فرم دادخواست تامین دلیل + راهنمای جامع

ستاره | عمومی – تامین دلیل به معنای حفظ و یا در جای امن گذاشتن دلیل است. فرض کنید شما درباره خسارتی که دیده اید یا احتمال می‌دهید، دلایل و مدارکی دارید که در حال از بین رفتن است و یا ممکن است از بین برود و فعلا هم برای طرح دعوی یا استفاده از این دلایل آماده نیستید و هدفتان این است که دلایل فعلا در جای امنی محفوظ بماند. در این صورت بهترین راه این است که تامین دلیل کنید. این مسئله در امور حقوقی بسیار مهم است و دانستن آن در بعضی موارد فوق العاده ضروری است. ما در این گفتار به شرح مسایل و ارائه انواع نمونه دادخواست تامین دلیل می‌پردازیم.

تامین دلیل چیست؟

تامین دلیل مطابق ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی: «در مواردی که اشخاص ذینفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان، از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قراین و امارات موجود در محل یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، معتذر یا متعسر خواهد شد، می توانند از دادگاه درخواست تامین آن‌ها را بنمایند. مقصود از تامین دلیل در این موارد فقط ملاحظه و صورت برداری از این گونه دلایل است».

در دادخواست تامین دلیل چه نکاتی باید قید شود؟

دادخواست تامین دلیل مانند سایر دادخواست‌ها، باید در روی فرم چاپی دادخواست‌های معمولی «بدوی» و به تعداد طرفین خواسته‌ی تامین دلیل، به علاوه‌ی یک نسخه باشد. با این توضیح که

• در ستون «خواهان»؛ مشخصات و نشانی شاکی
• در ستون «خوانده»؛ مشخصات و نشانی طرف
• در ستون «خواسته»؛ جمله‌ی «تامین دلیل» را می‌نویسید
• و در متن دادخواست با ذکر مقدمه، علت تقدیم دادخواست و منظور از آن را نوشته و از دادگاه درخواست جمع آوری و تامین دلیل موجود را می‌نمایید.

چند نمونه دادخواست تامین دلیل

۱. تامین دلیل تبدیل مورد اجاره به محل فساد

۲. تامین دلیل در خرید مال غیر منقول

۳. تامین دلیل در خرید اتومبیل

۴. تامین دلیل خسارات وارد به منزل

اعتبار دلایل تامین شده تا چه حد است؟

تامین دلیل تنها برای حفظ دلایل است و به معنای حقانیت و صحت آن‌ها نمی‌باشد. تشخیص درجه اعتبار و موارد کاربرد آن مطابق با نظر قاضی رسیدگی کننده به پرونده خواهد بود. نسبت به دلایل تامین شده مانند دلایل دیگر، امکان ارائه‌ی دلایلی مخالف نیز امکان پذیر است.

دادخواست تامین دلیل را به چه مرجعی باید داد؟

مرجع صالح برای درخواست تامین دلیل، مطابق بند ب ماده ۹ قانون شورای حل اختلاف مصوب سال ۱۳۸۷، «شورای حل اختلاف» محلی  است که دلایل و امارات مورد درخواست در حوزه ی آن قرار گرفته و اگر در حوزه ی مربوط شورای حل اختلاف نبود، رسیدگی با دادگاه محل است.

نکته: گاهی «تامین دلیل» ممکن است شفاهی و بدون تقدیم دادخواست باشد و آن در موردی است که دعوای شما در دادگاه جریان داشته باشد و در ضمنِ دادرسی، از دادگاه تقاضا کنید که برای موضوعی که مورد نظر شماست تامین دلیل شود. در این صورت بدون تقدیم دادخواست جداگانه، دادگاه به تقاضای شما ترتیب اثر خواهد داد.

درخواست تامین دلیل چه موقع باید داده شود؟

معمولا دادخواست تامین دلیل قبل از طرح دعوی و به منظور حفظ دلایل موجود داده می‌شود؛ ولی ممکن است در ضمن دادرسی و رسیدگی به دعوایی، احتیاج به دادخواست تامین دلیل پیدا شود.

مثال: شخصی خانه‌ی شما را اجاره کرده و اجاره بها را نپرداخته است. شما برای گرفتن اجاره بها علیه او طرح دعوی می‌کنید و یکی از دلایل خود را معاینه‌ی محل از طرف مراجع قانونی قرار داده اید؛ یعنی خواسته اید که قاضی بیاید و از نزدیک ببیند که مستاجر هنوز در منزل شما سکونت دارد ولی مستاجر برای بی اثر کردن دلیل شما، می‌خواهد قبل از موعد اجرای قرار، خانه را تخلیه کند.

شما در روز تخلیه خبردار می شوید و فورا دادخواست تامین دلیل به دادگاه تقدیم و تقاضا می‌کنید همان روز به محل مورد اجاره بیایند و جریان تخلیه ی منزل شما را صورت مجلس کنند. پس از تنظیم صورت مجلس «تامین دلیل»، رونوشت مصداقی از آن تهیه و ضمیمه ی پرونده ی اصلی دعوا، یعنی «دعوی مطالبه مال الاجاره» می‌کنید و با این ترتیب جلوی سوء نیت و نقشه ی مستاجر را گرفته اید.

چه کسی صلاحیت اجرای تامین دلیل دارد؟

• شخص قاضی صادر کننده ی رای
• دادرس علی البدل
• مدیر دفتر دادگاه

هریک از اشخاص بالا، تنها حق صورت برداری از دلیلی که از آن تامین خواسته شده است را دارند و حق ندارند در خصوص مسائل دیگر جست و جو کنند.

هرگاه متقاضی تامین دلیل، خواستار تامین چند دلیل به صورت همزمان باشد، باید از دادگاه تقاضای تامین تمامی دلایل را بکند.

مثلا: از دادگاه تقاضای تامین دلیل برای «معاینه ی محل» ، «جلب نظر کارشناس» و «معاینه ی محل» را به صورت همزمان بکند.

چند مثال از وضعیتی که تامین دلیل در آن مواقع ضروری است

مثال اول: خسارت به اتومبیل

اتومبیلی با اتومبیل شما تصادم و خسارت وارد کرده است. طرف شما حاضر به پرداخت خسارت نیست. در این موقع می‌خواهید که خسارات وارده به اتومبیل شما از طریق رسمی «برآورد» شود تا اگر خواستید از طریق شکایت، خسارات را وصول کنید؛ در موقع محاکمه، خسارت وارده بر شما معلوم باشد. در این وضعیت حتما باید دادخواست تامین دلیل دهید.

مثال دوم: طلب در دفتر حساب تاجر یا شرکت تجاری

از یک تاجر یا شرکت تجاری به موجب دفاتر حسابش طلبی دارید و احتمال می‌دهید این تاجر درصدد از بین بردن یا مخدوش کردن دفاتر و حساب سازی باشد؛ در این شرایط شما می‌خواهید قبل از عملی شدن نقشه آن تاجر یا شرکت، دلایل حقانیت شما محفوظ بماند و دلایل حفظ شود. بنابراین باید فورا دادخواست تامین دلیل بدهید. 

مثال سوم: خسارت غیرعمد به ویترین مغازه

شخصی با اتومبیل یا وسیله دیگری به طور غیر عمد، ویترین مغازه‌ی شما را شکسته است. مسلما اگر همان موقع دست از کار و کاسبی کشیده و مغازه را به همان حال گذاشته و به دادگاه شکایت کنید؛ این انتظار که همان ساعت دادگاه حکم صادر کند و طرف شما را به «ترمیم و تعمیر ویترین مغازه » محکوم کند، انتظاری بی جا است! زیرا:

• اولا دادگاه بدون رسیدگی کامل و با این سرعت نمی‌تواند حکم صادر نماید
• ثانیا در مدت رسیدگی دادگاه چنانچه مغازه شما به حال خراب و تعطیل بماند به شما زیان اضافی وارد می‌آید و به دلیل آماده نبودن مغازه و وسایل کار، مشتریان خود را از دست می دهید
• ثالثا در موقع رسیدگی دادگاه به علت نداشتن دلیل محکمه پسند و گذشت زمان، اثبات قضیه و برآورد خسارت برای شما و دادگاه مشکل خواهد بود.

در تمامی این موارد بهترین راه، محفوظ داشتن دلیل از طریق «تامین دلیل » خواهد بود. 

سخن آخر

در این مطلب ۴ نمونه دادخواست تامین دلیل را مشاهده کردید و مثال‌هایی از ضرورت و چگونگی این کار را خواندید. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد. نظرات و پرسش‌های خود را با ما در میان بگذارید و در اسرع وقت منتظر پاسخ کارشناسان ستاره باشید. اگر به هر دلیلی در روند پرونده شکایت خود از وکیل خود ناراضی بودید می‌توانید شرایط و مراحل شکایت از وکیل را در ستاره بخوانید و سپس با کسب اطمینان از جایز بودن شکایت، اقدام به این امر کنید.