ساسات چیست و چه کاربردی در خودرو دارد؟
وظیفه اصلی سنسور دریچه گاز خودرو تنظیم میزان هوای ورودی به محفظه احتراق است.
در وضعیتی که نیاز به حداکثر توانایی موتور نیست دریچه گاز با استفاده از یک شیر پروانه‌ای و تغییر زاویه آن میزان جریان هوای ورودی به موتور را کاهش داده و با این عمل موجب کاهش میزان پاشش سوخت می‌شود و در عمل توان و گشتاور خروجی موتور تنظیم می‌شود.
دریچه گاز از یک شیر پروانه‌ای (Butterfly Valve) تشکیل شده است که با تغییر زاویه خود سطح مؤثر عبور جریان هوا را تغییر داده و میزان جریان هوا به موتور (ازطریق چندراهه ورودی و راهگاه‌ها) را تنظیم می‌کند. این شیر در دریچه گاز مکانیکی توسط کابل و مستقیماً با دستور راننده (فشار پدال گاز) عمل می‌کند، اما در دریچه گاز برقی توسط دستور سامانه مدیریت موتور تغییر زاویه می‌دهد. بدنه دریچه گاز عموماً از جنس آلومینیوم یا مواد ترکیبی (composite) ساخته می‌شود. استفاده از ماده ترکیبی به خاطر سبک‌تر بودن و مقاومت در مقابل خوردگی، نسبت به نوع آلومینیومی برتری دارد. در دریچه گاز برقی برای اجرا دستور ارسالی از سامانه مدیریت موتور در تغییر زاویه دریچه گاز از عملگر (actuator) و «حسگر (sensor) موقعیت دریچه گاز» استفاده می‌شود. این حسگر موقعیت لحظه‌ای دریچه گاز را به منظور تشخیص وضعیت‌های دور آرام (idle)، تمام بار (full load) و یا وضعیت‌های مربوط به شتابگیری (accelerating) یا کاهش سرعت خودرو (decelerating) به واحد مدیریت موتور (ECU) ارسال می‌کند. دریچه گاز علاوه بر مسیر هوای ورودی از طریق دریچه پروانه‌ای، دارای یک مسیر هوای اضافی است که هوا از طریق آن می‌تواند به صورت جانبی عبور کند. این مسیر عموماً توسط «استپر موتور» (Stepper motor) تنظیم و کنترل می‌شود. اهداف استفاده از «استپر موتور» عبارتند از: ایجاد حالت ساسات در زمان سرد بودن موتور و بسته بودن دریچه گاز، تنظیم دور آرام در زمان گرفتن بار اضافی از موتور (به طور مثال راه‌اندازی کولر)، تنظیم نسبت مناسب مخلوط سوخت و هوا در دور آرام و کاهش میزان تولید آلاینده‌ها در این شرایط و جلوگیری از بسته شدن سریع مسیر هوا زمانی که در سرعت‌های بالا راننده به طور ناگهانی پا را از روی پدال گاز برمی‌دارد.
عموماً کنترل و تغییر زاویه دریچه گاز با دو نوع اصلی انجام می‌گیرد: دریچه گاز مکانیکی و دریچه گاز الکترونیکی (یا برقی).
دریچه گاز مکانیکی:
تا چندی پیش، بیشتر خودرو‌ها مجهز به این نوع دریچه گاز بودند. این نوع دریچه توسط کابل و به طور مستقیم توسط فشار پدال گاز به حرکت در می‌آید. از مزایای این دریچه ساده بودن سیستم و ارزانی آن است.
دریچه گاز برقی:
در دریچه گاز الکترونیکی یا برقی، تغییر زاویه شیر پروانه‌ای با ارسال سیگنال از سیستم مدیریت موتور انجام می‌پذیرد. سیستم مدیریت موتور با توجه به فرمان راننده و البته شرایط حرکتی خودرو و عملکرد موتور و استراتژی برنامه‌ریزی‌شده در واحد کنترل موتور (ECU)، دستور تغییر زاویه دریچه گاز را صادر می‌کند. این نوع دریچه گاز دارای سیستم مستقیم ارتباطی با پدال گاز نیست.
دریچه گاز برقی به خاطر امکان کنترل دقیق‌تر میزان هوای ورودی به موتور، نسبت به دریچه گاز مکانیکی برتری دارد. همچنین با استفاده از این مکانیزم، امکان استفاده از قابلیت‌های کنترل و فناوری‌های پیشرفته مدیریت موتور و خودرو ممکن می‌گردد و در نتیجه راندمان و کارایی موتور بیشتر خواهد بود. از دیگر مزایای استفاده از این نوع دریچه گاز، تنظیم و برنامه‌ریزی کنترل تغییر دریچه گاز بر اساس نیاز مشتری و استراتژی تعریف‌شده برای موتور می‌باشد؛ بنابراین می‌توان از یک نوع دریچه گاز برای موتور‌های گوناگون با استراتژی‌های گوناگون استفاده کرد. اما مهم‌ترین برتری دریچه گازبرقی نسبت به نوع مکانیکی، کاهش مصرف سوخت و آلودگی است. طی چرخه کاری موتور یکی از مواردی که بیشترین مصرف سوخت و تولید آلاینده‌ها در خودرو انجام می‌گیرد، زمانی است که راننده به طور ناگهانی بر پدال گاز فشار می‌آورد. در دریچه گاز مکانیکی دستور راننده به طور کامل اجرا و به دریچه گاز منتقل می‌شود که در این وضعیت نسبت سوخت و هوا می‌تواند از حالت بهینه خارج شده و میزان مصرف سوخت و آلاینده‌ها افزایش یابد. اما در دریچه گاز برقی تغییرات ناگهانی دریچه گاز توسط سامانه مدیریت موتور کاهش یافته و به تغییر ملایم‌تر دریچه گاز تبدیل می‌شود و بدین ترتیب میزان مصرف سوخت و آلاینده‌ها کاهش می‌یابد. در برخی موارد راننده‌هایی که به موتور‌های با دریچه گاز مکانیکی عادت کرده‌اند، از موتور‌های مجهز به دریچه گاز برقی، به خاطر کاهش حس رانندگی اسپرتی و گه‌گاه کاهش شتاب خودرو شکایت دارند. البته همان طور که در چگونگی عملکرد دریچه گاز برقی گفته شد، با توجه به نوع استفاده از خودرو می‌توان برنامه‌ریزی «مدیریت موتور» را طوری تنظیم نمود که تغییر زاویه دریچه گاز و در نتیجه رانندگی در حالت کاملاً اقتصادی (Economic)، کاملاً اسپرتی و یا حالتی بین این دو حالت صورت پذیرد. امروزه در موتور‌های پیشرفته که از سامانه‌های با فناوری جدید و پیشرفته همچون موتور‌های هیبریدی، «سیستم پاشش مستقیم سوخت» و کنترل سرعت کروز بهره می‌برند، استفاده از دریچه گاز برقی کاملاً ضروری است. همچنین به خاطر نبود سیم و کابل، دریچه گاز برقی جمع و جورتر بوده و جانمایی مناسب‌تری نسبت به دریچه گاز مکانیکی دارد.
علائم خرابی دریچه سنسور گاز چیست؟
به کمک دستگاه دیاگ، پارامتر‌های مربوط به سنسور دریچه گاز قابل بررسی است، اما تا قبل مراجعه اگر یکی از نشانه‌های زیر را در خودروتان مشاهده کردید، ایراد مربوط به سنسور دریچه گاز است:
بد کار کردن و خوب گاز نخوردن موتور
بالا ماندن دور موتور در دور آرام
گاز خوردن با تأخیر خودرو (پدال گاز با دریچه و پشت آمپر یکسان نیست)
زود کات اف کردن موتور (به زمانی گفته می‌شود که سوپاپ ورودی موتور بسته و برای چند لحظه ورود هوا یا سوخت به داخل پیستون قطع می‌شود)
خاموش شدن موتور با گاز دادن
خودرو بین دور موتور ۲۵۰۰ rpm تا ۳۰۰۰ rpm حالت گرفتگی پیدا می‌کند.
نوسان در دور‌های بالا به‌خاطر کثیفی و آب خوردگی
دود کردن موتور، گاهی اوقات هم با گاز دادن، میزان دود کم یا زیاد می‌شود.
گاز هرز خوردن خودرو
کپ کردن خودرو
در این مقاله قصد داریم در مورد ساسات و وظایف ساسات و دلایل خرابی و رفع خرابی ساسات در خودروهای کاربراتوری صحبت کنیم. پس پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله با فروشگاه لوازم یدکی ماشین نو همراه باشید.
عملکرد و وظیفه ساسات
اگر سوار یک خودروی امروزی و جدید هستید خود را برای پیدا کردن قطعه‌ای به نام ساسات به زحمت نیاندازید. چرا که این قطعه با روش‌های سیستماتیکی و برقی در خودروهای نسل جدید کاملا اتومات شده اند.
ساسات (Choke Valve) قطعه‌ای در خودروهای قدیمی بوده که در فصل زمستان موجب بهتر روشن شدن خودرو میشد. این قطعه را به دکمه دریچه هوای کاربراتور نیز می‌شناسند.
ساسات در خودرهای نسل قدیم و کاربراتوری یک اهرم به صورت دستی بود که در فصل‌های سرد و در حالت کلی هوای سرد که موتور با صرف زمان و انرژی بیشتری می‌توانست گرم شود به کار می‌رفت.
در خودروهای قدیمی ساسات وظیفه بستن دریچه ورودی هوا به کاربراتور را بر عهده داشت. در نتیجه در هوای سرد زمستان با غنی شدن سوخت تزریق شده به پیشرانه، خودرو راحت تر روشن میشد.
به ابن صورت که به صورت دستی با کشیدن ساسات، دریچه کنترل ورودی هوا به کاربراتور بسته میشد و اجازه ورود هوای کمتری را به داخل موتور می‌داد و در نتیجه گازی که وارد موتور میشد از لحاظ بنزین موجود در موتور، قوی تر میشد و اشتعال و جرقه زن موتور قدرتمند تر عمل می‌گرده اند و این موجب سریع گرم شدن موتور برای تولید نیروی گشتاوری می‌شده است. چرا که با استارت موتور در هوای سرد، و گرم نشدن موتور و حرکت خودرو، ممکن است آسیب زیادی به موتور خودرو وارد گردد.
ساسات در خودروهای جدید
ساسات خود نیز با ورودی و خروجی شلنگی از آب گرم کار می‌کند.
خودروهای کاربراتوری خود دارای انواع مدل از جمله کاربراتور نزولی، صعودی و افقی از لحاظ جهت حرکت سوخت می‌باشند.
در خودروهای امروزی این قطعه دیگر به شکل دستی کار نمی کند و وظیفه خود را به طور خودکار انجام می‌دهد در نتیجه برخلاف خودروهای قدیمی دیگر شاهد دکمه‌ای برای آن نیستیم.
در اتومبیل‌ها بالای لوله کاربراتوری ونتوری ثابت دریچه‌ای به نام ساسات وجود دارد که به صورت مکانیکی یا اتوماتیک باز و بسته می‌شود با بستن این دریچه جریان عبوری هوا کاهش یافته و مکش کاربراتور در هنگام استارت زدن افزایش می‌یابد.
امروزه قطعه‌ای به نام استپر این وظیفه را به صورت اتومات بر عهده گرفته است. عملکرد این قطعه به این صورت می‌باشد که میزان ورودی هوا به داخل موتور را در دور آرام و زمانی که خودرو تازه استارت خورده است را کنترل و میزان می‌کند.
در حقیقت این قطعه در زمانی که موتور روشن و بدون دخالت راننده و فشردن پدال گاز عمل می‌کند. که به این حالت از روشن بودن موتور بدون دخالت راننده دور آرام می‌گویند.
در حقیقت روشن شدن خودرو در هوای سرد با مخلوط طبیعی بنزین و هوا کمی مشکل است و احتمالا این مورد را بارها در پاییز و زمستان تجربه کرده‌اید. به این منظور نیاز به مخلوطی غنی تر از سوخت و هوا داریم چراکه مخلوط طبیعی سوخت و هوا در برخورد با دیواره‌های سرد کاربراتور و منیفولد ورودی تقطیر می‌شود و از رسیدن به سیلندر باز می‌ماند.
در ساسات مکانیکی دکمه‌ای بر روی داشبورد خودرو قرار دارد که مستقیما به دریچه ساسات متصل است اما ساسات خودکار با گرمای منیفولد خروجی و مکش منیفولد ورودی کار می‌کند و با سرد شدن هوا، فنر ترموستاتی قرار گرفته بر روی دریچه کوک شده و دریچه را می‌بندد. پس از روشن شدن موتور گرمای ناشی از دود فنر را از کوک خارج کرده و دریچه به حالت عادی باز می‌گردد.
امروزه دیگر این قطعه اهرمی ساسات در خودروهای نسل جدید وجود ندارد و به صورت سیستماتیک این ورودی هوا کنترل می‌شود.
در کاربراتورهای پیشرفته از ونتور که از اجزا کاربراتور نیز می‌باشد استفاده می‌شود. در حقیقت ونتور یکی از اعضای کاربراتورهای پیشرفته می‌باشد که تعیین کننده نوع کاربراتور نیز هست. ونتور خود به دو نوع کاربراتور با ونتور ثابت و کاربراتور با ونتوری متغیر تقسیم بندی می‌شوند.
دلایل و علائم خرابی ساسات
خرابی ساسات که با اصطلاح گیر کردن ساسات نیز شناخته می‌شود معمولا با علائم واضحی خود را نشان می‌دهند. از آنجا که ساسات بر ترکیب سوخت و هوا تاثیر می‌گذارد یکی از نشانه‌های خرابی آن می‌تواند افزایش محسوس مصرف سوخت باشد.
همچنین خاموش شدن موتور در دور کم نیز نشانه دیگری از گیر کردن ساسات خودرو است. یعنی به هر دلیلی که خودرو روشن و سپس خاموش شود، نشانه از عدم کارکرد صحیح ساسات و کنترل ورودی هوا را می‌دهد و قطعا اختلالی در بسته شدن ورودی هوا به وجود آمده است که به احتمال زیاد می‌تواند مربوط به خود ساسات و گیر کردن آن باشد.
با توجه به این که ساسات از دو شیلنگ ورودی و خروجی آب استفاده می‌کند در هنگام گیر کردن ابتدا این شیلنگ‌ها را بررسی کنید و گرفتگی‌های آنها را رفع نمایید. اگر گرفتگی خاصی در شلنگ‌ها وجود نداشته باشد، به احتمال زیاد مشکل از اهرم ساسات خواهد بود که موجب بسته ماندن دریچه ساسات شده است.
بعد از بررسی گرفتگی شلنگ و اهرم و حل مشکل، حتما در حالت سرد بعد از گذشت زمانی یک و نیم الی دو ساعته از خاموش شدن کامل خودرو، خودروی خود را با کشیدن اهرم و یا دکمه ساسات مجددا روشن کنید تا مطمعن شوید که این مشکل برطرف شده است. چرا که در حالت گرم و نیمه گرم شدن موتور، دیگر متوجه این اختلال و خرابی ساسات نخواهیم شد.
چنانکه متوجه این موضوع شدید که موارد فوق به کلی رفع شده باشند اما خودرو همچنان خاموش می‌گردد ممکن است موارد دیگری از جمله مقدار ورودی بنزین و … در این خاموش شدگی موتور دخیل باشند که توصیه می‌شود به یک متخصص خودروهای کاربراتی مراجعه کنید.(منبع انگلیسی).
کلام آخر
همان طور که به طور مفصل به آن اشاره کردیم ساسات قطعه‌ای دکمه مانند در قسمت جلو خودرو است که برای جلوگیری از ورود هوای اضافه به داخل کاربراتور کاربرد داشت که باعث میشد گازی که وارد موتور خودرو می‌شود از لحاظ بنزین قوی تر باشد که این قطعه فقط در خودروهای قدیمی نصب شده بود که موتور آن در هوای سرد معمولا زودتر روشن می‌شود.
گفتنی است که این قطعه دکمه مانند، در خودروهای امروزی کامل حذف شده است و در خودروهای امروزی وظیفه ساسات به طور خودکار انجام می‌شود که این بدین معناست که در هنگام سرد شدن موتور خودرو دریچه ساسات به طور خودکار بسته می‌شود و بالعکس هنگامی که موتور خودرو گرم است و دارای دمای بالایی است دریچه ساسات باز می‌شود تا هوا بتواند موتور خودرو را خنک کند که نام این قطعه در خودروهای امروزی استپر می‌باشد. ما در این مطلب به علائم خرابی ساسات نیز اشاره کردیم و گفتیم که در صورت خرابی این قطعه خودرو خاموش می‌شود و برای بررسی و اطمینان از خرابی ساسات باید به یک تعمیرکار، خودرو را نشان دهید تا تشخیص دهد که آیا این قطعه قابل تعمیر است یا خیر و باید تعویض گردد.
ما در سایت ماشین نو شما را در یافتن قطعات و لوازم یدکی مورد نیازتان یاری می‌کنیم که می‌توانید بدون صرف زمان یا هزینه اضافی، به راحتی هر قطعه‌ای را که نیاز دارید خریداری نمایید.
