کنه. اگه طرف مقابل (خوانده) هم دلیل یا مدرکی برای دفاع از خودش داشته باشه، اون رو هم بررسی می کنه.
مهلت قانونی طرح دعوی پس از واخواست: یه سال فرصت دارید!
اگه سفته رو واخواست کرده باشید، از تاریخ واخواست یک سال> فرصت دارید که دادخواست مطالبه وجه رو به دادگاه بدید. این مهلت خیلی مهمه! اگه تو این مدت اقدام نکنید، دیگه نمی تونید علیه ظهرنویس ها (کسایی که پشت سفته رو امضا کردن) و ضامن ها اقامه دعوی کنید و فقط می تونید از صادرکننده اصلی پولتون رو طلب کنید. پس این مهلت یک ساله رو هم از دست ندید تا تمام حقوق تجاری سفته تون حفظ بشه.
گام سوم: اجرای حکم دادگاه (بالاخره رسیدن به پولتون!)
تبریک میگم! فرض کنید که مراحل سخت دادگاه رو پشت سر گذاشتید و دادگاه به نفع شما حکم داده. حالا نوبت شیرین ترین و آخرین قسمت کاره: اجرای حکم و رسیدن به پولتون! این مرحله هم ریزه کاری های خودش رو داره که باید بهش توجه کنید.
قطعی شدن حکم: صبر هم نعمتیه!
هر حکمی که از دادگاه صادر میشه، بلافاصله قابل اجرا نیست. طرف مقابل ممکنه حق اعتراض و تجدیدنظر داشته باشه و حتی در بعضی موارد می تونه فرجام خواهی کنه. بعد از طی مراحل اعتراض (تجدیدنظر، و در بعضی موارد فرجام خواهی) و یا اتمام مهلت های قانونی برای اعتراض، حکم دادگاه قطعی میشه. این یعنی دیگه راهی برای اعتراض وجود نداره. فقط وقتی حکم قطعی شد، می تونید درخواست اجرای اون رو بدید. پس تا زمانی که حکم قطعی نشده، نمی تونید برای گرفتن پولتون اقدام کنید و باید صبور باشید.
مراجعه به واحد اجرای احکام دادگستری: پایگاه نهایی
وقتی حکم دادگاه قطعی شد، باید با مدارک لازم (معمولاً اصل حکم قطعی) به واحد اجرای احکام دادگستری که همون دادگاه صادرکننده حکم بوده، مراجعه کنید. اونجا باید درخواست صدور اجرائیه> رو بدید. اجرائیه در واقع فرمانیه که به بدهکار ابلاغ میشه و بهش میگه که باید دینش رو پرداخت کنه. این مرحله رو هم باید جدی بگیرید و پیگیری کنید.
اقدامات اجرایی: حالا دیگه نوبت فشاره!
بعد از صدور اجرائیه، واحد اجرای احکام اون رو به بدهکار ابلاغ می کنه. بدهکار از تاریخ ابلاغ اجرائیه، ۱۰ روز> فرصت داره که دینش رو پرداخت کنه. اگه تو این مهلت پرداخت نکرد، حالا دیگه نوبت شماست که برای توقیف اموال و در صورت لزوم، جلب بدهکار اقدام کنید.
توقیف اموال محکوم علیه: دست گذاشتن روی دارایی ها
اگه بدهکار تو مهلت ۱۰ روزه پول رو پرداخت نکرد، شما می تونید از واحد اجرای احکام بخواید که اموالش رو توقیف کنه. اینجاست که اطلاعات شما از دارایی های بدهکار خیلی به درد می خوره و می تونه به شما کمک کنه:
- اموال بانکی: اگه شماره حساب بدهکار رو می دونید، می تونید درخواست توقیف حساب های بانکی و موجودی اون رو بدید.
- اموال ملکی: اگه بدهکار ملک و املاکی به اسمش داره (چه مسکونی، چه تجاری، چه زمین)، می تونید درخواست توقیف اون ها رو بدید.
- خودرو: توقیف خودرو هم از طریق راهنمایی و رانندگی امکان پذیره.
- حقوق و مزایا: اگه بدهکار کارمند جاییه، می تونید درخواست کسر بخشی از حقوق و مزایاش رو از طریق محل کارش بدید.
- سهام و اوراق بهادار: اگه بدهکار در بورس یا شرکت های سهامی، سهم یا اوراق بهادار داره، اون ها هم قابل توقیف هستن.
نکته مهم: مستثنیات دین!> یادتون باشه که یه سری اموال هستن که قانوناً قابل توقیف نیستن. به این ها میگن مستثنیات دین. مثلاً وسایل ضروری زندگی (مثل یخچال، تلویزیون معمولی، فرش، لباس)، مسکن در حد نیاز و شأن بدهکار و خانواده اش، ابزار کار و شغلش رو نمیشه توقیف کرد. اینها برای اینه که بدهکار بتونه زندگی عادی خودش رو ادامه بده.
تقاضای جلب محکوم علیه (صدور حکم جلب): آخرین تیر ترکش!
اگه با توقیف اموال هم موفق نشدید به پولتون برسید یا بدهکار هیچ مال و دارایی ای نداشت که بشه توقیف کرد، یا حتی اگه بدهکار درخواست اعسار (یعنی ناتوانی در پرداخت یکجا) داده بود و اقساطش رو پرداخت نمی کنه، می تونید از دادگاه درخواست صدور حکم جلب> بدهکار رو بکنید. این دیگه آخرین راهیه که معمولاً برای فشار آوردن به بدهکار و وادارش کردن به پرداخت دین استفاده میشه. البته این مرحله هم قوانین و شرایط خاص خودش رو داره؛ مثلاً اگه بدهکار بتونه اعسارش رو تو دادگاه ثابت کنه و دادگاه با تقسیط دین موافقت کنه، تا وقتی اقساطش رو به موقع پرداخت کنه، جلب نمیشه. اما اگه قسط ها رو نده و به تعهداتش عمل نکنه، بله، حکم جلبش صادر میشه و می تونه منجر به بازداشتش بشه.
نکات مهم و سوالات رایج درباره سفته
حالا که مراحل اصلی رو با هم مرور کردیم، خوبه که به چندتا سوال رایج و نکته مهم دیگه هم اشاره کنیم تا مطلب کامل تر بشه و هیچ ابهامی براتون نمونه و با دید جامع تری به موضوع سفته نگاه کنید:
آیا سفته بدون تاریخ، بدون نام گیرنده یا بدون مبلغ قابل اجراست؟
سفته برای اینکه یک سند تجاری کامل و بدون نقص باشه، باید تمام ارکان اصلیش رو داشته باشه. اما خب تو بازار اینطور نیست و خیلی وقت ها سفته های ناقص دست به دست میشن. اینکه این سفته ها قابل اجرا هستن یا نه، بستگی به نوع نقصشون داره:
- سفته بدون تاریخ سررسید: این سفته ها رو معمولاً سفته عندالمطالبه می دونن، یعنی هر وقت دارنده خواست، باید پرداخت بشه. برای واخواست این سفته ها، باید تاریخ مطالبه رو در نظر بگیرید و ۱۰ روز از اون تاریخ واخواست کنید.
- سفته بدون نام گیرنده: این سفته ها رو سفته در وجه حامل می گن. یعنی هر کسی که سفته رو در دست داشته باشه، دارنده اون محسوب میشه و می تونه پولش رو مطالبه کنه.
- سفته بدون مبلغ: این مورد کمی چالش برانگیزه. سفته بدون مبلغ به تنهایی اعتبار تجاری کامل نداره. معمولاً این سفته ها به صورت سفید امضا برای ضمانت یا موارد مشابه داده میشن و توافق میشه که در صورت لزوم، مبلغی توش درج بشه. اگه بعداً مبلغی توش نوشته بشه، باید اثبات بشه که این مبلغ بر اساس توافق اولیه بوده وگرنه می تونه دردسرساز بشه.
در کل، هر چه سفته کامل تر و با جزئیات دقیق تری پر شده باشه، مسیر مطالبه وجه اون راحت تره و کمتر دچار مشکل می شید.
مسئولیت صادرکننده، ظهرنویس و ضامن سفته چگونه است؟
تو بحث سفته، ممکنه چند نفر مسئول پرداخت باشن و این یه مزیت برای دارنده سفته محسوب میشه:
- صادرکننده: کسی که سفته رو صادر کرده و امضا کرده، مسئول اصلی پرداخت وجه سفته هست.
- ظهرنویس: کسی که پشت سفته رو امضا می کنه (ظهرنویسی)، در واقع مسئولیت پرداخت رو به عهده می گیره. اگه سفته به موقع واخواست شده باشه، ظهرنویس ها هم مثل صادرکننده به صورت تضامنی مسئول پرداخت هستن.
- ضامن: اگه کسی بابت صادرکننده یا ظهرنویس، سفته رو ضمانت کنه، اون هم مسئول پرداخت میشه. مسئولیت ضامن هم بستگی به این داره که ضمانت کی رو کرده.
این مسئولیت ها به صورت تضامنیه>، یعنی دارنده سفته می تونه به هر کدوم از این افراد (یا همشون با هم) مراجعه کنه و تمام پولش رو طلب کنه، تا زمانی که پولش رو پس بگیره.
آیا میشه سفته رو از طریق مراجع کیفری به اجرا گذاشت؟
خیر! سفته صرفاً یه سند حقوقیه> و برخلاف بعضی از چک ها که جنبه کیفری دارن (مثل چک برگشتی در شرایط خاص)، سفته جنبه کیفری نداره. یعنی اگه سفته ای پرداخت نشه، شما نمی تونید با شکایت کیفری از صادرکننده، اون رو به زندان بندازید. تنها راه، همون مسیریه که توضیح دادیم: یعنی دعوی حقوقی در دادگاه و پیگیری از طریق واحد اجرای احکام.
مرور زمان سفته چیست و چه زمانی اعمال می شود؟
مرور زمان یعنی بعد از گذشت یه مدت زمان مشخص، دیگه نتونید یه دعوایی رو مطرح کنید یا یه حقی رو مطالبه کنید. در مورد سفته، همونطور که گفتیم، اگه سفته در موعد مقرر واخواست بشه، شما یک سال> از تاریخ واخواست فرصت دارید تا دادخواست مطالبه وجه رو به دادگاه بدید. اگه تو این یک سال اقدام نکنید، دیگه نمی تونید علیه ظهرنویس ها و ضامن ها ادعایی داشته باشید و فقط می تونید از صادرکننده اصلی طلبکار باشید.
البته باید بدونید که این مرور زمان، فقط حق رجوع به ظهرنویس ها و ضامن ها رو از بین می بره و اصل دین (یعنی بدهی صادرکننده) همیشه باقیه و می تونید در هر زمانی (تا زمانی که دین پرداخت نشده) از طریق دعوای حقوقی، از صادرکننده اصلی مطالبه کنید. فقط راهتون یه کم طولانی تر میشه.
در صورت مفقود شدن سفته چه باید کرد؟
اگه سفته تون گم شد یا به هر دلیلی از بین رفت، اول از همه باید سریعاً این موضوع رو به صادرکننده و ظهرنویس ها (اگه داشتید) اطلاع بدید. بعد باید با مراجعه به دادگاه، درخواست ابطال سفته> رو بدید. هدف اینه که سفته گم شده از درجه اعتبار ساقط بشه و کسی نتونه از اون سوءاستفاده کنه. این مراحل کمی پیچیده هستن و بهتره حتماً با یه وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری بشه.
هزینه های تقریبی به اجرا گذاشتن سفته چقدر است؟
هزینه های به اجرا گذاشتن سفته شامل چند بخشه که باید برای اونا آماده باشید:
- هزینه واخواست: این هزینه معمولاً درصد کمی از مبلغ سفته است و موقع واخواست باید پرداخت بشه.
- هزینه های دادرسی: موقع ثبت دادخواست تو دفاتر خدمات الکترونیک قضایی باید این هزینه رو پرداخت کنید که اون هم درصدی از مبلغ سفته هست و بر اساس قانون هر سال تعیین میشه.
- حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده): اگه تصمیم بگیرید که پرونده تون رو به یه وکیل بسپارید، حق الوکاله ش رو هم باید پرداخت کنید. این مبلغ کاملاً توافقی بین شما و وکیله و بستگی به پیچیدگی پرونده و زمان صرف شده داره.
مبلغ دقیق این هزینه ها درصدی از مبلغ سفته است و متغیر، بنابراین نمی شه یه عدد ثابت و قطعی گفت. اما خب باید برای این هزینه ها آماده باشید و اون ها رو در نظر بگیرید.
سفته ضمانت حسن انجام کار چگونه به اجرا گذاشته می شود؟
سفته ضمانت حسن انجام کار، همونطور که از اسمش پیداست، برای تضمین انجام صحیح یه کار یا تعهد داده میشه. مثلاً تو قراردادهای کاری یا پیمانکاری رایجه. نحوه به اجرا گذاشتن این سفته هم دقیقاً مثل سفته های دیگه است، یعنی همون مراحل واخواست، دادخواست و اجرای حکم رو باید طی کنید، با این تفاوت که شما باید ثابت کنید که اون شخص به تعهدش عمل نکرده> و به همین دلیل، شما حق مطالبه وجه سفته رو دارید. معمولاً تو قراردادهای کاری یا پیمانکاری، شرایط دقیق و موارد به اجرا گذاشتن این سفته ها هم قید میشه که باید به اون ها هم توجه کنید.
نتیجه گیری
خب، رسیدیم به آخر این مسیر طولانی اما کاربردی و مهم! همونطور که دیدید، به اجرا گذاشتن سفته یه فرآیند کاملاً قانونی و مرحله به مرحله ست که نیاز به دقت، صبر و پیگیری داره. از واخواست به موقع سفته گرفته تا تنظیم دقیق دادخواست، پیگیری جلسات دادگاه و در نهایت اجرای حکم، هر کدوم از این مراحل اهمیت خودشون رو دارن و بی توجهی به هر کدوم می تونه مسیر رو براتون سخت تر کنه یا حتی حقتون رو ضایع کنه. یادمون باشه که سفته، اگرچه به سرعت چک قابل وصول نیست و نیاز به طی کردن مراحل قضایی داره، اما همچنان یک سند بسیار معتبر برای تضمین مطالبات و تعهدات مالیه که با آگاهی از قوانینش، می تونید ازش به بهترین شکل استفاده کنید.
نکته مهم اینه که تو این راه تنها نیستید. اگه پرونده تون پیچیده ست، مبلغ سفته بالاست یا احساس می کنید نیاز به کمک بیشتری دارید، حتماً و حتماً با یه وکیل متخصص یا مشاور حقوقی مشورت کنید. اون ها با تجربه و دانششون می تونن شانس موفقیت شما رو به شکل چشمگیری بالا ببرن، از بروز اشتباهات جلوگیری کنن و این مسیر رو براتون هموارتر کنن. همیشه یادتون باشه، دانش و آگاهی از قانون، بهترین ابزار برای دفاع از حقوق شماست! امیدوارم این مقاله به دردتون خورده باشه و تونسته باشه تمام ابهاماتتون رو برطرف کنه.