ساسات چیست و چه کاربردی در خودرو دارد؟

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ در موتور های احتراق داخلی وظیفه تنظیم میزان گشتاور و توان خروجی بر عهده دریچه گاز (Throttle body) است، دریچه گاز به وسیله یک شیر پروانه ای (Butterfly Valve) و تغییر زاویه آن میزان جریان هوای (Air Flow) ورودی به موتور را تنظیم می کند و بنابراین میزان پاشش سوخت هم متناسب با این میزان هوا کاهش یافته و توان و گشتاور خروجی موتور تنظیم می شود. همچنین این وسیله با استفاده از یک مسیر جانبی به موتور اجازه می دهد زمانی که موتور تحت بار نیست و فرمانی از راننده مبنی بر فشار پدال گاز دریافت نشده است موتور به طور بی بار (idle) همچنان روشن بماند.

وظیفه اصلی سنسور دریچه گاز خودرو تنظیم میزان هوای ورودی به محفظه احتراق است.

در وضعیتی که نیاز به حداکثر توانایی موتور نیست دریچه گاز با استفاده از یک شیر پروانه ای و تغییر زاویه آن میزان جریان هوای ورودی به موتور را کاهش داده و با این عمل موجب کاهش میزان پاشش سوخت می شود و در عمل توان و گشتاور خروجی موتور تنظیم می شود.دریچه گاز از یک شیر پروانه ای (Butterfly Valve) تشکیل شده است که با تغییر زاویه خود سطح مؤثر عبور جریان هوا را تغییر داده و میزان جریان هوا به موتور (ازطریق چندراهه ورودی و راهگاه ها) را تنظیم می کند. این شیر در دریچه گاز مکانیکی توسط کابل و مستقیماً با دستور راننده (فشار پدال گاز) عمل می کند، اما در دریچه گاز برقی توسط دستور سامانه مدیریت موتور تغییر زاویه می دهد. بدنه دریچه گاز عموماً از جنس آلومینیوم یا مواد ترکیبی (composite) ساخته می شود. استفاده از ماده ترکیبی به خاطر سبک تر بودن و مقاومت در مقابل خوردگی، نسبت به نوع آلومینیومی برتری دارد. در دریچه گاز برقی برای اجرا دستور ارسالی از سامانه مدیریت موتور در تغییر زاویه دریچه گاز از عملگر (actuator) و «حسگر (sensor) موقعیت دریچه گاز» استفاده می شود. این حسگر موقعیت لحظه ای دریچه گاز را به منظور تشخیص وضعیت های دور آرام (idle)، تمام بار (full load) و یا وضعیت های مربوط به شتابگیری (accelerating) یا کاهش سرعت خودرو (decelerating) به واحد مدیریت موتور (ECU) ارسال می کند. دریچه گاز علاوه بر مسیر هوای ورودی از طریق دریچه پروانه ای، دارای یک مسیر هوای اضافی است که هوا از طریق آن می تواند به صورت جانبی عبور کند. این مسیر عموماً توسط «استپر موتور» (Stepper motor) تنظیم و کنترل می شود. اهداف استفاده از «استپر موتور» عبارتند از: ایجاد حالت ساسات در زمان سرد بودن موتور و بسته بودن دریچه گاز، تنظیم دور آرام در زمان گرفتن بار اضافی از موتور (به طور مثال راه اندازی کولر)، تنظیم نسبت مناسب مخلوط سوخت و هوا در دور آرام و کاهش میزان تولید آلاینده ها در این شرایط و جلوگیری از بسته شدن سریع مسیر هوا زمانی که در سرعت های بالا راننده به طور ناگهانی پا را از روی پدال گاز برمی دارد.عموماً کنترل و تغییر زاویه دریچه گاز با دو نوع اصلی انجام می گیرد: دریچه گاز مکانیکی و دریچه گاز الکترونیکی (یا برقی).دریچه گاز مکانیکی:تا چندی پیش، بیشتر خودرو ها مجهز به این نوع دریچه گاز بودند. این نوع دریچه توسط کابل و به طور مستقیم توسط فشار پدال گاز به حرکت در می آید. از مزایای این دریچه ساده بودن سیستم و ارزانی آن است.دریچه گاز برقی:در دریچه گاز الکترونیکی یا برقی، تغییر زاویه شیر پروانه ای با ارسال سیگنال از سیستم مدیریت موتور انجام می پذیرد. سیستم مدیریت موتور با توجه به فرمان راننده و البته شرایط حرکتی خودرو و عملکرد موتور و استراتژی برنامه ریزی شده در واحد کنترل موتور (ECU)، دستور تغییر زاویه دریچه گاز را صادر می کند. این نوع دریچه گاز دارای سیستم مستقیم ارتباطی با پدال گاز نیست.دریچه گاز برقی به خاطر امکان کنترل دقیق تر میزان هوای ورودی به موتور، نسبت به دریچه گاز مکانیکی برتری دارد. همچنین با استفاده از این مکانیزم، امکان استفاده از قابلیت های کنترل و فناوری های پیشرفته مدیریت موتور و خودرو ممکن می گردد و در نتیجه راندمان و کارایی موتور بیشتر خواهد بود. از دیگر مزایای استفاده از این نوع دریچه گاز، تنظیم و برنامه ریزی کنترل تغییر دریچه گاز بر اساس نیاز مشتری و استراتژی تعریف شده برای موتور می باشد؛ بنابراین می توان از یک نوع دریچه گاز برای موتور های گوناگون با استراتژی های گوناگون استفاده کرد. اما مهم ترین برتری دریچه گازبرقی نسبت به نوع مکانیکی، کاهش مصرف سوخت و آلودگی است. طی چرخه کاری موتور یکی از مواردی که بیشترین مصرف سوخت و تولید آلاینده ها در خودرو انجام می گیرد، زمانی است که راننده به طور ناگهانی بر پدال گاز فشار می آورد. در دریچه گاز مکانیکی دستور راننده به طور کامل اجرا و به دریچه گاز منتقل می شود که در این وضعیت نسبت سوخت و هوا می تواند از حالت بهینه خارج شده و میزان مصرف سوخت و آلاینده ها افزایش یابد. اما در دریچه گاز برقی تغییرات ناگهانی دریچه گاز توسط سامانه مدیریت موتور کاهش یافته و به تغییر ملایم تر دریچه گاز تبدیل می شود و بدین ترتیب میزان مصرف سوخت و آلاینده ها کاهش می یابد. در برخی موارد راننده هایی که به موتور های با دریچه گاز مکانیکی عادت کرده اند، از موتور های مجهز به دریچه گاز برقی، به خاطر کاهش حس رانندگی اسپرتی و گه گاه کاهش شتاب خودرو شکایت دارند. البته همان طور که در چگونگی عملکرد دریچه گاز برقی گفته شد، با توجه به نوع استفاده از خودرو می توان برنامه ریزی «مدیریت موتور» را طوری تنظیم نمود که تغییر زاویه دریچه گاز و در نتیجه رانندگی در حالت کاملاً اقتصادی (Economic)، کاملاً اسپرتی و یا حالتی بین این دو حالت صورت پذیرد. امروزه در موتور های پیشرفته که از سامانه های با فناوری جدید و پیشرفته همچون موتور های هیبریدی، «سیستم پاشش مستقیم سوخت» و کنترل سرعت کروز بهره می برند، استفاده از دریچه گاز برقی کاملاً ضروری است. همچنین به خاطر نبود سیم و کابل، دریچه گاز برقی جمع و جورتر بوده و جانمایی مناسب تری نسبت به دریچه گاز مکانیکی دارد.علائم خرابی دریچه سنسور گاز چیست؟به کمک دستگاه دیاگ، پارامتر های مربوط به سنسور دریچه گاز قابل بررسی است، اما تا قبل مراجعه اگر یکی از نشانه های زیر را در خودروتان مشاهده کردید، ایراد مربوط به سنسور دریچه گاز است:بد کار کردن و خوب گاز نخوردن موتوربالا ماندن دور موتور در دور آرامگاز خوردن با تأخیر خودرو (پدال گاز با دریچه و پشت آمپر یکسان نیست)زود کات اف کردن موتور (به زمانی گفته می شود که سوپاپ ورودی موتور بسته و برای چند لحظه ورود هوا یا سوخت به داخل پیستون قطع می شود)خاموش شدن موتور با گاز دادنخودرو بین دور موتور 2500 rpm تا 3000 rpm حالت گرفتگی پیدا می کند.نوسان در دور های بالا به خاطر کثیفی و آب خوردگیدود کردن موتور، گاهی اوقات هم با گاز دادن، میزان دود کم یا زیاد می شود.گاز هرز خوردن خودروکپ کردن خودرو

در این مقاله قصد داریم در مورد ساسات و وظایف ساسات و دلایل خرابی و رفع خرابی ساسات در خودروهای کاربراتوری صحبت کنیم. پس پیشنهاد می کنیم تا انتهای مقاله با فروشگاه لوازم یدکی ماشین نو همراه باشید.

عملکرد و وظیفه ساسات

اگر سوار یک خودروی امروزی و جدید هستید خود را برای پیدا کردن قطعه ای به نام ساسات به زحمت نیاندازید. چرا که این قطعه با روش های سیستماتیکی و برقی در خودروهای نسل جدید کاملا اتومات شده اند.
ساسات (Choke Valve) قطعه ای در خودروهای قدیمی بوده که در فصل زمستان موجب بهتر روشن شدن خودرو می شد. این قطعه را به دکمه دریچه هوای کاربراتور نیز می شناسند.
ساسات در خودرهای نسل قدیم و کاربراتوری یک اهرم به صورت دستی بود که در فصل های سرد و در حالت کلی هوای سرد که موتور با صرف زمان و انرژی بیشتری می توانست گرم شود به کار می رفت.
در خودروهای قدیمی ساسات وظیفه بستن دریچه ورودی هوا به کاربراتور را بر عهده داشت. در نتیجه در هوای سرد زمستان با غنی شدن سوخت تزریق شده به پیشرانه، خودرو راحت تر روشن می شد.
به ابن صورت که به صورت دستی با کشیدن ساسات، دریچه کنترل ورودی هوا به کاربراتور بسته می شد و اجازه ورود هوای کمتری را به داخل موتور می داد و در نتیجه گازی که وارد موتور می شد از لحاظ بنزین موجود در موتور، قوی تر می شد و اشتعال و جرقه زن موتور قدرتمند تر عمل می گرده اند و این موجب سریع گرم شدن موتور برای تولید نیروی گشتاوری می شده است. چرا که با استارت موتور در هوای سرد، و گرم نشدن موتور و حرکت خودرو، ممکن است آسیب زیادی به موتور خودرو وارد گردد.

ساسات در خودروهای جدید

ساسات خود نیز با ورودی و خروجی شلنگی از آب گرم کار می کند.
خودروهای کاربراتوری خود دارای انواع مدل از جمله کاربراتور نزولی، صعودی و افقی از لحاظ جهت حرکت سوخت می باشند.
در خودروهای امروزی این قطعه دیگر به شکل دستی کار نمی کند و وظیفه خود را به طور خودکار انجام می دهد در نتیجه برخلاف خودروهای قدیمی دیگر شاهد دکمه ای برای آن نیستیم.
در اتومبیل ها بالای لوله کاربراتوری ونتوری ثابت دریچه ای به نام ساسات وجود دارد که به صورت مکانیکی یا اتوماتیک باز و بسته می شود با بستن این دریچه جریان عبوری هوا کاهش یافته و مکش کاربراتور در هنگام استارت زدن افزایش می یابد.
امروزه قطعه ای به نام استپر این وظیفه را به صورت اتومات بر عهده گرفته است. عملکرد این قطعه به این صورت می باشد که میزان ورودی هوا به داخل موتور را در دور آرام و زمانی که خودرو تازه استارت خورده است را کنترل و میزان می کند.

در حقیقت این قطعه در زمانی که موتور روشن و بدون دخالت راننده و فشردن پدال گاز عمل می کند. که به این حالت از روشن بودن موتور بدون دخالت راننده دور آرام می گویند.
پیشنهاد مطالعه:  درجا کار کردن خودرو چه آسیب های به موتور وارد می کند؟در حقیقت روشن شدن خودرو در هوای سرد با مخلوط طبیعی بنزین و هوا کمی مشکل است و احتمالا این مورد را بارها در پاییز و زمستان تجربه کرده اید. به این منظور نیاز به مخلوطی غنی تر از سوخت و هوا داریم چراکه مخلوط طبیعی سوخت و هوا در برخورد با دیواره های سرد کاربراتور و منیفولد ورودی تقطیر می شود و از رسیدن به سیلندر باز می ماند.

در ساسات مکانیکی دکمه ای بر روی داشبورد خودرو قرار دارد که مستقیما به دریچه ساسات متصل است اما ساسات خودکار با گرمای منیفولد خروجی و مکش منیفولد ورودی کار می کند و با سرد شدن هوا، فنر ترموستاتی قرار گرفته بر روی دریچه کوک شده و دریچه را می بندد. پس از روشن شدن موتور گرمای ناشی از دود فنر را از کوک خارج کرده و دریچه به حالت عادی باز می گردد.
امروزه دیگر این قطعه اهرمی ساسات در خودروهای نسل جدید وجود ندارد و به صورت سیستماتیک این ورودی هوا کنترل می شود.
در کاربراتورهای پیشرفته از ونتور که از اجزا کاربراتور نیز می باشد استفاده می شود. در حقیقت ونتور یکی از اعضای کاربراتورهای پیشرفته می باشد که تعیین کننده نوع کاربراتور نیز هست. ونتور خود به دو نوع کاربراتور با ونتور ثابت و کاربراتور با ونتوری متغیر تقسیم بندی می شوند.

دلایل و علائم خرابی ساسات

خرابی ساسات که با اصطلاح گیر کردن ساسات نیز شناخته می شود معمولا با علائم واضحی خود را نشان می دهند. از آنجا که ساسات بر ترکیب سوخت و هوا تاثیر می گذارد یکی از نشانه های خرابی آن می تواند افزایش محسوس مصرف سوخت باشد.
همچنین خاموش شدن موتور در دور کم نیز نشانه دیگری از گیر کردن ساسات خودرو است. یعنی به هر دلیلی که خودرو روشن و سپس خاموش شود، نشانه از عدم کارکرد صحیح ساسات و کنترل ورودی هوا را می دهد و قطعا اختلالی در بسته شدن ورودی هوا به وجود آمده است که به احتمال زیاد می تواند مربوط به خود ساسات و گیر کردن آن باشد.
با توجه به این که ساسات از دو شیلنگ ورودی و خروجی آب استفاده می کند در هنگام گیر کردن ابتدا این شیلنگ ها را بررسی کنید و گرفتگی های آنها را رفع نمایید. اگر گرفتگی خاصی در شلنگ ها وجود نداشته باشد، به احتمال زیاد مشکل از اهرم ساسات خواهد بود که موجب بسته ماندن دریچه ساسات شده است.

بعد از بررسی گرفتگی شلنگ و اهرم و حل مشکل، حتما در حالت سرد بعد از گذشت زمانی یک و نیم الی دو ساعته از خاموش شدن کامل خودرو، خودروی خود را با کشیدن اهرم و یا دکمه ساسات مجددا روشن کنید تا مطمعن شوید که این مشکل برطرف شده است. چرا که در حالت گرم و نیمه گرم شدن موتور، دیگر متوجه این اختلال و خرابی ساسات نخواهیم شد.
چنانکه متوجه این موضوع شدید که موارد فوق به کلی رفع شده باشند اما خودرو همچنان خاموش می گردد ممکن است موارد دیگری از جمله مقدار ورودی بنزین و … در این خاموش شدگی موتور دخیل باشند که توصیه می شود به یک متخصص خودروهای کاربراتی مراجعه کنید.(منبع انگلیسی).
پیشنهاد مطالعه:  ECU ماشین چیست؟ کاربرد، خرابی، قیمت و تیونینگ ecu

کلام آخر

همان طور که به طور مفصل به آن اشاره کردیم ساسات قطعه ای دکمه مانند در قسمت جلو خودرو است که برای جلوگیری از ورود هوای اضافه به داخل کاربراتور کاربرد داشت که باعث میشد گازی که وارد موتور خودرو می شود از لحاظ بنزین قوی تر باشد که این قطعه فقط در خودرو های قدیمی نصب شده بود که موتور آن در هوای سرد معمولا زودتر روشن می شود.

گفتنی است که این قطعه دکمه مانند، در خودرو های امروزی کامل حذف شده است و در خودرو های امروزی وظیفه ساسات به طور خودکار انجام می شود که این بدین معناست که در هنگام سرد شدن موتور خودرو دریچه ساسات به طور خودکار بسته می شود و بالعکس هنگامی که موتور خودرو گرم است و دارای دمای بالایی است دریچه ساسات باز می شود تا هوا بتواند موتور خودرو را خنک کند که نام این قطعه در خودرو های امروزی استپر می باشد. ما در این مطلب به علائم خرابی ساسات نیز اشاره کردیم و گفتیم که در صورت خرابی این قطعه خودرو خاموش می شود و برای بررسی و اطمینان از خرابی ساسات باید به یک تعمیرکار، خودرو را نشان دهید تا تشخیص دهد که آیا این قطعه قابل تعمیر است یا خیر و باید تعویض گردد.
ما در سایت ماشین نو شما را در یافتن قطعات و لوازم یدکی مورد نیازتان یاری می کنیم که می توانید بدون صرف زمان یا هزینه اضافی، به راحتی هر قطعه ای را که نیاز دارید خریداری نمایید.