چه غذا های برای کبد چرب خوبه
کبد یا همان جگر یکی از مهم‌ترین دستگاه‌های پالاینده بدن است که به طور مختصر فعالیت‌هایی مانند پالایش خون، پروتئین‌سازی، سم‌زدایی، تنظیم قند، ذخیره‌سازی مواد حیاتی و سوخت و ساز را بر عهده دارد.
کبد چرب به دلیل کاهش تحرک و تغذیه ناصحیح از مشکلات پزشکی رو به گسترش در جهان صنعتی امروز است؛ این بیماری اختلال مزمن و بدون علامت کبدی است که علت آن تجمع چربی و التهاب در کبد است. شایع‌ترین علل کبد چرب در ایران چاقی، دیابت، سوء‌تغذیه و بالا بودن چربی خون است. در کشورهای دیگر دنیا مصرف بالای الکل از شایع‌ترین علت‌ها محسوب می‌شود، اما طب سنتی تدابیر خوبی برای درمان کبد چرب دارد.
علی بهادری، متخصص طب سنتی در گفت‌وگو با ایسنا، در این باره گفت: امروزه به علت اتخاذ برنامه غذایی ناسالم، کبد چرب شایع شده است. کبد چرب همانند چربی شکم نیست و نباید آن را مشکل ساده کبدی تلقی کرد. لازم است به محض مشخص شدن بیماری، درمان را شروع کرد؛ زیرا به مرور زمان لایه‌های چربی روی کبد رشد می‌کند و سوء هاضمه شدید به وجود می‌آورد. بیشتر افراد متوجه بیماری خود می‌شوند، اما چندان به موضوع درمان آن توجه نمی‌کنند.
وی با اشاره به علایم کبد پرچرب گفت: افراد در هر سنی می‌توانند به کبد چرب مبتلا شوند؛ حتی کودکانی که تحرک ندارند و پرخوری می‌کنند نیز به کبد چرب مبتلا می شوند.
بهادری اضافه کرد: کبد چرب در افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر دیده می‌شود. مبتلایان به این بیماری، بدن سست و لختی دارند و معمولا پوست‌شان سفید است. این گروه بعد از خوردن غذای چرب و سنگین احساس درد و سنگینی در قسمت راست و بالای شکم می‌کنند، ضمن اینکه حس کرختی و سنگینی در کل بدن هم احساس می‌شود.
این متخصص طب سنتی خاطر نشان کرد: پوست مبتلایان به کبد چرب شادابی و طراوت ندارد و معمولا نوعی بدرنگی در پوست ایجاد می‌شود. سرد بودن بدن یکی دیگر از علائم ابتلا به کبد چرب است؛ طوری که این افراد از گرمایی بودن شکایت دارند ولی در واقع با لمس بدن، سردی بدن کاملا احساس می‌شود.
وی با بیان اینکه عوامل زیادی در سوء هضم نقش دارند و مهم‌ترین آنها خوب نجویدن یا سریع خوردن غذاست، افزود: افرادی که عادت دارند انواع و اقسام غذا را با هم بخورند یا غذاهای دیر هضم و زود هضم را با هم مصرف می‌کنند، بیش از دیگر افراد به مشکلات سوء هضم و کبد چرب دچار می‌شوند. باید به خاطر داشت قبل از اینکه معده از غذای خورده شده کاملا تخلیه نشده، نباید بلافاصله غذای دیگری خورد.
بهادری اضافه کرد: یکی دیگر از عواملی که می تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود، عدم رعایت اعتدال در غذا خوردن است، کم خوری یا پرخوری، به ویژه پرخوری می تواند با مشکل سوء هضم همراه باشد.
وی با بیان اینکه هر عاملی که موجب سرد شدن بدن، به ویژه سرد شدن دستگاه گوارش و کبد شود، می تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود، بیان کرد: یکی از این عوامل بی حرکتی و سکون است؛ البته فعالیت بیش از حد و سنگین بدنی هم می‌تواند در ابتلا به کبد چرب نقش داشته باشد. خواب، بین شش تا هشت ساعت برای افراد کافی است ولی خواب بیش از اندازه مشکل ساز می‌شود. استرس یکی دیگر از عواملی است که مشکلات گوارشی، بویژه کبد چرب را به همراه دارد، در نتیجه باید این عوامل در زندگی به حداقل برسند.
وی با بیان اینکه درست است نوشیدن آب برای بدن ضروری است ولی نوشیدن آب هم مثل غذا خوردن، اصول خاص خودش را دارد، افزود: نوشیدن آب و مایعات نباید قبل از غذا یا در بین آن باشد. نوشیدن آب و مایعات را باید به یک ساعت قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا موکول کرد.
این متخصص طب سنتی خاطر نشان کرد: مایعات، به ویژه آب هر چه سردتر باشند، آسیب بیشتری برای بدن به همراه دارند، در نتیجه دمای مایعات باید متعادل باشد؛ نوشیدن آب صبح‌ها به صورت ناشتا، اواسط خواب و پس از بیداری ناگهانی، بعد از استحمام، بعد از رابطه جنسی و بعد از ورزش مضر است. نوشیدن آب باید به اندازه نیاز و در حد رفع تشنگی باشد. خود تشنگی می‌تواند به بدن آسیب وارد کند. بنابراین توصیه می‌شود افراد از نوشیدن بیش از اندازه آب یا تشنه ماندن خودداری کنند.
وی انتخاب نوع غذا در پیشگیری از ابتلا به کبد چرب را مهم دانست و افزود: استفاده بیش از اندازه از غذاهایی که طبع سرد، بویژه طبع سرد و تر دارند در تمامی افراد، به خصوص افراد سرد مزاج مشکلات گوارشی به همراه دارد و می‌تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود.
بهادری اضافه کرد: انواع ترشی، لبنیات، به ویژه ماست و دوغ، آلو، هلو، مرکبات، گیلاس، آلبالو، خیار، گوجه و… همگی باید در حد اعتدال مصرف شوند؛ چون استفاده بیش از اندازه آنها مشکل‌ساز است.
وی افزود: استفاده بیش از اندازه از غذاهای غلیظ و لزج مانند کله پاچه، حلیم، آش رشته، ماکارونی، لازانیا، پاستا، بامیه، فست فودها، برنج و ماهی (سرد و تر و لزج) و… در ایجاد اختلال سوء هضم و ابتلا به کبد چرب نقش دارند. همچنین استفاده زیاد و مکرر از شیرینی‌های چرب و غلیظ، مانند انواع شیرینی‌های قنادی می‌تواند باعث کبد چرب شود.
وی با بیان اینکه افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند، باید حجم غذای خود را کاهش دهند و از پرخوری بپرهیزند، بیان کرد: روزه‌داری در بهبود وضعیت این افراد تاثیر زیادی دارد. غذای شب باید سبک و با حجم کم باشد، همچنین بین صرف وعده شام تا خواب حداقل دو ساعت فاصله ایجاد شود. این دسته از افراد باید از خوردن غذاهای سرد پرهیز کنند.
بهادری خاطر نشان کرد: استفاده از ادویه‌هایی مثل زیره، زنجبیل، سیاهدانه، آویشن، نعنا، فلفل، دارچین، میخک و هل در غذاها به دلیل خاصیت گرمی می‌تواند مفید واقع شود. این ادویه‌ها در تقویت کبد هم نقش دارند. افرادی که تمایل به مصرف ماست و دوغ دارند، باید ماست را به صورت چکیده و در حجم کم مصرف کنند و دوغ را با استفاده از ماست چکیده درست کنند. همچنین مصرف سبزیجات و زیتون همراه با غذا ایرادی ندارد، ولی ماست نباید همراه با غذا مصرف شود.
این متخصص طب سنتی اضافه کرد: استفاده از نبات و عسل هم در برطرف کردن سردی می‌تواند مفید باشد؛ به طور کلی استفاده از غذاهای گرم توصیه می‌شود، ولی نباید در استفاده از غذاهای گرم هم افراط شود.
وی با بیان اینکه افراد مبتلا به کبد چرب باید از خوردن غذاهای پر رطوبت مثل شیر، میوه‌های آبدار و لبنیات پرهیز کنند یا آنها را با مصلح استفاده کنند، افزود: برای مثال مصلح ماهی، ادویه‌هایی مثل زعفران، فلفل و دارچین است. کباب کردن ماهی و استفاده از ماهی جنوب هم می‌تواند در کاهش سردی و رطوبت موثر باشد.
بهادری به مبتلایان کبد چرب توصیه کرد که برای تقویت کبد از پسته، بادام و فندق استفاده کنند و افزود: این افراد باید روزانه پنج عدد فندق، پنج عدد بادام و سه عدد پسته بخورند. مواد غذایی دیگر وجود دارند که برای کبد مفیدند. برای مثال انجیر و مویز. همچنین ترب و فندق نیز به باز شدن انسداد کبد کمک می کند.
این متخصص طب سنتی اظهار کرد: مبتلایان به کبد چرب به جای استفاده از آب بهتر است ماءالعسل (ترکیب آب و عسل) بنوشند؛ این افراد می‌توانند گاهی اوقات به جای آب، عرق کاسنی و شاتره بنوشند و به نسبت مساوی عرق کاسنی و شاتره را با یکدیگر ترکیب کنند. البته استفاده از رازیانه تنها به خانم‌ها توصیه می‌شود و آقایان نباید از آن استفاده کنند. اگرچه میوه‌های شیرین مثل توت و مویز برای کبد مفیدند، ولی نباید در مصرف آنها افراط کرد.
وی همچنین به افرادی که به کبد چرب مبتلا هستند توصیه کرد که نباید از گوشت‌های غلیظ استفاده کنند و گفت: گوشت گاو، گوساله و شتر در گروه گوشت‌های غلیظ قرار می‌گیرند و نباید مصرف شوند. گوشت گوسفند، مرغ محلی و بلدرچین گزینه های خوبی هستند.
بهادری افزود: خوردن نخودآب که به همراه ادویه‌جات گرم مثل دارچین و زعفران درست شود و در آن شوید وجود داشته باشد، می‌تواند غلظت مواد داخل کبد را کم کند. برای درست کردن نخودآب می‌توان از آب گوشت، نخود، برنج و گوشت استفاده کرد. یکی دیگر از سبزی‌هایی که باعث تقویت کبد می‌شود، شنبلیله است که استفاده از آن در غذاها به بیماران مبتلا به کبد چرب توصیه می‌شود.
به گزارش ایسنا، از آنجا که بیماری کبدچرب از جمله بیماری های خاموش و بی‌نشانه است، پیشگیری از ابتلا به آن در اولویت‌ها قرار می‌گیرد، زیرا این بیماری معمولا زمانی خود را نمایان می‌کند که ذرات چربی بخش زیادی از سلول‌های کبدی را به خود درگیر کرده‌اند.
انتهای پیام
در این مقاله با رژیم غذایی درمان کبد چرب بیشتر آشنا می‌شویم تا با یکی از شایع‌ترین بیماری‌های این سال‌ها مقابله کنیم.
کبد یکی از ارگان‌های حیاتی بدن انسان است که پالایش همه مواد غذایی خورده شده را بر عهده می‌گیرد. کبد چرب یک بیماری پیشرونده و مزمن است که باید درمان و کنترل آن را جدی بگیریم. سبک زندگی سالم و اعتدال و میانه روی در رژیم غذایی بهترین راه برای حفظ سلامت کبد است.
کبد چرب چیست؟
بدن در بسیاری از مناطق چربی را به عنوان انرژی و عایق بدن ذخیره می‌کند. کبد تا حدودی از چربی تشکیل شده است، اما اگر مقدار چربی در کبد خیلی زیاد باشد، ممکن است نشانه‌ای از بیماری کبد چرب باشد. به جمع شدن چربی در کبد اصطلاحاً کبد چرب می‌گویند. در حالت طبیعی چربی در کبد وجود دارد، اما اگر این میزان از چربی بیش از ۵ یا ۱۰ درصد وزن کل کبد شود، فرد مستعد ابتلا به بیماری کبد چرب می‌شود.
کبد چرب یک بیماری درمان پذیر است ولی بعضی اوقات می‌تواند اثرات و عوارض خطرناکی داشته باشد. کبد چرب معمولاً نشانه و علامتی نداشته و باعـث آسیبی همیشگی و برگشت پذیر نمی‌شود.
دو نوع بیماری کبد چرب وجود دارد: بیماری کبد چرب الکلی و بیماری کبد چرب غیرالکلی. همچنین ممکن است به دلیل بارداری بیماری کبد چرب در زنان رخ دهد. بیماری کبد چرب به کبد آسیب می‌رساند، این بیماری امکان دارد نتیجه بسياري از بیماری‌ها و يا رژیم‌های بد تغذیه‌ای در بدن ايجاد شود.
انباشته شدن چربي در سلول‌های كبدی می‌تواند به التهاب اين سلول‌ها منجر شود. مصرفي برخي داروها، چاقی و يا اضافه وزن، كم تحركی و مصرف مشروبات الكلی منجر به بروز كبد چرب می‌شوند. هنگامی که کبد قادر به انجام وظایف خود (در اثر بیماری کبد چرب) به طور مؤثر نباشد، فرد را در معرض خطر و مشکلات دیگر در سراسر بدن قرار می‌دهد. درمان اولیه برای بیماری کبد چرب مربوط به تغییر در رژیم غذایی و ورزش است، اگرچه ممکن است بعضی از افراد برای درمان بیشتر به پزشک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنند.
رژیم غذایی درمان کبد چرب
یکی از راه‌های اصلی درمان بیماری کبد چرب، صرف نظر از نوع آن، با رژیم غذایی است. همان‌طور که از نام آن پیداست، بیماری کبد چرب به این معنی است که شما در کبد بیش از حد چربی دارید. در بدن سالم، کبد به حذف سموم کمک می‌کند و پروتئین گوارشی صفرا را تولید می‌کند. بیماری کبد چرب به کبد آسیب می‌رساند و از کارکردن طبیعی آن جلوگیری می‌کند. به طور کلی، رژیم غذایی درمان کبد چرب شامل موارد زیر است:
- مقدار زیادی میوه و سبزیجات
- گیاهان دارای فیبر زیاد مانند حبوبات و دانه‌های کامل
- میزان حداقلی قند، نمک، چربی ترانس، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و چربی اشباع شده
- فاقد الکل
رژیم غذایی کم چرب و کم کالری می‌تواند به کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب کمک کند. در حالت ایده آل، اگر شما اضافه وزن دارید، باید حداقل ۱۰ درصد وزن بدن خود را از دست بدهید.
غذاهای مجاز در رژیم غذایی درمان کبد چرب
رژیم غذایی درمان کبد چرب شامل انواع مختلفی از غذاها می‌شود. کاهش کالری و خوردن فیبر زیاد و غذاهای طبیعی یک نقطه شروع خوب برای آغاز درمان کبد چرب است. خوردن غذاهای حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده، فیبر و پروتئین می‌تواند به بدن کمک کند تا انرژی کامل داشته باشد. غذاهایی که التهاب را کاهش میدهند یا به بدن در کاهش التهاب کمک می‌کنند نیز اهمیت دارند.
بعضی از مردم به دنبال برنامه رژیم خاصی مانند رژیم غذایی گیاهی یا رژیم مدیترانه‌ای می‌روند. متخصص تغذیه اغلب می‌تواند به فرد کمک کند یک برنامه رژیم غذایی درمان کبد چرب مناسب برای سلیقه‌ها، علائم و وضعیت سلامتی خود داشته باشید.
علاوه بر دستورالعمل‌های اساسی و رژیم‌های غذایی خاص، غذاهای خاصی نیز وجود دارد که ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری کبدی چرب مفید باشد، شما می‌توانید با گنجاندن آنها در سبد غذایی خود، از رژیم غذایی درمان کبد چرب پیروی کنید. از غذاها و گیاهان موجود در رژیم غذایی کبد چرب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سیر
سیر یکی از مهم‌ترین رژیم‌های غذایی درمانی کبد چرب است و ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مفید باشد. مطالعات پزشکی نشان داده که مکمل‌های پودر سیر به کاهش وزن و چربی بدن افراد مبتلا به بیماری کبد چرب کمک می‌کند.
کلم بروکلی
خوردن انواع سبزیجات مختلف برای بیماری کبد چرب مفید است، اما بروکلی یکی از سبزیجات است که فرد باید در مورد گنجاندن آن در رژیم غذایی به آن فکر کند. مصرف طولانی مدت کلم بروکلی باعث جلوگیری از افزایش چربی در کبد می‌شود.
چای سبز
استفاده از چای سبز برای اهداف دارویی روشی است که از هزاران سال پیش تاکنون ادامه دارد چای سبز به کاهش میزان چربی بدن و چربی خون کمک می‌کند. سطوح آنتی‌اکسیدانی در چای سبز نیز ممکن است برای کاهش التهاب بدن و کبد مفید باشد.
بادام زمینی
کبد چرب در مراحل آخر بیماری، درمان کامل ندارد و تنها می توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. مصرف چربی اشباع عملکرد کبد را با مشکل مواجه می کند. از طرفی ارگان‌های داخلی بدن نیاز به چربی‌های خوب و غیر اشباع دارند تا بتوانند املاح و ویتامین‌های لازم را دریافت و جذب کنند.
بادام زمینی حاوی مقادیر بالای چربی‌های غیر اشباع و مفید برای سلامتی بدن است که هیچ آسیبی به کبد و ارگان‌های حیاتی بدن نمی رساند. تاثیر بادام زمینی در کاهش وزن شگفت انگیز است. بیماران با یک رژیم لاغری حاوی بادام زمینی و کم کردن میزان چربی مضر بدن می توانند فشار به کبد را کم کرده و روند درمان را تسهیل کنند.
گردو
گرود غنی از امگا ۳ است و گنجاندن آن در رژیم غذایی درمان کبد چرب لازم و ضروری است. مطالعات نشان می‌دهد که خوردن گردو پیشرفت‌های عملکرد کبدی را در افراد مبتلا به بیماری کبدی چرب غیر الکلی بهبود می‌بخشد.
اسیدهای چرب امگا ۳
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که اسیدهای چرب امگا ۳ در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب، افزایش چربی‌های کبدی و میزان کلسترول HDL را بهبود می‌بخشد. خوردن غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است به کاهش چربی کبد کمک کند. این غذاها شامل ماهی قزل آلا، ساردین، گردو و تخم کتان می‌شوند که شما می‌توانید آنها را در رژیم غذایی درمان کبد چرب خود بگنجانید.
آووکادو
آووکادو غنی از چربی‌های سالم است، اما حاوی مواد مغذی ضدالتهابی و فیبر محلول است که می‌تواند به کاهش قند خون و استرس اکسیداتیو در بدن کمک کند.
پروتئین سویا یا پروتئین وی (آب پنیر)
بعضی از پروتئین‌ها می‌توانند بدن را در مقابل بیماری کبد چرب محافظت کنند. به نظر می‌رسد پروتئین سویا و آب پنیر برای کمک به توازن اثرات مصرف کربوهیدرات ساده و کاهش میزان قند خون مفید باشند. مصرف این پروتئین‌ها همچنین به بدن کمک می‌کند که توده عضلانی را حفظ کند و وزن کلی را کاهش دهد.
قهوه
نوشیدن قهوه یک مراسم صبحگاهی برای بسیاری از مردم است، اما ممکن است مصرف قهوه بیشتر از آن چیزی باشد که به نظر می‌رسد. قهوه حاوی اسید کلروژنیک است که یک ترکیب قوی و دارای خواص آنتی‌اکسیدان و ضدالتهابی است. همچنین قهوه باعث کاهش کلسترول و فشار خون می‌شود.
به نظر می‌رسد قهوه به محافظت از بدن در برابر بیماری کبد چرب غیرالکلی کمک می‌کند. اضافه کردن قهوه به رژیم غذایی، ممکن است علاوه بر رژیم غذایی درمان کبد چرب برای افراد بیمار، برای سایر افراد نیز عالی و پیشگیرانه باشد.
غذاهای ممنوعه در رژیم غذایی درمان کبد چرب
اضافه کردن غذاهای سالم به رژیم غذایی درمان کبد چرب، یکی از راه‌های مدیریت بیماری کبد چرب است. با این حال، برای افرادی که مبتلا به بیماری کبد چرب هستند و غذاهای خاصی را مصرف می‌کنند، محدود کردن مصرف برخی از غذاها اهمیت زیادی دارد.
شکر و قند
قند و شکر می‌تواند به افزایش قند خون و افزایش چربی در کبد کمک کند. در رژیم غذایی درمان کبد چرب باید از مصرف قند و شکر در غذاها و محصولات فرآوری شده اجتناب کرد. قندهای اضافه شده در غذاهای بسته بندی، محصولات پخته شده و حتی قهوه و چای خریداری شده وجود دارند. اجتناب از قندهای دیگر، از جمله فروکتوز و شربت ذرت، همچنین می‌تواند به کمترین مقدار چربی در کبد کمک کند.
الکل
الکل یک عامل خطر مهم برای افرادی است که بیماری کبدی چرب دارند. الکل بر کبد تأثیر می‌گذارد و باعث بیماری کبد چرب الکلی و سایر بیماری‌های کبدی مانند سیروز کبدی می‌شود. فرد مبتلا به بیماری کبد چرب باید الکل را از رژیم غذایی خود حذف کند.
دانه‌های تصفیه شده
دانه‌های پردازش شده و تصفیه شده در نان سفید، ماکارونی و برنج سفید وجود دارد. این دانه‌های بسیار پردازش شده‌اند فیبر خود را از دست داده‌اند که می‌تواند قند خون را به سرعت افزایش دهند.
غذاهای سرخ شده یا شور
غذاهای سرخ شده یا شور ممکن است کالری بدن را افزایش داده و خطر افزایش وزن را در پی داشته باشند. اضافه کردن ادویه‌جات اضافی و گیاهان به وعده غذایی یک راه عالی برای ساخت غذاهای طعم دهنده بدون نمک است.
گوشت
گوشت قرمز، حاوی چربی‌های اشباع بالا است که باید افرادی بیماری کبد چرب دارند، سعی کنند از آن اجتناب کنند. گوشت سفید، ماهی، مرغ جایگزین خوبی برای گوشت قرمز است، اما گوشت ماهی ممکن است بهترین انتخاب باشد.
تغییر سبک زندگی برای درمان کبد چرب
ورزش منظم برای کسانی که بیماری کبد چرب دارند، مهم است زیرا علائم بیماری را کاهش می‌دهد. ورزش منظم برای همه مهم است، اما برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مفیدتر است. از دست دادن وزن بیش از حد و حفظ شکل بدن با ورزش ممکن است به کاهش علائم بیماری کبد چرب کمک کند.
حتی ۳۰ دقیقه تمرین متوسط ۳ تا ۵ بار در هفته می‌تواند به فرد کمک کند که احساس راحتی بیشتر و علائم بیماری کمتری داشته باشد. ورزش، همراه با رژیم غذایی درمان کبد چرب، می‌تواند به شما در کاهش وزن اضافی و کنترل بیماری کبد چرب کمک کند. میزان چربی اشباع شده و قندتان را برای کنترل سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون خود کنترل کنید.
اگر رژیم غذایی و ورزش برای کاهش کلسترول شما کافی نیست، از پزشک خود در مورد مصرف دارو مشورت بگیرید. دیابت و بیماری کبد چرب اغلب با یکدیگر همراه می‌شوند. رژیم غذایی و ورزش می‌تواند به شما در کنترل هر دو شرایط کمک کند. اگر قند خون شما هنوز هم بالا باشد، پزشک شما می‌تواند دارو را برای کاهش آن تجویز کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
اگر رژیم غذایی و ورزش به اندازه کافی برای کنترل علائم بیماری کبد چرب مفید نباشند، ممکن است زمان آن باشد که به دیدن یک پزشک متخصص بروید. پزشک می‌تواند یک تجزیه و تحلیل کامل از شرایط شما و سطح بیماری بکنید و دارو برای کنترل بیماری تجویز کند یا فرد را به یک متخصص تغذیه راهنمایی کند تا بتواند یک برنامه رژیم غذایی درمان کبد چرب را برای او تدوین کند. شما می‌توانید برای بررسی شرایط و سطح بیماری کبد چرب به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید،
منابع:
healthline
medicalnewstoday
کبد مثل نیروگاه بدن است و کارهای اساسی زیادی را برعهده دارد. این کارها شامل تولید پروتئین، کلسترول و صفراست که درنهایت به ذخیره‌ی انواع ویتامین ها و مواد معدنی و کربوهیدرات منجر می‌شود. کبد مواد سمی مانند الکل، داروها و موادی را که در طی سوختوساز تولید شده‌اند، تجزیه می‌کند. برای همین سلامتی بدن به سالم نگه داشتن کبد بستگی دارد. این مقاله مواد مفید برای کبد را به شما معرفی می‌کند.
۱. قهوه
قهوه یکی از بهترین نوشیدنی‌ها و مواد مفید برای کبد است. تحقیقات نشان داده‌اند که نوشیدن قهوه در مقابل بیماری‌ها از کبد محافظت می‌کند. این موارد شامل کسانی که به مشکلات کبدی دچار هستند هم می‌شود. مثلا تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که نوشیدن قهوه احتمال ابتلا به سیروز کبدی (التهاب شدید کبد) را کاهش می‌دهد.
نوشیدن قهوه همچنین احتمال ابتلا به نوعی از سرطان کبد را کاهش می‌دهد. این نوشیدنی تأثیرات مثبتی هم روی بیماری‌های کبد و التهاب آن دارد. قهوه احتمال مرگ را در کسانی که به بیماری‌های مزمن کبدی دچار هستند، کاهش می‌دهد. محققان این تأثیر را در کسانی دیده‌اند که حداقل روزی سه فنجان قهوه می‌نوشند. این فواید احتمالا به این خاطر هستند که قهوه از تجمع چربی و کلاژن جلوگیری می‌کند. تجمع چربی و کلاژن دو نشانه‌ی اصلی بیماری کبد هستند.
قهوه همچنین موجب کاهش التهاب می‌شود و سطح آنتی اکسیدان گلوتاتیون را بالا میبرد. آنتی‌اکسیدان‌ها رادیکال‌های آزاد را که به‌صورت طبیعی در بدن وجود دارند و می‌توانند به سلول‌ها آسیب برسانند، خنثی می‌کنند. قهوه فواید زیادی برای سلامتی کبد دارد. کبد شما برای یک لیوان قهوه آرامش‌بخش برای صبحانه، سپاسگزارتان خواهد بود.
خلاصه: خواص قهوه برای سلامتی بسیارند. قهوه آنتی‌اکسیدان‌های کبد را افزایش می‌دهد. این آنتی‌اکسیدان‌ها التهاب کبد را کمتر می‌کنند و خطر ابتلا به بیماری کبد، سرطان و کبد چرب را کاهش میدهند.
۲. چای
امروزه بسیاری از مردم با فواید چای برای سلامتی آشنا هستند، شواهد هم حاکی از این هستند که چای ممکن است برای کبد بسیار مفید باشد. تحقیق گسترده‌ای در ژاپن نشان داده است که نوشیدن ۵ تا ۱۰ فنجان چای سبز در روز می‌تواند نشانه‌های کبد سالم را افزایش بدهد.
تحقیق کوچک‌تری روی بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی انجام شده است. در این تحقیق مشخص شد که ۱۲ هفته نوشیدن چای سبزِ حاوی آنتی‌اکسیدان‌های بالا، سطح آنزیم‌های کبد را بهبود می‌بخشد. چای سبز همچنین در کاهش استرس اکسیداتیو (غلبه‌ی رادیکال‌های آزاد بر دفاع آنتی‌اکسیدانی بدن) و کاهش تجمع چربی در کبد مؤثر است.
به‌علاوه در تحقیق دیگری مشخص شد افرادی که چای سبز می‌نوشند، کمتر به سرطان کبد مبتلا می‌شوند. کمترین خطر ابتلا به این سرطان، متوجه کسانی است که روزانه چهار فنجان یا بیشتر چای سبز می‌نوشند.
تعدادی تحقیق روی موش‌ها و موش‌های صحرایی تأثیرات مفید عصاره‌ی چای سیاه و سبز را اثبات کرده‌اند. برای مثال در یکی از این تحقیق‌ها مشخص شد عصاره‌ی چای سیاه بسیاری از تأثیرات منفی غذاهای چرب روی کبد را از بین میبرد. همچنین چای سیاه نشانه‌های کبد سالم را افزایش می‌دهد.
اما برخی افراد، مخصوصا آنهایی که مشکل کبدی دارند باید مکمل‌های غذایی حاوی چای سبز را با احتیاط مصرف کنند، زیرا چندین تحقیق نشان داده‌اند که مکمل‌های غذایی حاوی عصاره‌ی چای سبز، به کبد آسیب رسانده‌اند.
خلاصه: چای سیاه و سبز ممکن است سطح آنزیم‌ها و چربی کبد را بهبود ببخشند، اما اگر از عصاره‌ی چای سبز استفاده می‌کنید بهتر است مراقب باشید. عصاره‌ی چای سبز ممکن است باعث ایجاد آسیب بیشتر شود.
۳. گریپ‌فروت
گریپ فروت حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که به‌صورت طبیعی از کبد محافظت می‌کنند. دو آنتی‌اکسیدان اصلی گریپ‌فروت نارینجنین (یا نارنژنین) و نارینجین (یا نارینژین) هستند. چندین تحقیق روی حیوانات نشان داده‌اند هردوی این آنتی‌اکسیدان‌ها از آسیب به کبد جلوگیری می‌کنند.
گریپ‌فروت به دو روش از کبد حفاظت می‌کند:
- کاهش دادن التهاب؛
- محافظت از سلول‌ها.
تحقیقات نشان داده‌اند این آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند فیبروز کبدی را کاهش بدهند. فیبروز کبدی بیماری‌ای است که در آن بافت‌های متصل اضافی در کبد رشد می‌کنند. این مشکل معمولا به‌خاطر التهاب مزمن به‌وجود می‌آید.
به‌علاوه آزمایش روی موش‌هایی که تغذیه‌ی پُرچربی داشتند نشان داده است نارینجنین میزان چربی درون کبد را کاهش می‌دهد. نارینجنین همچنین آنزیم‌های لازم برای چربی سوزی را افزایش می‌دهد. این می‌تواند از جمع‌شدن چربی اضافی در کبد جلوگیری کند.
نهایتا آزمایش‌ها ثابت کرده‌اند در موش‌های صحرایی نارینجین توانایی سوختوساز الکل را بیشتر می‌کند و برخی از تأثیرات منفی آن را نیز از بین میبرد.
تابه‌حال تحقیقی درمورد خود گریپ‌فروت یا آب گریپ‌فروت انجام نشده است. تمام تحقیقات درمورد مواد مغذی موجود در گریپ‌فروت بوده‌اند. به‌علاوه تقریبا تمام تحقیقات انجام‌شده درمورد آنتی‌اکسیدان‌های گریپ‌فروت روی حیوانات بوده‌اند. ولی شواهد موجود نشان میدهند گریپ‌فروت می‌تواند از بروز آسیب و التهاب جلوگیری کند و کبد را سالم نگه دارد.
خلاصه: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در گریپ‌فروت با کاهش التهاب و افزایش مکانیسم‌های دفاعی از کبد محافظت می‌کنند. اما درباره‌ی خود گریپ‌فروت یا آب گریپ‌فروت تحقیقات زیادی روی انسان‌ها انجام نشده است.
۴. تمشک آبی و زغال‌اخته
تمشک آبی و زغال‌اخته هر دو حاوی آنتوسیانین هستند. آنتی‌اکسیدان‌هایی که به این میوه‌ها رنگ خاص خود را میدهند. به‌علاوه این آنتی‌اکسیدان‌ها فواید زیادی هم برای سلامتی دارند.
چندین تحقیق روی حیوانات نشان داده‌اند تمشک آبی و زغال‌اخته، یا آب یا عصاره‌ی آن می‌تواند به سلامت کبد کمک کند.
خوردن این میوه‌ها برای ۳ تا ۴ هفته از کبد در برابر آسیب محافظت می‌کند. به‌علاوه تمشک آبی عکس‌العمل سیستم ایمنی و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان را افزایش می‌دهد.
یک آزمایش دیگر به این نتیجه رسیده که آنتی‌اکسیدان‌هایی که در تمشکها دیده می‌شوند ایجاد زخم‌های فیبروز کبد را آهسته‌تر می‌کنند. این مواد ایجاد بافت التیامی در کبد موش‌ها را کند می‌کند.
به‌علاوه آزمایش‌ها نشان میدهند عصاره‌ی تمشک آبی از رشد سلول‌های سرطان کبد انسانی در لوله‌آزمایش جلوگیری می‌کند. ولی برای تأیید این نتایج باید همین آزمایش را درمورد کبد انسان هم انجام داد.
استفاده منظم از این تمشکها باعث می‌شود کبد آنتی‌اکسیدان‌های لازم برای سلامتی را دریافت کند.
خلاصه: تمشکها آنتی‌اکسیدان‌های زیادی دارند. این مواد کمک می‌کنند کبد آسیب کمتری ببیند. تمشکها حتی ممکن است عکس‌العمل دفاعی و آنتی‌اکسیدان‌ها را هم بهبود ببخشند. ولی برای تأیید نتایج باید تحقیقات بیشتری را روی انسان‌ها انجام داد.
۵. انگور
انواع انگور مخصوصا انگور قرمز و بنفش، مواد مغذی مفید زیادی دارند. یکی از شناخته‌شده‌ترین این مواد رستراترول است. این ماده فواید زیادی برای سلامتی دارد.
تحقیقات زیادی روی حیوانات انجام شده‌اند که نشان میدهند انگور و آب انگور می‌تواند برای کبد مفید باشد.
تحقیقات نشان میدهند انگور فواید زیادی دارد. این فواید شامل کم شدن التهاب، جلوگیری از آسیب و افزایش آنتی‌اکسیدان‌ها می‌شوند.
تحقیق کوچکی روی انسان‌های مبتلا به کبد چرب غیرالکلی انجام شد. این تحقیق نشان داد استفاده از عصاره‌ی دانه‌ی انگور برای سه ماه عملکرد کبد را بهبود می‌بخشد.
اما از آنجایی که عصاره‌ی دانه انگور خیلی فشرده است، ممکن است با خوردن خود انگور این نتایج را نبینید. باید تحقیقات بیشتری انجام بدهیم تا تأثیر عصاره‌ی دانه انگور روی کبد انسان تایید شود.
شواهد زیادی از تحقیقات حیوانی و انسانی به‌دست آمده‌اند. این شواهد نشان میدهند انگور برای سلامت کبد خیلی خوب است.
خلاصه: تحقیقاتی که روی انسان‌ها و حیوانات انجام شده‌اند، نشان میدهند عصاره‌ی دانه انگور می‌تواند از آسیب به کبد جلوگیری کند. این ماده همچنین آنتی‌اکسیدان‌ها را افزایش می‌دهد و تورم را کم می‌کند.
۶. انجیر خاردار هندی
انجیر خاردار هندی با نام عملی اپونیتا فیکوس ایندیکا نوع معروفی از کاکتوس خوراکی است. میوه و آب آن معمولا بیشترین استفاده را دارند.
این گیاه در طول تاریخ به‌عنوان داروی گیاهی برای درمان زخم‌ها، خستگی و بیماری‌های کبدی مورد استفاده بوده.
تحقیقی در این مورد در سال ۲۰۰۴ روی ۵۵ نفر انجام شد. نتیجه این بود که عصاره‌ی این گیاه عوارض خماری را کمتر می‌کند.
شرکت کنندگان در این آزمایش حالت تهوع، خشکی دهان و بی اشتهایی کمتری داشتند. در این آزمایش افراد دقیقا به یک اندازه الکل مصرف کردند. نیمی از شرکت‌کنندگان قبل از نوشیدن الکل از این عصاره‌ی استفاده کرده بودند. این افراد نصف بقیه عوارض خماری را تجربه کردند. الکل معمولا در کبد تجزیه می‌شود.
نتیجه این شد که این تأثیرات به‌خاطر کاهش تورم کبد بوده‌اند. کبد معمولا بعد از نوشیدن الکل تورم پیدا می‌کند.
تحقیق دیگری روی موش‌ها انجام شد. محققان ابتدا به موش‌ها حشره‌کشی دادند که به کبد آسیب می‌زند. بعد به آنها عصاره‌ی انجیر خاردار هندی دادند. آنها مشاهده کردند که آنزیم‌ها و کلسترول خون آنها به حالت عادی رسیده بود. تحقیقات بعدی هم به همین نتیجه رسیدند.
جدیدا تحقیقی روی موش‌های صحرایی انجام شده است. این تحقیق آب انجیر خاردار هندی را به‌جای عصاره‌ی آن برای از بین بردن اثرات الکل مورد استفاده قرار داد.
نتیجه این شد که آب انجیر خاردار هندی اثر سوءِاکسیدکننده ناشی از مصرف الکل را کاهش می‌دهد. همچنین کبد آسیب‌دیده را التیام می‌بخشد. آب انجیر خاردار هندی سطح آنتی‌اکسیدان‌ها و تورم کبد را ثابت نگه می‌دارد.
تحقیقات بیشتری را باید روی انسان‌ها انجام داد. مخصوصا با استفاده از آب و میوه‌ی انجیر خاردار هندی، نه عصاره‌ی آن. اما تحقیقاتی که تا به حال انجام شده‌اند نشان میدهند که انجیر خاردار هندی تأثیرات مثبتی روی کبد دارد.
خلاصه: انجیر خاردار هندی و آب آن می‌تواند با کاهش تورم اثرات خماری الکل را کم کند. این ماده می‌تواند از کبد در برابر آسیب‌های ناشی از مصرف الکل محافظت کند.
۷. آب لبو
آب لبو سرشار از نیترات‌ها و آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام بتالین است. این مواد می‌توانند به سلامتی قلب کمک کنند و آسیب‌های اکسایشی و تورم را کاهش بدهند.
منطقی است که فکر کنیم خوردن خود لبو هم می‌تواند همین تأثیر را روی سلامتی داشته باشد. اما بیشتر آزمایش‌ها از آب لبو استفاده کرده‌اند. می‌تواند خودتان آب لبو را بگیرید. یا آن را آماده از بازار تهیه کنید.
چندین آزمایش درمورد آب لبو روی موش‌های صحرایی انجام شده‌اند. این تحقیقات نشان میدهند آب لبو اکسایش و تورم کبد را کاهش می‌دهد. همچنین آنزیم‌های سم‌زدای طبیعی در کبد را افزایش می‌دهد.
تحقیقات روی حیوانات نتایج مثبتی داشته‌اند. ولی تحقیق مشابهی تابه‌حال روی انسان‌ها انجام نشده.
تحقیقات روی حیوانات نشان میدهند آب لبو فواید دیگری هم برای سلامتی دارد. این تحقیقات روی انسان‌ها هم نتایج مشابهی داشته‌اند. اما باید تحقیقات بیشتری لازم‌اند تا تأثیرات آب لبو روی سلامتی انسان‌ها تأیید شوند.
خلاصه: آب لبو از کبد در برابر آسیب اکسایش و تورم محافظت می‌کند. این ماده آنزیم‌های سم‌زدای طبیعی را هم افزایش می‌دهد. اما آزمایش‌ها بیشتری باید روی انسان‌ها انجام شوند.
۸. سبزیجات صلیبی
سبزیجات صلیبی مانند کلم بروکسل، کلم بروکلی و خردل چینی را به‌خاطر فیبر بالا و مزه‌ی خاص آنها می‌شناسیم. آنها مواد مغذی گیاهی زیادی هم دارند.
تحقیقات روی حیوانات نشان داده عصاره‌ی کلم بروکسل قهوه‌ای و جوانه‌ی بروکلی می‌تواند سطح آنزیم‌های سم‌زدا را افزایش بدهد. این عصاره‌ها می‌توانند از کبد در برابر آسیب جلوگیری کنند.
تحقیقی روی سلول‌های کبد در انسان نشان داده که حتی وقتی کلم بروکسل‌ها پخته شده‌اند هم همین خواص را دارند.
اخیرا تحقیقی روی مردانی انجام شده که کبد چرب دارند. در این تحقیق از عصاره‌ی جوانه‌ی بروکلی استفاده شد که مواد مغذی گیاهی زیادی دارد. نتیجه این بود که آنزیم‌های کبد بهبود پیدا کردند و تنش اکسایشی کمتر شد.
تحقیقی مشابه به این نتیجه رسید که عصاره‌ی جوانه‌ی بروکلی از نارسایی کبدی در موش‌های صحرایی جلوگیری می‌کند.
تحقیقات کمی روی انسان‌ها انجام شده‌اند. ولی تاحالا به نظر می‌رسد که سبزیجات صلیبی فواید زیادی برای سلامتی کبد دارند.
کمی آنها را با سیر و آب‌لیمو یا سرکه‌ی بالزامیک کباب کنید. و یک غذای خوشمزه‌ی سالم خواهید داشت.
خلاصه: سبزیجات صلیبی مانند بروکلی و کلم بروکسل می‌توانند آنزیم‌های سم‌زدای طبیعی کبد را افزایش بدهند. این سبزیجات از کبد در برابر آسیب محافظت می‌کنند و سطح آنزیم‌های کبد را در خون بهبود می‌بخشند.
۹. آجیل
انواع آجیل سرشار از چربی و مواد مغذی هستند. این مواد آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین E و سایر مواد مغزی گیاهی را شامل می‌شوند.
این ترکیب فواید زیادی برای سلامتی دارد، مخصوصا برای سلامتی قلب. ولی می‌توانند برای کبد هم خیلی مفید باشند.
تحقیقی ۶ ماهه روی ۱۰۶ فرد مبتلا به کبد چرب غیرمرتبط به الکل انجام شد. این تحقیق به این نتیجه رسید که خوردن آجیل سطح آنزیم‌های کبد را بهبود می‌بخشد.
به‌علاوه، تحقیق دیگری روی مردانی انجام شد که از مقدار کمی آجیل و دانه‌ها استفاده می‌کردند. این افراد در مقایسه با کسانی که آجیل و دانه‌های زیادی می‌خوردند بیشتر در معرض NAFLD بودند.
باید تحقیقات وسیع‌تری در این مورد انجام داد. ولی داده‌های اولیه نشان میدهند آجیل برای سلامتی کبد بسیار مفید است.
خلاصه: استفاده از آجیل سطح آنزیم‌های کبد را در بیماران مبتلا به NAFLD بهبود می‌بخشد. و برعکس، مصرف کم آجیل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
۱۰. ماهی‌های چرب
ماهی‌های چرب یکی از منابع اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. این چربی‌ها مفید هستند و می‌توانند تورم را کاهش بدهند. آنها همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش میدهند.
چربی‌هایی که در ماهی‌های چرب پیدا می‌شوند برای کبد هم مفید هستند. در واقع، تحقیقات نشان داده‌اند که این چربی‌ها از جمع‌شدن چربی جلوگیری می‌کنند. آنها همچنین سطح آنزیم‌ها را طبیعی نگه می‌دارند، تورم را کم می‌کنند و مقاومت نسبت به انسولین را بهبود می‌بخشند.
مصرف ماهی‌های سرشار از امگا ۳ برای کبد مفید به نظر می‌رسد. ولی اضافه کردن امگا ۳ به رژیم غذایی همه‌ی داستان نیست.
نسبت چربی‌های امگا ۳ به چربی‌های امگا ۶ هم اهمیت دارد.
چربی‌های امگا ۶ را می‌توان در روغن‌های گیاهی پیدا کرد. خیلی از آمریکایی‌ها بیش از حد مجاز امگا ۶ مصرف می‌کنند. اگر نسبت امگا ۶ به امگا ۳ خیلی بالا باشد، احتمال ابتلا به بیماری‌های کبدی بالا می‌رود.
بنابراین باید مصرف امگا ۶ خود را هم کاهش بدهید.
خلاصه: خوردن ماهی‌هایی که سرشار از چربی‌های امگا ۳ هستند فواید زیادی برای کبد دارد. اما، نکته‌ی مهم اینجاست که مراقب نسبت امگا ۶ به امگا ۳ هم باشیم.
۱۱. روغن زیتون
روغن زیتون یکی از روغن‌های سالم است. این روغن فواید زیادی برای سلامتی دارد، مثلا تأثیرات مثبت روی قلب و سوختوساز.
اما روغن زیتون تأثیرات مثبتی هم روی کبد می‌گذارد.
تحقیق کوچکی روی ۱۱ نفر که مبتلا به NAFLD انجام شده. نتیجه این بود که مصرف روزانه یک قاشق چای‌خوری روغن زیتون سطح چربی و آنزیم‌های کبد را بهبود می‌بخشد.
این ماده همچنین سطح پروتئین‌هایی که سوختوساز را بهبود می‌بخشند را بالا میبرد.
مصرف این ماده همچنین باعث شد شرکت کنندگان در آزمایش چربی کمتر و گردش خون بهتری در کبد خود داشته باشند.
چندین تحقیق دیگر هم انجام شده‌اند که به نتایج مشابه رسیده‌اند. اینکه استفاده از روغن زیتون در انسان‌ها باعث تجمع کمتر چربی در کبد می‌شود. این روغن همچنین حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد و سطح آنزیم‌های کبد را بهتر می‌کند.
تجمع چربی در کبد بخشی از اولین مراحل بیماری کبد است. روغن زیتون تاثیرات مثبتی روی چربی کبد و سایر جنبه‌های سلامتی دارد. بنابراین اگر می‌خواهید رژیم غذایی سالمی داشته باشید، باید آن را بخشی ارزشمندی از غذای خود کنید.
خلاصه: تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از روغت زیتون سطح چربی کبد را کاهش می‌دهد. این روغن جریان خون و آنزیم‌های کبد را بهبود می‌بخشد.
نتیجه‌گیری
کبد عضو مهمی از بدن است که عملکرد‌های اساسی زیادی دارد.
بنابراین باید هرکاری می‌توانید برای محافظت از آن انجام بدهید. غذاهایی که در این مقاله خواندید تأثیرات مفیدی روی کبد داشته‌اند.
این تأثیرات کاهش خطر ابتلا به بیماری کبدی و سرطان، افزایش آنتی‌اکسیدان‌ها و سطح آنزیم‌های سم‌زدا و محافظت در برابر سموم مضر را شامل می‌شوند.
یکی از راه‌های سالم و طبیعی بهبود عملکرد کبد آوردن این غذاها در رژیم غذایی روزانه‌ی شماست.