افراد، در زندگی خود، هر لحظه با اموال سر و کار دارند، از آنها استفاده می کنند یا اقدام به خرید و فروش آن ها می نمایند. تمام این اعمال، دارای نتایج و پیامدهای حقوقی است که افراد باید از آن ها اطلاع داشته باشند. آگاهی نسبت به اینکه، مالی که مورد معامله یا استفاده قرار می دهیم چه عنوان حقوقی دارد، باعث می شود از اشتباهات رایج در شناسایی هر مال و آثار حقوقی ناشی از آن جلوگیری شود.

یکی از مهم ترین مسائل حقوقی در رابطه با انواع مال، تقسیم بندی آن به اموال منقول و اموال غیر منقول است که آثار حقوقی مهمی را نیز به دنبال دارد. افراد بسیاری، به علت عدم آگاهی از اموال و آثار حقوقی هریک از آن ها، هنگام بروز اختلاف در خصوص اموال، اقدام به طرح دعوای اشتباه در محاکم نموده و همین امر، سبب رد شدن دعوای آن ها و اتلاف وقت و هزینه هایشان می شود.

به همین مناسبت، در این مقاله، قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که تعریف مال منقول چیست و بر اساس قانون، مصادیق اموال منقول چیست، انواع مال منقول را نام برده و راه شناسایی مال منقول از غیر منقول را بیان کنیم.

مال منقول چیست ؟

در تعریف اینکه مال منقول چیست و مصایق اموال منقول چیست، باید گفت: مال منقول، مالی است که قابلیت جا به جایی دارد و می توان آن را از محلی به محل دیگر منتقل کرد. مثال های زیادی می توان برای انواع اموال منقول بر شمرد؛ از جمله اتومبیل، دوچرخه، گوشی موبایل، کتاب، میز، تلویزیون و نظایر این موارد. البته منظور از جا به جایی، جا به جایی بدون آسیب است؛ یعنی این جا به جایی باید به نحوی باشد که نه به خود مال منقول و نه به محلی که مال منقول در آن قرار گرفته است، آسیب وارد شود.

مثلا پنجره، زمانی مال منقول حساب می شود که جدا کردن پنجره از دیوار و جا به جا کردن آن، صدمه ای به پنجره و دیوار نرساند. بنابراین پنجره تا زمانی که به دیوار نصب نشده است، مال منقول محسوب می شود. یا به عنوان مثال، لوله ای که در لوله کشی ساختمان از آن استفاده می کنیم، تا زمانی که نصب نشده است، مال منقول است؛ ولی بعد از نصب، چون جا به جایی آنها بدون آسیب ممکن نیست، دیگر آثار اموال منقول بر آنها مترتب نخواهد بود؛ چون این چنین اموالی، غیر منقول محسوب خواهند شد.

انواع مال منقول

در قسمت قبل، توضیح دادیم که تعریف مال منقول چیست و مثال هایی در خصوص انواع اموال منقول، بیان کردیم. با توجه به تعریفی که از اموال منقول کردیم، می بینیم که محیط اطراف ما پر از اموال منقول است و ما روزانه با تعداد زیادی از آنها سر و کار داریم. اما در این میان، برخی از اموال هستند که برای تشخیص منقول بودن آن ها، باید دقت کنیم و موارد مندرج در قانون مدنی را در نظر بگیریم تا بتوانیم از آثار حقوقی منقول بودن مال استفاده کنیم. در زیر، به بیان دسته بندی انواع مال منقول از منظر قانون مدنی می پردازیم که عبارتند از :

اموالی که ذاتا منقول هستند: مانند ماشین، تلفن همراه و مواردی نظیر آن ها.

اموالی که در حکم منقول هستند: یعنی از حیث صلاحیت محاکم، در حکم مال منقول تلقی می شوند و دادگاه صالح آن ها، همان دادگاه صالح اموال منقول است. تمام دیون، مثل قرض یا اجاره خانه یا هر دین مالی دیگر، در حکم مال منقول هستند و آثار حقوقی مال منقول بر آنها حاکم است.

شناسایی اموال منقول از غیر منقول

در قسمت قبل، به توضیح مفهوم اموال منقول و اینکه تعریف مال منقول چیست، پرداخته شد و این موضوع که انواع مال منقول چیست، از منظر قانون مدنی، بیان گردید؛ با این حال، همانطور که در مقدمه بحث اشاره نمودیم، قایل شدن تفاوت میان اموال منقول از اموال غیر منقول، آثار و ثمرات مهم حقوقی به همراه خواهد داشت.

به عنوان نمونه، دادگاه صالح برای رسیدگی به دعاوی راجع به اموال منقول و غیر منقول، با هم متفاوت است. هزینه دادرسی، نسبت به رسیدگی به دعاوی راجع به اموال منقول و غیر منقول نیز، تفاوت هایی داشته و نسبت به توقیف اموال منقول و غیر منقول، احکام متفاوتی جاری خواهد بود. از این رو شناسایی مال غیر منقول و انواع آن، از انواع اموال منقول، ضروری است.

مال غیر منقول، مالی است که بر خلاف اموال منقول، قابلیت جا به جایی و نقل و انتقال نداشته و همانند اموال منقول، قانون مدنی، تقسیم بندی هایی را برای انواع آن قایل شده است. اموال غیر منقول نیز، به غیر منقول ذاتی، غیر منقول به واسطه عمل انسان، غیر منقول حکمی، غیر منقول تبعی، قابل تقسیم بندی می باشند.

غیر منقول ذاتی یا طبیعی، مانند زمین و ساختمان است. غیر منقول به واسطه عمل انسان، مانند در و پنجره ساختمان که ذاتا منقول هستند، ولی وقتی به واسطه عمل انسان در ساختمان سازی به کار می روند، غیر منقول، تلقی می شوند، می باشد. غیر منقول حکمی که اموالی هستند که ذاتا منقول اند ولی قانون گذار از حیث صلاحیت محاکم، آن ها را در حکم غیر منقول دانسته، مانند تراکتور، خویش، وسایل زراعت که برای مصارف کشاورزی به کار می روند، به شرط اینکه مالک آن ها و مالک زمین، یک شخص باشد. غیر منقول تبعی، مانند دعوای مطالبه اجرت المثل که به تبع اصل موضوع، از حیث صلاحیت محاکم، در حکم دعوای مال غیر منقول است.

برای مطالعه بیشتر درباره مال منقول و انواع آن​ در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مال منقول و انواع آن​ پاسخ دهند .

سوالات متداول

1- مال منقول چیست؟

مال منقول به آن دسته از اموالی گویند که قابلیت جابجایی بدون نقص و خرابی را داشته باشد که برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید مقاله را مطالعه نمایید .

2- انواع مال منقول کدامند ؟

اموالی همچون کتاب فرش انواع کالاها دیون مالی کشتی ها خودرو و غیره را می توان به عنوان مصادیق اموال منقول محسوب کرد که در مقاله توضیح داده شده است.

3- تفاوت مال منقول و انواع آن با اموال غیر منقول چیست؟

نقطه مقابل اموال منقول اموالی هستند که قابلیت حمل و نقل نداشته و به همین دلیل به آنها مال غیر منقول می گویند همچون زمین خانه مغازه که در مقاله به توضیح آثار حاکم بر شناسایی اموال منقول از غیر منقول پرداخته شده است.