فرزند خواندگی شرایط گرفتن بچه از شیرخوارگاه آمنه
درحال حاضر ۱۰ هزار و ۲۰۰ کودک قابل واگذاری و فرزند خواندگی تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند که بر اساس قانون جدید فرزندخواندگی ، امکان واگذاری تمامی کودکان بد سرپرست و بی سرپرست وجود دارد.
به طور متوسط در کشور به ازای هر کودک ، ۱۰ تا ۱۱ خانواده دارای صلاحیت متقاضی فرزند خواندگی وجود دارد اما با توجه به اینکه بیشتر خانواده ها متقاضی دختران زیر دو سال هستند بنابراین مدتی که باید خانواده ها در لیست انتظار باقی بمانند زیاد شده است.
در همین راستا با معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی در مورد خدمات رسانی به کودکان تحت پوشش، فرزند خواندگی، ترخیص و حمایتهای بعد از ترخیص، کمکهای ماهیانه، مراکز رشد و… به گفتگو نشسته ایم که در ذیل می آید.
حبیب الله مسعودی فرید با اشاره به اینکه در مراکز تحت پوشش بهزیستی بیش از ۱۰ هزار کودک تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند که بر اساس آمارهای موجود ۴۷ درصد این کودکان دخترند.
وی گفت: برای تمامی فرزندانمان در مراکز شبه خانواده علاوه بر توجه به رشد جسمانی و تغذیه آنها، در مورد مهارت های زندگی، توانمندسازی و آشنایی آنها با اموری که در آینده به دردشان می خورد، اطلاعات و آموزش های لازم به آنها ارائه می شود.
مسعودی فرید تصریح کرد: علاوه بر پسران، دختران نیز بعد از رسیدن به سن ۱۸ سالگی، می توانند در صورت مستقل بودن از بهزیستی جدا شوند که البته کارشناسان و مشاوران سازمان چندین سال بعد از ترخیص نیز نظارت کافی به آنها خواهند داشت.
پرداخت کمک هزینه “امداد یارانه “به کودکان
وی از پرداخت شهریه فرزندان دانشجو خبر داد و گفت: دختران و پسرانی که در دانشگاه دولتی پذیرفته می شوند، کمک هزینه تحصیلی به آنها داده می شود و شهریه دانشگاه آزاد و غیردولتی سایر کودکان نیز پرداخت می شود.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی در مورد مشوق هایی که هر ماه به کودکان ارائه می شود، گفت: هزینه ای تحت عنوان امدادیارانه ماهیانه ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای هر کودک تحت پوشش در نظر گرفته شده و به مراکز پرداخت می شود.هزینه ای تحت عنوان امدادیارانه ماهیانه ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای هر کودک تحت پوشش در نظر گرفته شده و به مراکز پرداخت می شود
به گفته مسعودی فرید، البته برای برخی از کودکان که در خانواده های امین موقت هستند، امدادیارانه به سرپرست خانواده داده می شود.
وی در مورد روند طولانی فرزندخواندگی گفت: با توجه به اینکه درخواست خانواده ها بیشتر برای پذیرش دختران زیر دو سال است، به همین دلیل در برخی موارد روند واگذاری طولانی می شود اما هنگامی که خانواده ها فرزندان بالای ۵ یا ۶ سال بخواهند، روند واگذاری شاید به کمتر از یک ماه نیز برسد.
شرایط واگذاری فرزند به خانواده ها
مسعودی فرید تصریح کرد: پس از اینکه قاضی حکم واگذاری فرزند را صادر کرد، کودک به مدت ۶ ماه آزمایشی نزد والدین می رود و در صورتی که پذیرش و ارتباط از هر دو طرف صورت گیرد و مشکلی ایجاد نشود، حکم دائمی از سوی قاضی صادر می شود. در برخی موارد نیز به دلایل مختلف کودک مجددا به بهزیستی برگردانده می شود که در این صورت بعضی از کودکان دچار افسردگی یا بی قراری می شوند به همین دلیل است که روند واگذاری کمی طولانی است تا این گونه مشکلات رخ ندهد.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی افزود: در این مدت نیز مشاوران همراه با خانواده حضور دارند تا از مشکلاتی که شاید برای کودک ایجاد شود، جلوگیری کنند.
وی گفت: بر اساس قانون جدید فرزندخواندگی، اموال و دارایی های خانواده متقاضی بررسی می شود و با توجه به شرایط خانواده، قاضی حکم می دهد که چه اموالی به فرزندخوانده برسد اما در قانون قدیم درصدی از اموال به اسم کودک می شد که این در قانون جدید حذف شده و به قاضی سپرده شده است.
به گفته فرید، بر اساس قانون، فرزندخوانده ارث نمی برد که البته ما با این موضوع مخالف هستیم، چرا که کودکی که سال ها همانند فرزند اصلی والدین در خانواده بزرگ می شود، بعد از فوت والدین، فرزندان اصلی ارث می برند اما فرزندخوانده خیر، در این صورت کودک هیچ سهمی ندارد و مجددا به نقطه صفر می رسد و به بهزیستی مراجعه می کند، بنابراین ما می خواهیم این قانون اصلاح شود.
این مسئول تاکید کرد: بررسی شرایط اقتصادی خانواده، نداشتن سوءسابقه، دارا بودن سلامت روان، وضعیت اجتماعی مناسب از جمله مواردی است که برای پذیرش فرزند لازم استبررسی شرایط اقتصادی خانواده، نداشتن سوءسابقه، دارا بودن سلامت روان، وضعیت اجتماعی مناسب از جمله مواردی است که برای پذیرش فرزند لازم است. ما نمی گذاریم حق کودکان بهزیستی پایمال شود و باید سهمی از دارایی والدین برای آنها در نظر گرفته شود.
واگذاری فرزند به ایرانیان خارج از کشور
وی در مورد واگذاری فرزند به ایرانیان خارج از کشور گفت: در قانون جدید علاوه بر دختران مجرد، ایرانیان خارج از کشور نیز می توانند در صورت داشتن شرایط لازم با مراجعه به بهزیستی کودکی را تحت سرپرستی خود بگیرند و بر اساس آمارهای موجود تاکنون ۱۳۰ فرزند به دختران مجرد بالای ۳۵ سال واگذار شده است. ایرانیان خارج از کشور با مراجعه به کنسولگری ها، فرم های مربوطه را پر می کنند و مددکاران آنجا شرایط خانواده ها را بررسی و در نهایت گزارش مددکاری به بهزیستی ایران اعلام می شود و تاکنون این قانون با استقبال خوبی مواجه بوده است.
وی در مورد درج نام پدر و مادر اصلی فرزند در شناسنامه گفت: بر اساس قانون، در اسناد سجلی باید فرزندخواندگی کودک ثبت شود و بحث ما این بود که اطلاعات کودک در شناسنامه درج نشود تا در روحیه او تأثیر بدی نگذارد، به همین دلیل پس از مذاکرات لازم با ثبت احوال، قرار بر این شده که در خود ثبت احوال، فرزندخواندگی ثبت شود اما در شناسنامه فقط به ثبت یک کد اکتفا شده است. در گذشته افرادی که بچه دار نمی شدند فقط می توانستند کودکی را به فرزندخواندگی بپذیرند اما هم اکنون سه گروه می توانند کودکی را به سرپرستی بگیرند، اول: آنهایی که بچه دار نمی شوند، دسته دوم: دختران مجرد و سومین گروه نیز شامل افرادی است که بچه دارند اما دلشان می خواهد کودکی را به سرپرستی بگیرند.
شرایط ترخیص از مراکز بهزیستی
وی در مورد ترخیص فرزندان از بهزیستی گفت: پسران پس از رسیدن به سن ۱۸ سالگی و رفتن به سربازی و یافتن شغل از بهزیستی ترخیص می شوند و ما وام بلاعوض و کمک هزینه ای به آنها پرداخت می کنیم که این کمک هزینه شامل همان مبلغی است که ماهانه به حساب فرزندان ریخته شده و یکجا بعد از ترخیص پرداخت می کنیم تا کمک حالشان شود. همچنین برای اشتغال کودکان در جهت توانمندسازی و ایجاد شغلی مناسب برای کودکان اقدام می کنیم و در همین راستا مراکز رشد در استان های مختلف ایجاد شده، البته ترخیص کودکان بر اساس اجبار انجام نمی شود اما در مجموع بیشتر پسران بعد از رسیدن به سن ۱۸ سالگی ترخیص می شوند اما برای دختران این گونه نیست و می توانند پس از این سن نیز مجددا در مراکز باقی بمانند.
معاون امور اجتماعی بهزیستی تاکید کرد: طرحی ارائه کرده ایم تا چند نفر از پسران و یا دخترانی که به سن ترخیص رسیده اند با هم یکجا زندگی کنند و ما هزینه اقامت آنها را تأمین کنیم. این مراکز به مراکز آماده سازی معروف است و در این مراکز قبل از اینکه وارد جامعه شوند، برای زندگی کردن آماده می شوند.
روند مستقل شدن کودکان بهزیستی
معاون امور اجتماعی بهزیستی به راه اندازی پانسیونی برای کودکان اشاره کرد و گفت: اگر بتوانیم برای فرزندان بعد از رسیدن به سن ترخیص خانه هایی مانند پانسیون ایجاد کنیم تا این کودکان روزها مشغول کار و شب ها در این خانه ها زندگی کنند، در این صورت هم به مستقل شدن آنها کمک می کنیم، هم زیر نظر خودمان هستند و مشکلی برایشان ایجاد نخواهد شد.
مسعودی فرید بیان کرد: بعد از ترخیص، علاوه بر حمایت های روحی و روانی، حمایت مالی نیز از این افراد انجام می شود و در استان های مختلف طرح پانسیون را با کمک خیرین ایجاد کرده ایم که امیدواریم بتوانیم خیرین بیشتری را به این سمت سوق دهیم و در این راستا هم نیاز به منابع دولتی و هم کمک نهادها، خیرین و تشکل های غیردولتی داریم.
خانواده‌هایی که قصد دارند کودکی را به فرزندخواندگی بپذیرند، می‌توانند سرپرسی این کودکان را با مراجعه به سازمان بهزیستی بر عهده بگیرند. اما سرپرستی این کودکان شرایط و ضوابط خاصی دارد که این خانواده‌ها باید از آنها برخوردار باشند.
به گزارش ایسنا، کودکانی به فرزندی سپرده خواهند شد که والدین یا جد پدری آنها، شناخته شده نباشد. از طرف دیگر این کودکان باید تحت سرپرستی سازمان بهزیستی قرار گرفته باشند، به عبارتی قبل از سپردن کودکان به فرزندی، این کودکان باید از طریق مراجع قضایی در اختیار سازمان بهزیستی قرار گیرند و مهم‌تر اینکه این کودکان باید به خانواده‌هایی سپرده شوند که قانون تعیین کرده است.
امور مربوط به فرزندخواندگی در هر استان فقط از طریق کمیته ستادی استان و توسط کمیته شبه خانواده استان انجام خواهد گرفت. اعضای این کمیته شامل مدیرکل بهزیستی استان، معاون امور اجتماعی، کارشناس شبه خانواده استان، کارشناس فرزند خواندگی، مددکار و کارشناس حقوقی استان است.
کودکانی را می‌توان به عنوان فرزند خوانده انتخاب کرد که کلیه تلاش‌ها و کوشش‌های حرفه‌ای جهت شناسایی والدین و بازگشت کودک به خانواده موثر واقع نگردیده باشد.
خانواده‌های متقاضی فرزندپذیری باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟
از جمله شرایطی که متقاضیان فرزندخوانده باید داشته باشند این است که زن و شوهر داوطلب سرپرستی، ایرانی و مقیم ایران باشند و پنج سال تمام از تاریخ ازدواج آنها گذشته و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند.
همچنین سن یکی از زوجین باید حداقل ۳۰ سال باشد. زوجین دارای محکومیت جزائی موثر به علت ارتکاب جرائم عمدی و مهجور نباشد و دارای صلاحیت اخلاقی باشند. همچنین زوجین یا یکی از آنها باید دارای تمکن مالی باشند.
آنها همچنین نباید مبتلا به بیماری صعب‌العلاج باشند. همچنین زوجین نباید معتاد به مواد الکلی یا مواد مخدر و سایر اعتیادات مضر باشند. هرگاه زوجین به دلایل پزشکی نتوانند صاحب فرزند شوند، معافیت از شرایط گذشتن پنج سال از زندگی بدون صاحب فرزند شدن و حداقل سن ۳۰ برای یکی از زوجین، به عهده دادگاه است.
چه مدارکی مورد نیاز است؟
متقاضیان فرزند خواندگی باید تقاضای رسمی خود مبنی برفرزند پذیری را به سازمان بهزیستی اعلام نمایند. این تقاضا حتما باید به امضای متقاضیان رسیده و شامل نشانی و شماره تلفن متقاضیان باشد. گاهی متقاضیان شروع کار را از دادگاه آغاز می‌کنند و سپس به بهزیستی معرفی می‌شوند.
تصویر شناسنامه زوجین (صفحه اول و دوم)، تصویر سند ازدواج، گواهی عدم بچه‌دار شدن از پزشک متخصص زنان و زایمان در مورد زوجه، گواهی پزشکی قانونی مبنی بر عقیم بودن زوجین یا یکی از آنان، ارائه حکم سرپرستی آزمایشی از مراجع قضایی، گواهی برگ عدم سوء پیشینه کیفری زوجین، گواهی سلامت جسم و روان از پزشک قانونی برای زوجین، گواهی تمکن مالی (اعم از فیش حقوقی، فتوکپی سند منزل مسکونی، ماشین، …)، گواهی سلامت از پزشک مبنی بر عدم ابتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج و واگیردار و گواهی عدم اعتیاد از جمله مدارک مورد نیاز برای فرزندپذیری است.
سازمان بهزیستی موظف است درصورت لزوم متقاضیان را برای دریافت گواهینامه‌های مورد نیاز به سازمان‌های ذیربط معرفی کند.
مشاوره قبل از فرزندپذیری از موارد مهمی است که زوجین قبل از تشکیل کمیته فرزندخواندگی باید در آن شرکت نمایند؛ نتیجه جلسات باید در پرونده درج شود.
طرح پرونده در کمیته فرزندخواندگی
چنانچه تصمیم کمیته مبنی بر پذیرش متقاضیان باشد، در لیست نوبت قرار می‌گیرند و در صورت فرا رسیدن نوبت برای انتخاب فرزند به شیرخوارگاه معرفی می‌شوند. درصورت انتخاب فرزند والدین متقاضی توسط بهزیستی استان به دادگاه صالحه جهت صدور قرار دوره آزمایشی (حکم سرپرستی موقت) معرفی خواهند شد. پس از صدور حکم سرپرستی، کودک انتخابی طی صورت جلسه‌ای به والدین تحویل خواهد شد و مراتب به دادگاه مربوطه اعلام می‌شود.
درطی دوره آزمایشی شش ماهه، باید حداقل سه بازدید از طرف مددکاران اجتماعی از خانواده فرزندپذیر به عمل آید. درصورت تائید وضعیت مراقبت از فرزند و توانایی خانواده و حفظ منافع فرزند، گزارش نهایی تهیه و برای صدور حکم قطعی سرپرستی به دادگاه ذیربط منعکس می‌شود.
در مورد اخذ شناسنامه کودک با مشخصات والدین قانونی بعد از طی دوره شش ماهه آزمایشی و صدور حکم قطعی اقدام خواهد شد. به منظور حفظ منافع فرزند، تامین آتیه وی و جبران عدم برخورداری فرزند از ارثیه والدین حقوقی، صلح یک سوم اموال والدین به فرزند خوانده از طریق دفتر خانه‌های رسمی و حتی مراجع قضایی انجام می‌پذیرد. افتتاح حساب پس انداز، بیمه آتیه یا روش‌های اطمینان بخش دیگری نیز می‌توانند از راهکارهایی باشند که به موازات صلح اموال انجام گیرد.
حکم سرپرستی درصورت تشخیص سازمان بهزیستی مبنی بر آسیب پذیری کودک و عدم شایستگی والدین قانونی یا مراجعه والدین حقیقی کودک با هماهنگی دادگاه قابل فسخ است.
انتهای پیام
احمد خاکی معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران در گفتگو با خبرنگار حوزه رفاه و تعاون گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛اظهار کرد: در حال حاضر 1500 نفر متقاضی فرزند خواندگی نوزاد و به ویژه نوزادان دختر هستند، این در حالی است که هیچ نوزادی با شرایط فرزندخواندگی در این مرکز حضور ندارد.
وی تصریح کرد: هم اکنون 90 کودک در شیرخوارگاه آمنه نگهداری می شوند که یا بدسرپرست بوده و دادگاه به طور موقت مسئولیت نگهداری از آن ها را به بهزیستی سپرده و یا اینکه کودکان فوق مبتلا به بیماری هایی چون (اچ آی وی) هستند،که شرایط فرزند خواندگی را ندارند.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران با بیان اینکه در شیرخوارگاه آمنه نوزادان صفر ماهه تا کودکان 10 ساله نگهداری می شوند، ادامه داد: کودکان در سن مدرسه نیز به مدرسه می روند.
انتهای پیام/
کودکان شیرخوارگاه آمنه شرایط فرزندخواندگی را ندارند
برای اعطای فرزند به زوجین بدون فرزند، زن و شوهر داوطلب باید ایرانی و مقیم ایران باشند همچنین پنج سال تمام از تاریخ ازدواج آنها گذشته باشد و آنها از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند.
علاوه بر آن سن یکی از زوجین باید حداقل سی سال باشد و زوجین دارای محکومیت جزائی مؤثر به‌علت ارتکاب جرائم عمدی و مهجور نباشد همچنین زوجین باید صلاحیت اخلاقی داشته باشند و حداقل یکی از آنها دارای تمکن مالی باشد.
از دیگر شرایط پذیرش این است که زوجین مبتلا به بیماری صعب العلاج و معتاد به مواد الکلی یا مواد مخدر و سایر اعتیادات مضر نباشند.
دختران مجرد هم برای گرفتن فرزند خوانده باید حداقل ۳۰ سال سن داشته باشند و البته فقط سرپرستی دختران را می‌توانند اخذ کنند.
همچنین زوجین دارای فرزند هم برای پذیرش فرزند خوانده باید حداقل یکی از آنها بیش از ۳۰ سال سن داشته باشد.
برای مراجعه به سایت فرزندخواندگی اینجا کلیک کنید!
گروه خانواده؛ زهره سعیدی: فرزندخوانده کسی است که دیگری (غیر از پدر و مادر واقعی) او را به فرزندی پذیرفته باشد. بر اساس فرزندخواندگی، رابطه خاصی میان فرزندخوانده و پدرخوانده و مادرخوانده به وجود می‌آید. در اصطلاح فقهی، فرزندخواندگی این است که شخص بر اساس ادعا و بدون دلیلی برای اثبات فرزندی، فرزند دیگری را فرزند واقعی خود بگیرد؛ چه این فرزند، نسبتش با والدینش ناشناخته باشد، مانند بچه سرراهی یا معلوم باشد، مثل بچه یتیم. نزول آیاتی درباره فرزندخواندگی، نشان می‌دهد که در عصر نزول قرآن نیز فرزندخواندگی رواج داشته است.
قرآن، در دو جا با جمله «شاید به ما سودی برساند یا او را به فرزندی بپذیریم» به سابقه این موضوع در پیش از اسلام اشاره می‌کند. مورد اول آیه نهم سوره قصص است؛ هنگامی که حضرت موسی را از آب گرفتند همسر فرعون (آسیه) این جمله را درباره موسی می‌گوید. مورد دوم آیه ۲۱ سوره یوسف است؛ وقتی که عزیز مصر یوسف را خرید، به همسرش زلیخا این جمله را درباره یوسف می‌گوید.
در ایران نیز براساس قانون و لوایح آن بحث فرزندخواندگی با احکام شرعی و و بررسی ویژگی زن و مرد و همسران صورت می گیرد و این اتفاق از سوی سازمان بهزیستی رقم می خورد. با توجه به آمار ناباروری بیش از ۲۵ درصد زوجین در ایران خیلی از مردم تمایل به گرفتن فرزند از بهزیستی دارند که البته عدم آگاهی با آگاهی نادرست درباره آن آنها را دچار مشکل می کند همینطور ذهنیت نادرست خیلی از خانواده ها اجازه چنین کاری را به زوجین نمی دهد.
در ارتباط با مراحل، راه ها و موانع گرفتن فرزند از بهزیستی و سوالاتی که عموم مردم در این رابطه دارند با سعید بابایی مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور به گفت وگو نشستیم که در ادامه می خوانیم:
*لطفا در ابتدا درباره مراحل گرفتن فرزند از بهزیستی از ثبت نام تا دریافت فرزند برایمان بگویید؟
ابتدا زوجین می بایست در سامانه ملی فرزندخواندگی به آدرس http://adoption.behzisti.net ثبت نام کنند. در ثبت نام باید مدارک مورد نیاز در سامانه آپلود شود. بهتر است متقاضیان از قبل مدارک را آماده داشته باشند و مدارک را با کیفیت مطلوب از روی اصل سند درخواستی بارگزاری کنند و سپس پیامکی به متقاضی مبنی بر دریافت کد مربوطه توسط متقاضیان ارسال می شود.
مدارک مورد نظر شامل ۱.تصویر کلیه صفحات شناسنامه ایرانی متقاضیان
۲.تصویر کارت ملی متقاضیان
۳.تصویر کارت پایان خدمت یا کارت معافیت از خدمت (برای آقایان)
۴.تصویر سند ازدواج زوجین متقاضی
۵.تصویر آخرین مدرک تحصیلی متقاضیان
۶.تصویر سند مالکیت یا مبایعه نامه منزل یا اجاره نامه
۷.اصل یا تصویر گواهی مربوط اشتغال به کار یا تعیین میزان تقریبی درآمد متقاضیان مانند حکم کارگزینی، فیش حقوقی، پروانه کسب و …
۸.تصویر مدارک بیمه پایه اجتماعی
۹.اصل گواهی پزشک متخصص زنان و زایمان مبنی بر عدم امکان بچه‌دار شدن (برای زوجین فاقد فرزندی که پنج سال از ازدواج آنان گذشته باشد و بخواهند از اولویت اول برخوردار شوند. البته متعاقباً متقاضیان مذکور در این خصوص باید از پزشکی قانونی نیز گواهی دریافت کنند) – توجه کنید که تصویر مدارک فوق باید خوانا باشد و بعد از اعلام بهزیستی باید در یکی از دفاتر اسناد رسمی توسط شما برابر اصل شود.
۳. مصاحبه و بازدید مددکاری اولیه که در صورت تایید ابتدایی خانواده باید منتظر باشد تا کودک واجد شرایط واگذاری در استان یافت شود. این فاصله زمانی شاید همان نکته اصلی باشد که عوامل مختلفی دارد که جلوتر عرض خواهم کرد.
۴. بعد از پیدا شدن کودکی که اجازه واگذاری را داشته باشد، متقاضیان باید به روان شناس معتمد سازمان مراجعه کنند تا تاییدیه وی را اخذ کنند. همچنین گواهی های عدم اعتیاد و عدم سوء پیشینه در این مرحله اخذ می شود.
۵. طبیعتا دیدارهایی بین متقاضیان و کودک انجام می شود تا پذیرش طرفین مورد ارزیابی قرار گیرد. در برخی موارد در صورت عدم تعامل مناسب بین آنها تا ۳ کودک نیز به خانواده پیشنهاد می شود.
۶. در صورت نهایی شدن گرفتن فرزند دوره ۶ ماهه موقتی حکم قاضی صادر می شود و پس از تایید کارشناسان بهزیستی این حکم به حکم قطعی تبدیل می شود.
* سئوال عموم مردم این است که چرا با وجود این همه کودک، بهزیستی کودک را تحویل متقاضیان فرزندپذیری نمی‌دهد؟
این پرسش شما پاسخ های ساده ای دارد: نخست این که بهزیستی متولی تامین کودک برای فرزندپذیران نیست. کودکی باید باشد که بشود او را به متقاضیان حائز شرایط واگذار کرد. در ضمن بی سرپرست بودن یا بدسرپرست بودن کودک باید مورد تایید مقام قضایی قرار گیرد. این پروسه‌ای است که باعث می شود همیشه صف متقاضیان طولانی باشد.
مورد دیگر احراز شرایط خانواده فرزندپذیر است. صلاحیت های این خانواده باید برای بهزیستی و دادگاه مورد تایید قرار گیرد. این کودکان امانتی هستند که باید به بهترین خانواده‌ای که می تواند آینده آنان را تامین کند سپرده شود. البته این بهترین آینده الزاما مالی نیست و شرایط فرهنگی و اجتماعی خانواده متقاضیان نیز مورد توجه جدی قرار می گیرد. ممکن است گاهی با برگزاری یک جلسه تایید روان شناس حاصل شود اما ممکن است در بعضی موارد نیاز به جلسات بیشتری در این زمینه باشد.
* به نظر شما چرا عده ای الان معترض هستند که فرایند اداری و بوروکراتیک گرفتن فرزند برای برخی سهل و برخی سخت است آیا در این بین پارتی بازی معنا دارد؟
سازمان در تایید صلاحیت خانواده های متقاضی نباید ذره ای کوتاه بیاید. اگر کوتاه بیاید خیانت در حق این کودکان معصوم است که برخی هایشان بالاخره یک بار در زندگی سختی کشیده اند و نباید بار دیگر این اتفاق برایشان تکرار شود. از سخت ترین تجربه برای این کودکان فسخ فرزندخواندگی است. برخی خانواده ها که به هر علتی با احساس پیش می آیند و بعد تاب شنیدن حرف اطرافیان را ندارند یا دلشان را می زند، بزرگ ترین لطمه را به کودک وارد می کنند. برای همین باید از ابتدا دقیق بررسی شوند. فسخ فرزندخواندگی به مرور سال ها کمتر شده است اما یک موردش هم زیاد است چون ضربه بزرگی به کودک وارد می کند و متاسفانه شاهد این اثر نامطلوب روی کودک هستیم.
از اردیبهشت ماه امسال سامانه ملی فرزندخواندگی راه اندازی شده و کاملا شفاف روند فرزندخواندگی توسط استان ها قابل ارزیابی و رصد است. درصد خطا صفر نبوده است اما با این سامانه به صفر میل می کند. یکی از مواردی که ممکن است برخی خانواده ها فرض کنند پارتی بازی به قول معروف صورت گرفته، این است که نمی دانند شرایط هر خانواده با خانواده دیگر متفاوت است. برای مثال عرض کنم ممکن است خانواده ای در استانش ۴سال منتظر نوزاد دختر باشد و این اتفاق نیفتد اما خانواده ای دیگر با قبول پذیرش سرپرستی پسری ۶ ساله یا کودکی دارای معلولیت یا بیماری خاص در مدت کوتاهی به انتهای مسیر برسد. خلاصه این که شرایط هر مورد با مورد دیگر متفاوت است.
با این حال اگر خانواده ها موردی داشتند که احساس اجحافی داشتند می توانند از بخش پرسش و پاسخ سامانه فرزندخواندگی یا از طریق سامانه دیدبان سازمان بهزیستی با شماره تماس ۱۴۸۲ این مورد را باستاد کشوری مطرح نمایند.
* چه خانواده های می توانند و چه خانواده های نمی توانند فرزند بگیرند؟
گروه‌های ذیل می‌توانند متقاضی سرپرستی از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست تحت پوشش سازمان بهزیستی باشند: ۱.زن و شوهر بدون فرزند ۲.دختران و زنان بدون شوهر۳.زن و شوهر دارای فرزند.
موارد فوق بر اساس اولویت است و تا زمانی که خانواده های بدون فرزند دارای صلاحیت متقاضی وجود داشته باشند، فرزندخواندگی به اولویت های ۲ و ۳ نمی رسد. مگر آن که متقاضی کودکان با سن بالاتر یا کودکان دارای معلولیت یا بیماری خاص باشند که البته در سال های اخیر میزان این متقاضیان افزایش یافته است. ضمنا خانواده هایی که در جلسات مشاوره حائز صلاحیت شناخته نشوند یا از منظر مددکاری و گواهی سوء پیشینه یا اعتیاد و… مورد تایید قرار نگیرند نیز از فهرست متقاضیان خارج می شوند.
* در ایام کرونا شنیدیم که همه فرایند ثبت تا مراحل دیگر اینترنتی شده در این زمینه آیا همه زیرساخت ها فراهم است؟ چون خیلی ها الان معترض اند که روند بررسی ها کند شده یا اصلا امسال پیش نرفته است.
بله ثبت نام بر اساس سایت اینترنتی است و نوبت دهی بر آن اساس صورت می پذیرد اما در جریان این نیز باید بود که همان طور که بالاتر عرض کردم صف تابعی از تعداد کودکانی است که واجد شرایط واگذاری هستند که این امر از عهده بهزیستی خارج است.
* یک روند عادی گرفتن فرزند از بهزیستی چقدر زمان لازم دارد؟
در صورت وجود کودک واجد شرایط واگذاری، فرایند زیر۶ ماه قابل انجام است. اگر متقاضیان درخواست کننده کودک با سن بالاتر از ۶سال(به ویژه پسر) باشند یا کودکان دارای معلولیت و بیماری های خاص، قطعا این زمان نیز کاهش می یابد. اکثر خانواده هایی که در صف های طولانی می مانند متقاضی نوزاد دختر هستند که طبیعتا شکل گیری آن بر عهده بهزیستی نیست.
* چه آماری از بچه ها در بهزیستی می توان ارایه داد (منظور به لحاظ سنی و جنسیتی) الان شرایط به چه صورت است و خانواده ها در چه رنج سنی و جنسیتی بهتر می توانند فرزند قبول کنند.
۹۹درصد متقاضیان در مرحله اول نوزاد دختر می خواهند. وقتی که می بینند باید مدت زمان طولانی در صف بمانند به ناچار به سمت دختر با سن بالاتر یا نوزاد پسر متمایل می شوند. در نهایت اگر هیچ کدام از این ها میسر نشد به سمت کودک پسر رضایت می دهند. حدود ۸۰درصد فرزندخواندگی در سال های اخیر در محدوده سنی ۰ تا ۳ سال صورت می گیرد و فرزندخواندگی در سنین بالای ۳سال متقاضی بسیار کمتری دارد.
یکی از علت های عمده آن این است که بر اساس شرایط جامعه خیلی از خانواده ها مایلند این حقیقت را از کودک و اطرافیان خود پنهان نگه دارند در صورتی که ثابت شده است که این امر، اشتباه است و به همین علت کودکانی که در سنین بالاتر از این واقعیت با خبر می شوند، لطمه سنگینی میخورند، در صورتی که اگر از ابتدا با این واقعیت بزرگ می شدند، آسیب پذیری آنان اندک بود.
* خیلی ها اعتقاد دارند روند گرفتن فرزند در این سال ها نسبت به گذشته سخت‌تر شده علت چیست و چه ضرورتی برای آن است در حالیکه خیلی ها چشم انتظار گرفتن یک بچه از بهزیستی هستند.
روند سخت تر نشده است. قانونمندتر شده است. در گذشته شاید خیلی از شرایط خانواده ها به درستی بررسی نمی شد و الان شرایط بهتر و سختگیرانه تر بررسی می شود. متقاضی هر کودک بیش از یک خانواده است و وظیفه داریم به نمایندگی از همین مردم، کودک را به بهترین خانواده واگذار کنیم. برخی معترضان محترم یک روی سکه را می بینند اما ما شاهد کودکانی هستیم که بعد از فسخ فرزندخواندگی از سوی خانواده فرزندپذیر چه لطمات روحی شدیدی به آنان وارد می شود.
واقعا ناگفتنی است و هر کدام برای خود داستانی دارد. مثلا در گذشته اگر دو خواهر بودند شرایطی بود که بسیار پیش می آمد دو خواهر از هم جدا می شدند، و به دو خانواده می رفتند و مشکلات بعدی… در صورتی که الان پافشاری می کنیم نباید این اتفاق جدایش در سنین پایین اتفاق بیفتد و ارتباط خواهری یا برادری کودکان بر اساس حقوق آنان باید حفظ شود.
* آقای بابایی اینکه از شرایط فرزند گرفتن به نام زدن ملک و املاک به نام بچه است هنوز هم هست یا خیر؟
از شرایط هست اما قاضی می تواند به علت رعایت مصالح کودک این شرط را در حکم نیاورد. دادگاه شرایط خانواده متقاضی را در این مورد می سنجد.
ماده ۱۴ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست بدین شرح است که دادگاه در صورتی حکم سرپرستی صادر می کند که درخواست کننده سرپرستی بخشـی از اموال یا حقوق خـود را به کودک یا نوجـوان تحت سرپرستی تملیک کند. تشخیص نوع و میزان مال یا حقوق مزبور با دادگاه است. در مواردی که دادگاه تشخیص دهد اخذ تضمین عینی از درخواست کننده ممکن یا به مصلحت نیست و سرپرستی کودک یا نوجوان ضرورت داشته باشد، دستور اخذ تعهد کتبی به تملیک بخشی از اموال یا حقوق در آینده را صادر و پس از قبول درخواست کننده و انجام دستور، حکم سرپرستی صادر می کند.
یک تبصره هم اینجا وجود دارد که در صورتی دادگاه تشخیص دهد اعطای سرپرستی بدون اجرای مفاد این ماده به مصلحت کودک یا نوجوان می باشد، به صدور حکم سرپرستی اقدام می کند. علت هم این است که این کودکان از ارث بهره نمی برند به همین علت قانونگذار در این ماده تلاش نموده تا آینده کودک فرزندخوانده را در برابر سایر اعضای خانواده تضمین نماید.
*در بحث محرمیت فرزند خواندگی هم برای فرزند دختر و پسر براممان توضیحی بفرمایید
در بحث محرمیت هر خانواده‌ای می تواند از احکام مرجع تقلید خود تبعیت کند و در این میان محدودیتی وجود ندارد.
*چند درصد فرزندان بهزیستی دختر و چند درصد پسر هستند؟
تعداد فرزندان بهزیستی از نظر جنسیت حدودا ۵۰، ۵۰ است اما با توجه به اینکه بیشتر درخواست‌ها به دنبال نوزاد دختر است و همین مسئله باعث ماندن کودکان با سن بالاتر به ویژه پسران در مراکز شبه خانواده می‌شود.
* این هم یک سوال دردناک است که می‌خواهم بپرسم درباره بچه هایی که در بهزیستی می‌مانند و کسی به فرزندی قبولشان نمی‌کند، مثلا بعضی از اینها حتی یک مشکل یا بیماری کوچیکی دارند درحالیکه خانواده ها حتما بچه صدرصد سالم میخواهند هم یک توضیحی بدهید، چرا این فرهنگ سازی در کشور ما هنوز این اندازه ضعیف است؟
فرهنگ سازی یک امر کُند اجتماعی است و به مرور به دست می آید. رسانه ها به ویژه آن هایی که با فیلم و سریال سر و کار دارند خیلی می توانند در این امر تاثیرگزار باشند. هر چند انتقادهایی به سریال بچه مهندس در فصل های ۱ و ۲ بود اما تاثیر آن بر علاقه مندی طیفی از جامعه برای پذیرش کودکان به فرزندخواندگی خوب استکه مورد سنجش قرار گیرد که به نظر تاثیرگزار نیز می توان ارزیابی کرد.
باید امثال این سریال ها و فیلم ها با مشاوره های خوب کارشناسان بیشتر ساخته شود. اگر با این دید به فیلم ها و انیمیشن های خارجی نگاه کنید می بینید که بسیاری از آنان به عنوان خط اصلی داستان یا به عنوان یکی از خطوط فرعی بحث فرزند خواندگی را دنبال می کنند و برای جامعه خود فرهنگ سازی می کنند.
*به عنوان سوال نهایی می‌توانید از آخرین میزان فرزندخواندگی آماری به ما بدهید؟
در ۶ ماهه نخست سال ۹۹، ۵۳۹ فرزند بهزیستی در سراسر کشور به فرزندخواندگی رفته‌اند، همچنین ۲۸ فرزند بهزیستی که دارای معلولیت هستند در سراسر کشور وارد خانواده‌ها شدند. استان تهران بیشترین آمار فرزندخواندگی را در ۶ ماهه نخست سال داشته است. ۱۵۵ فرزند بهزیستی در استان تهران به خانواده راه پیدا کرده اند.